In Turijn hebben vorige zaterdag meer dan 30.000 mensen betoogd voor de verdere aanleg van de TAV – snelle treinverbinding – .Lyon-Turijn. Turijn heeft een burgemeester van M5S, de Vijfsterrenbeweging die fel gekant is tegen die aanleg. Aan de betoging namen talrijke burgemeesters van de .Lega deel. Vijfsterren en Lega regeren sinds juni vorig jaar samen Italië, maar dat loopt niet van een leien dak. Naast die TAV zijn er zoveel andere twistpunten: olieboringen, migratie, bestuur van Rome, benoemingen en vooral het uitwerken van de begroting. En telkens trekt vice-premier Matteo Salvini van de Lega aan het langste eind, de achterban van de Vijfsterren raakt ontmoedigd.
No TAV
Chiara Appendino, burgemeester van Turijn, werd gekozen op een programma met daarin duidelijk ‘no TAV (Treno at alta velocità, hoge snelheidstrein). Vijfsterren hernam dat in de campagne voor de verkiezingen van 4 maart vorig jaar, wat haar steun uit de milieubewegingen opleverde. De betogingen voor en tegen die snelle treinverbinding Lyon-Turijn volgen elkaar op – een betoging no Tav bracht vorige maand 70.000 mensen op de been, si TAV haalde tot 40.000. Aanhangers van de Lerga stappen bij voorkeur op met de Si Tav. Salvini ziet daar geen graten in, de Lega heeft wel een groene vlag maar geen groen hart.
De regering zal nochtans moeten traceren, si of no TAV, een verbinding waar men al 20 jaar mee bezig is, onder meer werken aan een tunnel van 57,5 kilometer – kostprijs 8,6 miljard. De regering gaat in theorie alles laten afhangen van een kosten-baten analyse. Er is al uitgerekend hoeveel een stopzetting van de werken , die vooral aan Franse krant ver zijn gevorderd, zal kosten. En dat is veel, namelijk 3,5 miljard euro en zeven jaar werken. Om veiligheidsredenen moeten alle al gegraven tunnels (11 meter diameter) weer dicht en moet de oude lijn, anderhalve eeuw geleden aangelegd, verdubbeld worden. Brussel moet daar nog zijn zegen aan geven en het Italiaans parlement moet ermee instemmen – wat verre van zeker is gezien de onduidelijke houding van de Lega.
No trivelle
Duidelijker is de houding van de Lega inzake omstreden olieboringen in de Ionische Zee. In april 2017 stonden zowel de Lega (toen nog) Nord en M5S achter het referendum “No trivelle” (geen boringen) om olieboringen in open zee te verbieden. Het voorstel haalde het niet omdat de opkomst, 32 %, te laag was. Er zijn drie boringen gepland in de Ionische Zee; Vijfsterren wou dat tegenhouden, de Lega wil ze laten uitvoeren.
M5S bond in met het argument dat het een beslissing was van de vorige regering die men niet kan terugdraaien. Na fel protest van milieubewegingen overweegt M5S toch stappen om de boringen tegen te houden, maar Salvini vindt dat men niet moet overdrijven. Boringen vlak voor de kust kunnen niet, vindt hij, :maar op tientallen kilomeer in zee moet wel ;kunnen. De pronostiek is dat Salvini ook hier zijn slag thuishaalt.
Zijn collega vice-premier Luigi Di Maio, leider van de Vijfsterren, heeft de milieubewegingen ook al geschoffeerd met de verkoop van het staalbedrijf Ilva, in Taranto, aan Acelor-Mittal. M5S had in de campagne beloofd dat zeer vervuilende bedrijf te zullen sluiten. Vijfsterren haalde in de regio Taranto ongeveer de helft van de stemmen met de belofte van sluiting. Maar Ilva gaat weer draaien.
Rome
Di Maio en Salvini hebben het ook aan de stok over Rome, de hoofdstad die sinds 2016 wordt bestuurd door Virginia Raggi, M5S, die er zacht gezegd geen succes van maakt. De recente chaos rond vuilnisophaling illustreerde nogmaals hoe vierkant het in Rome draait. Salvini heeft onlangs zijn eigen mars op Rome ingezet met een grote meeting, hij heeft zijn oog op de hoofdstad laat vallen. Tot voor kort sprak de Lega over “Roma ladra, dievegge die de rijkdommen van het nijvere noorden verkwanselt.
