Een artikel van Boaventura de Sousa Santos met dezelfde titel verscheen eerder deze week in de rubriek ‘Elders Gelezen’. Een betere titel is gewoon niet denkbaar. Wat in Brazilië gebeurt tart de verbeelding.
Mensen gaan nu eenmaal dood
De coronacrisis is het eerste probleem. Het wordt door President Bolsonaro gewoon ontkend. Dat mensen dood gaan vindt hij helemaal niet erg, zo is het leven nu eenmaal. Dat komt uiteraard omdat vooral arme mensen slachtoffer worden van het virus. De betere middenklasse blijft heus wel in zijn kot. En dat inheemsen sterven, wel, dan moet hij ze zelf niet (laten) vermoorden. Zo simpel is dat. Opgeruimd staat netjes.
Brazilië is nu het tweede land, na de Verenigde Staten, qua aantal besmettingen en doden. Het officiële cijfer staat op meer dan 700.000 besmettingen, geregeld 1000 per dag, en meer dan 40.000 doden. Sommigen denken dat de werkelijkheid een veelvoud laat zien. Tot wel tien keer meer.
De populaire Minister van gezondheid, Madetta werd afgezet en vervangen door Nelson Teich, een voorstander van het openbare gezondheidssysteem en van de Wereld Gezondheidsorganisatie. Hij stapte na enkele weken ook op, geschokt door de President die enkel het omstreden hydroxychloriquine verdedigt en … wijwater. Hij werd vervangen door een generaal, Pazuello.
Onze man in Brasilia
De coronacrisis wordt door de President en zijn aanhangers gretig gebruikt om nog wat meer institutionele chaos te creëren.
Sergio Moro, de rechter die ex-President Lula da Silva op onterechte aanklachten liet opsluiten zodat hij niet kon meedoen aan de verkiezingen, nam ontslag als Minister van Justitie en bereidt zich voor om zelf de volgende verkiezingen te winnen.
Daarvoor was het nuttig opnieuw het belang van de rechtsstaat te ontdekken. Er lopen momenteel onderzoeken naar twee zonen van Bolsonaro, wegens corruptie en banden met de paramilitaire maffia in Rio de Janeiro. In het Parlement lopen meer dan tien afzettingsprocedures tegen de President.
Eén daarvan gaat over ernstige overtredingen van de wet tijdens de verkiezingscampagne, en dat zou, eventueel, kunnen leiden tot de nietigverklaring ervan.
De stappen van Sergio Moro moeten uiteraard met een flinke korrel zout genomen worden, want zelf nam hij het nooit zo nauw met de regels. Hij is de man van Washington en bereidt zich hoe dan ook om de volgende Braziliaanse President te worden. Volgens Aram Aharonian, de stichter van Telesur, zet Moro geen enkele stap zonder steun van de V.S.-ambassade.
Institutioneel debacle
Hoe dan ook, het gaat Bolsonaro te ver. ‘Ze zitten verdomme altijd achter me aan, moeien zich met mijn familie. Ik heb al geprobeerd de politiechef af te zetten, maar het lukte niet. Dat moet nu ophouden. Ik ga niet wachten tot ze godverdomme aan mijn familie of aan mijn vrienden raken, gewoon omdat ik niemand bij de politie kan vervangen… Ze zullen vervangen worden. En als ik het niet kan, dan vervang ik hun chef. En als ik die chef niet kan afzetten, dan moet de minister maar opstappen. Minister van Justitie en Minister van Defensie, ik wil dat het volk zich bewapent! Ik wil ervoor zorgen dat niet de eerste de beste gladjanus hier een dictatuur komt installeren! Dat is zo makkelijk! ‘
Dit is een letterlijk (vertaald) citaat van Bolsonaro in de ministerraad. En de President gaat nog enkele stappen verder, gesteund door zijn ministers.
Vandaar dat de vice-voorzitter van het Hooggerechtshof in een officiële verklaring heeft meegedeeld dat het leger niet kan bemiddelen in conflicten tussen de verschillende machten van het land. Voor wie het mocht zijn vergeten: Bolsonaro is zelf een legerkapitein en de helft van zijn regering bestaat uit militairen. Het is dus niet van een militaire dictatuur dat hij bang is. Het is het hooggerechtshof zelf dat de video van de ministerraad bekend maakte en verspreidde.
Rechts tegen extreem-rechts
In het huidige conflict speelt links geen enkele rol. Het gaat keihard tussen rechts en extreem-rechts. Bolsonaro heeft nog nauwelijks echte bevoegdheden maar heeft nog wel een aanhang van zowat 30 %. Dat is vooral te danken aan de Evangelische Kerk die, zoals Roberto Savio het zegt, de armen tot fascisten bekeert. ‘Revolutionair rechts’ staat vrij sterk, heeft zijn milities en wil het land, naar eigen zeggen ‘oekraniseren’. Vandaag is het één van Bolsonaro’s zonen die zelf vraagt om een ‘breuk’ in het democratisch systeem, niet ‘of’ dat er komt, maar ‘wanneer’ het eindelijk gebeurt.
Het leger dat altijd instond voor nationale industriële plannen moet meer en meer macht afstaan aan een financiële elite die zich perfect heeft geïntegreerd in het mondiale kader. Vandaar dat de Minister van Economie, Paulo Guedes, nog altijd zijn gang kan gaan.
Meer en meer, zo wordt gezegd, loopt Brasilia aan het handje van Washington en streeft nog enkel naar hegemonie in Zuid-Amerika, zodat het Noorden zich daar alvast niet mee moet bezig houden.
En links? Ja, links, wel dat heeft een actieplatform ‘Fora Bolsonaro’ en kan daarbinnen lekker blijven bekvechten onder elkaar.
