Revolutie op het Britse spoor

Spoorrevolutie: Great British Railways

Great British Railways, het is een begrip, een boek, een tv-reeks en nu ook een nieuwe overheidsmaatschappij, GBR. Om een einde the maken aan de chaotische structuur die er kwam met de Thatcheriaanse privatiseringen van 1994, grijpt de Conservatieve regering in met een bijna-renationalisatie, een spoorrevolutie volgens veel commentaren. Gedaan met de sandwich-ticketten, zei minister van Transport Grant Shapps.

Is premier Boris Johnson Thatcher’s erfenis aan het ontmantelen? Dan niet uit overtuiging, wel uit noodzaak. Het Britse spoorwegnet was met de privatiseringen een echt labyrint geworden waarin de overheid steeds meer moest bijspringen om British Railways niet te laten ontsporen.

Het is de grootste hervorming in het Britse spoorwezen sinds 1994-1997 toen het spoorverkeer een labyrint werd van verschillende uitbaters, tarieven en spoorbazen die zich in de eerste plaats bekommerden om financieel rendement, wat zelden samenviel met bekommernis om de reizigers.

Sandwich

Voor de reizigers was het vaak niet uit te maken wie schuld had aan slechte service en om de zogenaamde sandwichtarieven te begrijpen. Voor sommige trajecten moest men een ticket bij verschillende maatschappijen, met elk een regionaal monopolie, kopen. De tarievenstructuur is zeer duister.

De reizigers verdienden beter, zei premier Johnson zelf. Vóór de corona crisis reden een derde van de treinen met vertraging. Bij Network Rail zijn 400 bedienden die moesten nagaan wie dara schuld aan had.

Door de privatiseringen was het eigenlijke spoor gescheiden van de treinen. Het spoor werd beheerd door Network Rail, het verkeer zelf kwam in handen van privé maatschappijen. Er kwamen meer investeringen, maar ondanks de hogere tarieven moest de overheid met steeds meer subsidies over de brug komen.

Met de hervorming zal GBR de infrastructuur beheren en de prijzen, verbindingen en uurroosters vastleggen. Ze zal wel in onderbeheer contracten afsluiten met privé maatschappijen om onder haar voorwaarden lijnen uit te baten. GBR wil ook het spoorverkeer confortabeler en milieuvriendelijker maken, facetten die met de privatiseringen nauwelijks aan bod kwamen.

Het hervormingsplan lag al op tafel eer de corona crisis begon. Die crisis haalde de inkomsten fors naar beneden, waardoor de overheid met ongeveer 15 miljard euro moest tussenkomen om de treinen te laten rijden.