Brussel en Rome maken zich klaar voor een krachtproef rond de begroting 2019 die de geel (Vijfsterrenbeweging)- groene (Lega) regeringscoalitie bekendmaakte. Brussel vindt een begrotingstekort van 2,4 % niet kunnen voor een lidstaat met een reeds zo hoge staatsschuld. Maar veel Italianen hadden op meer gehoopt, geel en groen hebben al redelijk wat verkiezingsbeloften ingeslikt met het risico hun achterban te ontgoochelen. Van de oppositie hoeven ze weinig te v rezen, die geeft verstek.
Beloften
De vorige regering Gentiloni, vooral steunend op de centrumlinkse Democratische Partij (PD), mikte op een deficit van 0,6 %. Daarvoor had ze allerlei maatregelen genomen om de uitgaven, ook de sociale, binnen de perken te houden. Het was de grote onvrede daarover en de aanlokkelijke beloften van M5S (Vijfsterren) van Luigi di Maio en van de Lega van Matteo Salvini die in maart zoveel kiezers hadden bekoord.
Lega en Vijfsterren waren het erover eens dat het ‘EU-carcan” op de begroting moest doorbroken worden. Nochtans was er bij de regeringsvorming zorg voor gedragen op de post Financiën een EU-compatibele partijloze technocraat te benoemen: Giovanni Tria. Die zou erover waken dat geel en groen de limieten niet overschreden. Tria vond vorige week dat ze dat wel deden en wou opstappen, maar president Sergio Mattarella weerhield hem daarvan. Zodat minister Tria nu in Brussel uitleg moet geven bij die begroting.
Bescheiden
Na de bekendmaking kwamen aanhangers van geel en groen feesten aan Palazzo Chigi, de ambtswoning van de premier in Rome. Ze waren blij dat de regering Brussel een neus zet, al zijn de begrotingsmaatregelen nochtans bescheiden in vergelijking met de beloften. De Lega beloofde een lage ‘flat tax’ op de inkomsten, maar voorlopig blijft dat beperkt tot de zeer kleine kmo’s. De flat tax van 23 en 33 % is nu beloofd voor binnen vier jaar.
De M5S beloofde de snelle invoering van de “reddito di cittadinanza’, staatsburgeruitkering voor personen en families die onder de armoededrempel zitten, zodat ze aan een minimum komen voldoende om van te leven: 780 euro voor een alleenstaande, 1170 voor een koppel, 1350 voor een koppel met één kind onder 14. Maar voorlopig blijft de uitkering beperkt tot gepensioneerden en werkzoekenden, in totaal 6,5 miljoen Italianen en niet-Italianen die al minstens tien jaar in het land verblijven. Zij krijgen dus een toeslag die hen een gegarandeerd maandelijks minimum inkomen van 780 euro waarborgt. Dat is onze strijd tegen de armoede, aldus vice-premier Di Maio.
Rond 400.00 Italianen die volgens de wet Fornero nog niet met pensioen konden, kunnen dat nu wel. Dat kost 8 miljard euro, maar dat maakt arbeidsplaatsen vrij, aldus de regering. Over de geplande bezuinigingen blijft ze wel erg discreet. Om de 2,4 % deficit niet te overschrijden, zijn ingrijpende bezuinigingen voorzien in de posten “welfare”. De oppositie verwacht zich aan een besparingsronde in gezondheid, onderwijs en andere van 5 miljard euro.
Dominant
Voor al wie onder de inkomensdrempel zit, een blijde boodschap waarmee ze echter nog niet uit de armoede zijn. De op stapel staande sociale bezuinigingen en de aangekondigde flat tax zijn de asociale keerzijde, samen met een amnestie voor fraude onder de 100.000 euro. Er was aanvankelijk sprake om tot één miljoen te gaan, maar daar stak Vijfsterren een stokje voor. Het is duidelijk dat de uiterst-rechtse Lega ontzettend vriendelijk is voor het kapitaal in het algemeen en voor fraudeurs in het bijzonder.
