De Roemeense kiezers hebben het Brussel van de EU een aangename verrassing bezorgd, liberaal Nicusor Dan verslaat met 53,6 % George Simion, de uiterst-rechtse kandidaat van onder andere VS-president Trump – deze kan nog altijd hopen op een zege van ‘zijn’ kandidaat in Polen. Dan heeft zijn zege te danken aan een beduidend grotere opkomst dan in de eerste ronde. Ursula Von der Leyen, voorzitster van de EU-Commissie, heeft de winnaar uit het diepst van haar hart gelukgewenst. Zij en ‘Brussel’ zijn opgelucht.
Nieuwe kiezers
Na die eerste ronde leek de dynamiek nochtans volledig aan Simions zijde. Hij haalde 41 % tegen 21 % voor Dan, de burgemeester van Boekarest, een mathematicus die bekend werd door zijn campagne tegen corruptie en zich ook aandiende als een anti-systeem kandidaat. Hij had naast zijn rechts-liberale USR alleen steun gekregen van de liberale regeringspartij PNL. Die PNL had in de eerste ronde samen met de meeregerende sociaaldemocratische PSD een eigen kandidaat, Crin Antonescu, die nipt de duimen moest leggen voor Dan.
De sociaaldemocratische SPD had geen oproep gedaan, premier Marcel Ciolacu (SPD) had na de eerste ronde ontslag genomen zonder meer. Een vroegere SPD-premier, Victor Ponta, had in de eerste ronde op eigen kracht 13 % gehaald. Maar die had een rechtse nationalistische campagne gevoerd in de stijl van Simion. Zodat Dan op die zijn kiezers niet al teveel moest rekenen.
Voor de liberaal is het heil gekomen van kiezers die in de eerste ronde niet opdaagden. De deelname steeg van 53 naar 65 %, wellicht met heel wat kiezers die in de eerste plaats de zege van de uiterst-rechtse nationalist Simion wilden beletten. Dan had er in zijn campagne ook op gehamerd dat Roemenië alle baat heeft bij een trouw lidmaatschap van de EU, zeker nu Roemenië sinds begin dit jaar ook in de Schengenzone zit.
Emigratie
Dat argument heeft alvast geen grote rol gespeeld bij de diaspora. Toen de eerste uitslagen Dan zondag een voorsprong gaven, dacht Simion dat nog in te halen met stemmen van de diaspora, ook al waren die toen al binnen. Uit enquêtes bleek onder meer dat in de eerste ronde in Italië, waar zeer veel Roemenen verblijven, 70 % voor Simion had gekozen. Dat Simion op zeer goede voet staat met de neofascistische premier van Italië, Giorgia Meloni, kan daar zijdelings ook in meespelen. Simions AUR zit in het EU-parlement, samen met N-VA, in de ERC-fractie met Meloni’s neofascistische Fratelli d’Italia.
Die diaspora zijn omvangrijk. Roemenië telt nu nog 19 miljoen inwoners, dat is 4 miljoen minder dan vorige eeuw. Veel uitgeweken Roemenen onderstrepen dat ze noodgedwongen zijn geëmigreerd daar er in Roemenië te weinig kansen waren en zijn. De nationalisten spelen daar op in en wijten dat aan de “Euro-elite” die het land in eigen belang bestuurt.
Simion heeft ook bot gevangen bij talrijke Hongaarse kiezers in Transsylvanië – in Roemenië leven ca 1,2 miljoen Hongaren. Simion steunt nochtans volop de Hongaarse premier Viktor Oran maar diens Groot-Hongaars irredentisme botst met het Roemeens nationalisme. Simion zelf heeft jaren geleden deelgenomen aan pestcampagnes tegen de Hongaren. De partij van de Hongaarse minderheid, UDMR, zit in de regering en had in de eerste ronde Antonescu gesteund.
Het Roemeens nationalisme was na de val van Ceausescu (maar ook onder Ceausescu zelf) vooral tegen die Hongaren gericht. De nationalistische AUR van Simion concentreert zich echter vooral op ‘Groot-Roemenië’, zijnde het huidig Roemenië met de republiek Moldova en Noord-Boekovina, nu deel van Oekraïne. Dat de Roemeense minderheid in Oekraïne, ca een half miljoen, op taal- en onderwijsvlak nog weinig rechten heeft, zit veel Roemenen dwars. Simion mag zowel Oekraïne als Moldova niet binnen.
Ook voor Kiev is de zege van Dan een grote opluchting. Simion en uiterst-rechts zien de militaire steun aan Oekraïne niet zo erg zitten. Al benadrukt vooral Simion geen fan te zijn van de Russische president Poetin, maar op de lijn te zitten van Meloni.
Links?
Links lijkt in Roemenië intussen wel verzwonden. De sociaaldemocratische PSD stond tot voor kort vooral sterk buiten de grote steden door zich op te werpen als een sociale partij die zorgt voor leefbare pensioenen en andere uitkeringen. Maar links?
De PSD is de rechtstreekse erfgenamen van de communistische PCR van Nicolae en Elena Ceausescu, beide terechtgesteld eind 1989 na een schijnproces in scene gezet door de nomenklatura van de PCR. Het zijn deze nomenklaturisten die nadien aan de macht bleven via de PSD.
De PSD is op talrijke vlakken allesbehalve progressief. Ze werkte zelfs samen met de zeer reactionaire clerus van de Roemeens-Orthodoxe kerk om elke mogelijkheid op homohuwelijk grondwettelijk uit te sluiten. Een dergelijke politieke degeneratie van de sociaaldemocratie merkt men ook in onder meer Bulgarije en Slovakije.
