De relaties tussen de VS en het Zuidoost-Aziatische Laos blijven verstoord ondanks een aantal Amerikaanse stappen uit het verleden die op een verbetering leken te wijzen. Zo was er het recente Amerikaanse protest tegen het terugsturen door de Thais van een 4000 Laotiaanse vluchtelingen, leden van de Hmong, een etnische minderheid. Ook is er het plotse zonder opgaven van rede buitenvervolging stellen in de VS van Vang Pao, clanleider van een deel der Laotiaanse Hmong.
Vang Pao en heroïne
Vang Pao werd in de zomer van 2007 in de VS samen met een aantal medestanders gearresteerd op verdenking van het met geweld pogen omver te werpen van de Laotiaanse regering. In, het kader waarvan zij enkele duizenden AK-47’s en zelfs telegeleide Stingerraketten pogen te kopen. “Een overtreding van de Neutraliteitsact want Laos is een bevriende natie”, klonk het toen wat verrassend bij justitie in de VS. Eigenaardig want sinds hij in 1975 naar de VS vluchtte heeft Vang Pao niets anders gedaan dan Laos met geweld pogen te destabiliseren.
Vang Pao was echter in het verleden zowel voor de Fransen als voor de VS een sleutelfiguur in hun strijd voor controle over de regio. Zo kon hij door de loyauteit van een deel der Hmong beschikken over een grote hoeveelheid aan kanonnenvlees die de VS hier goed kon gebruiken. De man was echter nog op andere terreinen interessant. Dankzij de controle over vele van de bergdorpen waar de Hmong leefden had hij ook, met steun van de CIA en voorheen de Fransen, de controle over de opiumoogst die dan in de CIA-basis Long Tien omgezet werd in heroïne. Het maakte Vang Pao rijk en bezorgde de CIA pakken geheime fondsen, los van de Amerikaanse regering.
Zonder opgave van reden
Een verhaal over drugshandel dat tot heden vrij goed uit de media werd gehouden maar dat door dit komende proces bij het grote publiek toch dreigde bekend te raken. Bij de CIA was men trouwens behoorlijk boos over zijn arrestatie. Ook daar moet de vrees voor negatieve publiciteit groot geweest zijn.
Dat Vang Pao in deze zaak nu door het Amerikaanse gerecht buiten vervolging werd gesteld is daarom geen verrassing. Zo verklaarde de Amerikaanse procureur Lawrence G. Brown dat men voor deze beslissing verscheidene reden kan opgeven zoals “de mogelijke gevolgen als die bepaalde persoon toch zou veroordeeld worden.” Met andere woorden de man kan schuldig beschouwd worden maar om ongespecificeerde reden toch vrijgelaten worden. Totale willekeur dus.
De andere tien beklaagden waaronder de vroegere kolonel Jack Harrison blijven trouwens onder verdenking staan en riskeren volgens procureur Lawrence G. Brown zelfs een levenslange celstraf.
Een politiek parket
Deze politieke willekeur wekt niet echt verbazing daar een Amerikaanse president bij zijn aantreden ook alle procureurs benoemt. De openbare aanklager die dus onvoldoende naar de pijpen van het Witte Huis danst kan het schudden. Wat een aantal procureurs onder de vorige president George W. Bush trouwens ondervonden toen ze door hem zomaar ontslagen werden.
Ook in de zaak van de in een Amerikaanse cel zittende Belgische ex-spion en wapenhandelaar Jacques Monsieur is het duidelijk dat politieke belangen en niet eventueel strafbare feiten de procesgang sturen. Monsieur werd eind augustus vorig jaar in New York gearresteerd op verdenking van de poging tot wapensmokkel naar Iran. Nadat de procureur hem eerst bedreigde met 50 jaar celstraf wordt dat nu bijna zeker enkele maanden in ruil voor ongespecificeerde extra informatie. Een koerswijziging die door de procureur evenmin werd verklaard. Ook hier dreigde het proces voor onwelkome publiciteit te zorgen voor sleutelfiguren bij de regering Obama als de minister van Defensie Robert Gates en Richard Holbrook, de speciaal gezant voor Afghanistan en Pakistan.
Dankzij de strakke controle van het Witte Huis over de procureurs werden dus twee politiek delicate processen vermeden.
Thailand stuurt Hmong terug
Ondertussen lijkt in Thailand eindelijk ook een einde te komen aan de vluchtelingenproblematiek met Laos. Zo werden onder groot protest van de VS en de EU vorige maand een 4000 Laotiaanse vluchtelingen, vooral Hmong, onder dwang naar hun land teruggestuurd.
Het betreft hier vermeende aanhangers van Vang Pao en zijn CIA-leger die via Thailand hoopten bij hun rijkere vrienden en familieleden in de VS te raken en daar in afwachting in vluchtelingenkampen verzeild raakten.