Dat bleek ook bij de verkiezing van een nieuwe baas voor de overheidszender Rai. Salvini drukte zijn kandidaat door, Marcello Foa. Deze journalist is berucht voor zijn eurofobe, homofobe, vrouwvijandige uitspraken. Die verkiezing kon alleen maar met de steun van de vertegenwoordigers van Forza Italia, de partij van Silvio Berlusconi. Berlusconi staat als maxi-fraudeur op de zwarte lijst van de Vijfsterren, wat tot problemen bij de coalitievorming leidde. Want de Lega was bij de verkiezingen in kartel met Forza Italia opgekomen en moest Berlusconi laten vallen om te kunnen samen gaan met M5S.
Bitter
Voor Vijfsterren is de verkiezing van die Foa een bittere pil. Want achter die verkiezing schuilt een akkoord tussen Salvini en Berlusconi om de belangen van Mediaset, het mediarijk van deze laatste, te vrijwaren. Mediaset is de rechtstreekse concurrent van de Rai; met Foa aan het roer van de overheidszender hoeft Berlusconi geen te zware concurrentie te vrezen.
Het illustreert des te meer de dominerende positie van de Lega binnen de coalitie. Salvini bevestigt voortdurend de indruk dat hij en niet Giuseppe Conte premier van Italië is. In peilingen loopt de Lega nu vooruit op de M5S die wat van haar elan kwijt is. Zo heeft de zaak Ilva, de staalfabriek in Taranto, bij een deel van de basis kwaad bloed gezet. Di Maio aanvaardde dat ArcelorMittal dat staatsbedrijf overneemt. Er zullen op termijn minstens 8000 werkplaatsen behouden blijven. Maar het is vanaf 8000 dat dit bedrijf erg milieuvervuilend is. Vijfsterren had de sluiting van het bedrijf beloofd, want die vervuiling tast zwaar de gezondheid van de bevolking van Taranto aan. Maar Di Maio bond in.
Ontwaken
De Democratische Partij (PD) tracht langzaam te ontwaken na de mokerslag bij de verkiezingen van maart, rond 18 %. Volgens peilingen zakt ze verder in de kiesintenties. Van oppositie voeren was tot voor kort geen sprake. Vorige zondag, 30 september, heeft de PD een poging gedaan om te bewijzen dat ze nog leeft: met een nationale demonstratie “tegen de haat”. Een groot succes werd het niet, ondanks een nationale mobilisatie met bussen en treinen uit het ganse land kwamen er volgens de PD 70.000 mensen naar de Piazza del Popolo in Rome. Een bescheiden vertoon in vergelijking met de massamobilisaties waartoe links tot enkele jaren geleden in staat was.
Tegen de haat. Daarmee stelt de PD zelf de migratiekwestie centraal. Ze vergeet dat ze boter op het hoofd heeft. Het was de vorige (PD-) minister van Binnenlandse Zaken, Marco Minniti, die de havens sloot voor ngo’s die vluchtelingen oppikten. En de PD kan moeilijk aanklagen dat het deficit 2,4% zal zijn, terwijl Matteo Renzi als premier pleitte voor een deficit van 2,9 %, vijf jaar opeenvolgend. Wat kan de PD dan ook vertellen over het sociale beleid, ze was immers zelf verantwoordelijk voor een neoliberale politiek, met onder meer de zogenaamde “Jobs Act”, de “flexibilisering” van de arbeidswet en voor de verhoging van de pensioenleeftijd. Vandaar dat de PD verlamd blijft.
Renzi
Bovendien is de PD nog altijd veel meer met zichzelf bezig. Dat zal minstens duren tot het congres van 27 januari volgend jaar waar een nieuwe leiding wordt gekozen. Matteo Renzi heeft het nog altijd niet verteerd dat hij de leiding van de partij moest opgeven, hij blijft voor grote interne verdeeldheid zorgen – met het risico dat het tot een breuk komt. Renzi ondertekende vorige week nog een manifest samen met Christophe Castaner, de baas van Macron’s République en Marche, met de liberalen van Guy Verhofstadt en met de Spaanse Ciudadanos voor een “Europees ontwaken”. Renzi zou de PD na de Europese verkiezingen van volgend jaar willen losmaken van de Europese socialisten. Het is slechts een van de kwesties die tot een b reuk binnen de PD kunnen leiden, terwijl er links van de PD nog altijd weinig beweging is.