De zware kritiek van Salvini op Raggi zijn bij Di Maio hard aangekomen, Rome is de achillespees van Vijfsterren, het levend bewijs dat haar mensen niet degelijk kunnen besturen. Raggi twitterde prompt dat het aan Salvini als minister van Binnenlandse Zaken is maatregelen te nemen. “Ik als minister moet toch de vuilnis niet opruimen en de bussen doen rijden”, aldus de repliek die Di Maio zwaar op de maag ligt.
En dan zijn er nog de benoemingen op hoge posten die ook al voor wrijvingen zorgen. M5S heeft het niet verteerd dat de Lega aan het hoofd van overheidszender Rai Marcello Foa benoemde, een figuur die daar tegelijk waakt over de belangen van Mediaset, het imperium van de door de Vijfsterren verafschuwde Silvio Berlusconi. De Lega probeert nu de benoeming tegen te houden van Marcello Minenna aan het hoofd van Consob, de waakhond van de Beurs en banken. Minenna was een tijdje schepen van begroting bij Rome’s burgemeester Raggi maar hield het daar snel voor bekeken. Door de onenigheid binnen de regering zit de Consob al vier maanden zonder leiding.
Migratie
TAV, Rome, boringen en benoemingen en… het zou allemaal niet zo zwaar liggen indien de twee regerende partijen iets meer van hun programma zouden kunnen toepassen. De Lega heeft wel al een slag thuisgehaald, ze heeft zonder kosten haar stempel op het migratiebeleid kunnen drukken, tot ergernis van een deel van de achterban van M5S. Salvini’s beleid heeft tot een kleine crisis geleid binnen de Vijfsterren: twee senatoren en twee Europarlementsleden zijn op Oudejaarsavond uit de partij gezet. Onder hen de bekende kustwachtofficier Gregorio de Falco die weigerde de nieuwe beperkingen op het asielrecht goed te keuren.
Maar de Vijfsterrenbeweging staat met bijna lege handen. Haar groot campagnethema was de reddito di citadinanza, een soort gewaarborgd minimuminkomen dat miljoenen Italianen uit de armoede moest halen. Dat leverde M5S monsterscores op in de Mezzogiorno, de nog altijd onderontwikkelde zuidelijke regio’s. Een eerste fase van die reddito maakte deel uit van het zogenaamde ‘volksbudget’ dat Di Maio met veel drama vanop het balkon van Palazzo Chigi (ambtswoning van de premier) bekendmaakte.
Magere reddito
Onder druk van de EU-commissie heeft de regering aan dat volksbudget geknabbeld. Het is nog altijd niet duidelijk hoeveel mensen hoeveel geld zullen krijgen en tegen welke voorwaarden. Vast staat dat er veel meer zullen ontgoocheld dan tevreden zijn, want er schiet na de herziening bitter weinig over.
Wie in de prijzen valt, zal na één jaar verplicht kunnen worden een werkaanbieding te aanvaarden ook als die zeer ver van zijn/haar woonplaats is. De belofte voor een minimuminkomen van 780 euro, kan bij gebrek aan fondsen verre van ingelost worden. Van de 5 miljoen gepensioneerden die op een bonus rekenden, zullen er volgens de berekeningen van de vakbond CGIL slechts 500.000 extra geld zien.
Europa
De M5S zag in de peilingen van de voorbije maanden hoe de Lega alsmaar verder oprukt, tot boven 30 % van de kiesintenties (komende van 17%), terwijl M5S van 32 zakt naar 26 tot 28. Dat heeft nu al de krachtsverhoudingen gewijzigd. Vijfsterren gaat dan ook weinig zelfverzekerd de campagne naar de verkiezingen van 26 mei voor het parlement van de EU.
M5Szegt de ambitie te hebben in het EU-parlement de verdragen te veranderen waarop de EU gestoeld is. Salvini en zijn Lega trekken naar de verkiezingen voor een Unie zonder migratie. Salvini kan bogen op zijn talrijke geestesgenoten in de EU;met zijn recent bezoek aan Polen kreeg zijn anti-migratieblok steeds meer vorm. Terwijl Vijfsterren, dat nu in het EU-parlement in dezelfde fractie zit met de uiterst-rechtse Ukip, hoopt dat de Franse gele hesjes aantonen dat de Vijfsterren niet alleen staan.
