Aung San Suu Kyi, regeringsleider van Myanmar en Nobelprijs voor de Vrede in 1991, zwijgt. Ondanks het aandringen van een groep Nobelprijswinnaars voor de Vrede, is ze stil over het lot van de Rohingya’s, een bevolkingsgroep met Bengaalse wortels en overwegend moslims. Suu Kyi wil niet ingaan tegen de boeddhistische extremisten die liefst van al de Rohingya’s over de grens of in de zee willen jagen. Een foto van de in de modder gestikte 16 maanden oude Mohammed Shohayet, schudt nu via de ‘sociale media’ een deel van de wereld wakker over wat sommigen al ene genocide noemen.
“Genocide”
Ondanks de zeer recente democratisering, worden de mensenrechten in Myanmar op grote schaal geschonden. Wel op zo een schaal dat 10 grote wereldnamen en 13 collega’s Nobelprijzen van Suu Kyi zich tot de VN-Veiligheidsraad wensen.
De Rohingyas, een bevolkingsgroep in het westen van het land is volgens een VN-rapport een van de meest vervolgde minderheden op aarde. Wat daar gebeurt doet ons onder meer denken aan de genocide in Rwanda, aldus de alarmkreet van de 23 in hun brief aan de VN. In mei vorig jaar hadden 7 Nobelprijswinnaars Suu Kyi al gewaarschuwd dat er onder haar regering (ze was pas benoemd tot speciaal adviseur, wat neerkomt op regeringsleider) een genocide plaats vindt.
Staatlozen
Maar Suu Kyi ergert zich aan dergelijke kritiek. De Rohingyas zijn sinds 1982 officieel gecatalogeerd als ‘apatride’, staatloos. Myanmar telt officieel 135 etnische minderheden naast de Bamar (twee derde van de 50 miljoen inwoners), de Rohingya’s zijn niet inbegrepen. Bij de verkiezingen van vorig jaar werden naar schatting 760.000 potentiële kiezers daardoor stemrecht ontzegd, want staatloos.
Ze zijn de voorbije jaren slachtoffer van pogroms aangewakkerd door boeddhistische extremisten met als boegbeeld monnik Wirathu. “Trouw nooit met een moslimvrouw, ge kunt veel beter met een hond trouwen, die zal het karakter van ons volk niet aantasten”, aldus de monnik. Suu Kyi negeert dat. Ze negeerde ook de massale aanvallen op dorpen en stadswijken waarbij honderden doden vielen en honderdduizenden op de vlucht werd gejaagd. Een deel ontkwam naar het buitenland, anderen zitten in kampen.
Vluchten
Drie maanden geleden laaide het geweld na een luwte weer op. Een gewapende aanval op een grenspost (9 doden), toegeschreven aan een groep Rohingyas, lokte onmiddellijk vergelding uit. De repressie loopt volgens mensenrechtenorganisaties, waaronder Human Rights Watch, de spuigaten uit. Er is gestaafd materiaal over de gewelddadige dood van 86 Rohingyas. De regering stelde een commissie samen onder leiding van een militair om zelf een onderzoek te doen. En om tot de vaststelling te komen dat de aanklachten ongegrond zijn.. Politiemannen die men op videobeelden mensen ziet afkloppen, zijn opgepakt. Maar al de rest wordt ontkend.
Bangladesh kreeg sindsdien 34.000 nieuwe vluchtelingen over de grens (VN-bronnen), bovenop de vele tienduizenden (300.000 zegt Bangladesh) die al eerder op de vlucht gingen voor boeddhistische milities die dorpen en stadswijken platbrandden. Tienduizenden zijn twee jaar geleden per boot naar Maleisië gevlucht om aan de razernij van leger, politie en milities te ontsnappen.
Etnische vrede
Suu Kyi weigert steevast de benaming Rohingyas te gebruiken. Zij heeft het over Bengali of Moslims. Ze probeert wel tot vredesgesprekken te komen in het noorden en oosten van het land waar diverse opstandige legers al sinds het begin van de Birmaanse Unie in 1947 tegen het centraal bewind vechten.
Begin september riep ze een conferentie samen met vertegenwoordigers van diverse opstandige bewegingen. Maar die conferentie produceerde alleen maar veel grootspraak, geen resultaten. De belangrijkste groepen stuurden trouwens hun kat. Want het leger had geëist dat die groepen vooraf de wapens zouden neerleggen, maar daarvoor is het wantrouwen veel te groot.
De legerleiders hebben veel te verliezen bij vrede. De oorlogen zijn om te beginnen een van de voorwendsels om het leger een grote zeg in het landsbestuur te waarborgen. Bovendien heeft het leger talrijke consortiums opgericht voor winstgevende zaken als de ontginning van aardgas, van de ontginning van edelsteenmijnen en dies meer. Een deel van de rijke jademijnen zijn in handen van hoge officieren die daar gigantische profijten uit halen – sommige experts spreken van tientallen miljarden euro opbrengsten.
Autoritair
De nog steeds grote rol van het leger laat Suu Kyi niet zoveel ruimte. Maar veel van haar aanhangers krijgen de indruk dat ze dat steeds minder erg vindt en dat ze schik heeft in een machtsdeling tussen de militaire elite en haar eigen omgeving. In haar eigen partij, de Nationale Liga voor Democratie (NLD) is geen plaats voor discussie, gehoorzaamheid is de regel. In de eigen partij wordt ze beschreven als “onverzoenbaar, niet bereid naar iemand te luisteren, autoritair”. De NLD kent geen enkele interne democratie, alleen een personencultus. Bij de verkiezingen van vorig jaar werden alleen volgzame leden als kandidaat voorgedragen, de jongeren van Generatie 88 werden geweerd.
Na meer dan een halve eeuw militair bewind, blijft Suu Kyi toch nog populair, omdat zoveel mensen hopen nu uit de armoede en onderontwikkeling (slechts een derde heeft toegang tot elektriciteit) te geraken. De Rohingyas hebben alvast de hoop opgegeven dat de Nobelprijswinnares verschil zal maken.