Belastingen voor de ‘vrijheidsstrijd’
Voor Vang Pao zijn die vluchtelingenkampen een essentieel onderdeel van zijn ‘vrijheidstrijd’. Vele Hmong in de VS betalen aan Vang Pao hiervoor trouwens belasting, soms onder dwang zoals bleek uit rechtszaken tegen volgelingen van Vang Pao.
Die ‘vrijheidsstrijd’ is in Laos de voorbije jaren echter gereduceerd tot hoogstens enkele honderden zeer slecht bewapende aanhangers die zich in de brousse amper in leven weten te houden. Letterlijk trouw aan hun clanleider blijvend tot de dood.
Essentieel voor Vang Pao waren daarbij de vluchtelingenkampen in Thailand die als een relais fungeerden tussen hem en die aanhang in Laos. Reeds in 2004 maakten de VS, Thailand en Laos een einde aan die toestanden en werden de laatste 14.000 Hmong uit het vluchtelingenkamp van Wat Tham Krabok naar de VS gevlogen.
Wat toen volgens de VS en Thailand de laatste keer ging zijn. Immers zolang de achtergebleven clanleden van Vang Pao denken via een Thais vluchtelingenkamp naar de VS te kunnen emigreren blijft het probleem bestaan.
Amerikaanse koerswijziging
De 4000 vluchtelingen uit het kamp Huay Nam Khao die nu naar Laos werden gedeporteerd zouden dan ook de laatste moeten zijn. Waarna de overblijvende clanleden van Vang Pao zich in de maatschappij wel moeten integreren.
De protesten van de VS tegen deze repatriëring zijn daarom merkwaardig te noemen daar ze de vluchtelingstroom dreigen in leven te houden. Blijkbaar vaart de VS onder Barack Obama nu een vijandigere koers tegenover Laos dan zijn voorganger Bush. Obama verbreekt alleszins een belofte van Bush Jr.
Van een systematische vervolging van Hmong in Laos zoals Sunai Phasuk van Human Rights Watch in De Morgen beweerde is trouwens voor zover geweten geen sprake. “De Hmong staan in Laos letterlijk buiten de civiele maatschappij. Ze worden door de Laotiaanse autoriteiten als verraders beschouwd”, zegde hij in De Morgen.
Onzin natuurlijk daar de Hmong politiek niet als een groep kan worden gezien. De Laotiaanse Hmong hebben onder het bewind van de Pathet Lao sinds 1975 steevast ook een maatschappelijk belangrijke rol gespeeld, soms als minister. Van enige puur politieke vervolging van Hmong gelieerd aan de clan van Vang Pao is evenmin iets geweten. En nochtans werden er in het verleden al dergelijke groepen door Thailand teruggestuurd.
China?
Naar de ware reden voor deze Amerikaanse ommezwaai heeft men het raden. Obama voert echter op dit ogenblik een vrij agressieve koers tegen China en mogelijks wringt daar het schoentje. Het verklaart eventueel ook de Europese reactie die plots en voor de eerste maal haar ongenoegen over deze kwestie laat horen.
Het valt trouwens ook op dat er recent in de westerse media en Amerikaanse en Europese regeringskringen plots aandacht was voor de processen in Vietnam van de dissidenten Tran Anh Kim en Le Cong Dinh. Alhoewel processen als dit in Vietnam zelden zijn is er elk jaar wel eens een dergelijke rechtszaak zonder dat, op wat specialisten na iemand in het westen er de voorbije jaren aandacht aan bestede. Ook hier een koerswijziging dus.
Loert de kwestie China hier om de hoek en willen Laos en Vietnam niet meedraaien in de Chinese plannen van de EU en de VS? De VS is in Azië overal invloed aan het verliezen – zelfs in Japan – ten koste van China en poogt die met zowat alle mogelijke middelen terug te dringen. De Amerikaanse geldkoffers zijn echter feitelijk leeg terwijl de Chinese overlopen van de cash.
Wat zich ook in Laos laat voelen. Zo spendeerde de VS in 2008 in Laos 18 miljoen dollar aan ontwikkelingshulp terwijl China de voorbije jaren bijvoorbeeld een weg aanlegde vanuit China door Laos naar Thailand en het er een nieuw sportstadium bouwde dat moet dienen voor de komende Asean Games, de regionale sportmanifestatie. De totale handel tussen Laos en de VS bedroeg in 2008 trouwens een magere 60 miljoen dollar, amper 2% van de totale Laotiaanse buitenlandse handel. Voor Laos dus een peulschil.
De VS betekent voor Laos dan ook amper iets. Het is vooral een verhaal uit het verleden met massale bombardementen, folteringen, massale slachtingen en veel, heel veel drugs. Zoiets als een nachtmerrie. China echter bouwt het stadium waar later dit jaar de elite van Laos haar buitenlandse gasten zal ontvangen voor de opening van de Asean Games. Wat een hoogtepunt voor het land vormt. Het contrast kan niet groter zijn.
(Uitpers nr. 117, 11de jg., februari 2010)
