Het bloedvergieten in Israël en in Gaza is zinloos. Daarnaast zijn er twee tragische vaststellingen: de Palestijnse bevolking zinkt verder weg in etnische zuiveringen en genocide en wat gemeenzaam ‘het Westen’ wordt genoemd en nog meer in het bijzonder ‘Europa’ dreigt zijn imago én zijn gevoel van veiligheid voor lang te verliezen. De ‘kant van het licht’ zei Netanyahu, gevolgd door Bart De Wever, maar het licht gaan stilaan uit. De niets ontziende oorlog en de wraak die de bommenregen voedt, veroorzaken bloed, tranen en nog meer wraak. Niets, absoluut niets van wat de afgelopen maand is gebeurd, noch de aanval van Hamas en zeker niet de oorlog die Israëlisch rechts nu voert, brengen een oplossing dichterbij.
Er is wereldwijd protest, pro-Palestijnse betogingen in heel de wereld, protest binnen de diplomatieke diensten van zowel de Europese Commissie, Frankrijk als de V.S. Verschillende landen hebben hun ambassadeur in Israël terug geroepen, sommigen hebben de diplomatieke relaties verbroken. De ziekelijke alliantie tussen Netanyahu, Biden, Ursula von der Leyen en Emmanuel Macron is een doorn in het oog van wie denkt de ‘moral high ground’ te kunnen en moeten handhaven, van wie hoopt dat het Westen, ondanks alle kolonialisme en dubbele standaarden, toch nog een positieve rol moet kunnen spelen in de toekomst.
De opinies over hoe het verder moet zijn legio, hoewel de meesten er op het eerste gezicht niet zelf in geloven. De cruciale vraag is: kán deze oorlog gewonnen worden? En wat is de prijs? Voor welke toekomst?
Bommen kwetsen maar helen niet
Dominique de Villepin, Frans ex-premier onder Jacques Chirac is één van de weinigen die de vinger op de echte wonde legt. Alle oorlogen en alle ‘terreur’ zijn immers een gevolg van een gevoel van onrechtvaardigheid, wat tegelijk betekent dat de oplossing in het recht en de rechtvaardigheid moet gezocht worden. Nog nooit werd een ‘oorlog tegen het terrorisme’ gewonnen, zo stelt hij, denk aan Afghanistan, denk aan Irak, of denk aan Zuid-Amerika zou ik er aan toe voegen. Indien Israël – terecht – bekommerd is om zijn veiligheid moet het vooral géén wraak willen uitoefenen, met bommen kwets je maar heel je niet.
De Palestijnse burgers zijn geen ‘collateral damage’, aldus nog de Villepin, Israël doodt bewust en zelfgenoegzaam Palestijnse burgers, vrouwen en kinderen. En elke dode is zaad voor het toekomstig terrorisme, oog om oog maakt de hele wereld immers blind. Deze oorlog beantwoordt aan een zelfmoordlogica. Want waar houdt het op? Beslist niet in Gaza. Op de Westelijke Jordaanoever dan? In Libanon? In Jemen? In Iran? Kan ‘het licht’ het obscurantisme van Iran en Saoedi-Arabië doorbreken? Natuurlijk niet, want ondanks het militaire overwicht van de V.S. en Israël heeft ‘het Westen’ meer vijanden dan het denkt te hebben.
Wat staat er op het spel?
Wie vanuit Europa de verschuivende geopolitieke relaties in de wereld bekijkt heeft heel wat redenen om bang te worden. Ja, dit is een continent met een wreed koloniaal verleden, ja, we leven met Staten en een Europese Unie die bewust schijnheilig dubbele standaarden toepassen en ja, we leven in samenlevingen met een vrijheid die nergens anders te beleven valt. Hoe slecht ze soms ook in de praktijk zijn gebracht, we kunnen terug vallen op de verlichtingsidealen van de rechtsstaat, democratische participatie, verzorgingsstaten, gelijkheid en vrijheid. Vrouwen kunnen opkomen voor gelijke rechten, homo’s en lesbiennes kunnen vrij de straat op wandelen, we kennen geen doodstraf maar wel regels om te kunnen beslissen over het moment waarop we dood willen. We zitten in het volle stadscentrum op terrasjes om te eten, te drinken, te kavelen. Wie de wereld een beetje kent weet dat dit elders bijzonder zeldzaam is. Europa is luxe voor een grote meerderheid.
We kunnen betogen tegen het imperialisme, het kolonialisme en uiterst rechts. Maar willen we dan aan de kant staan van landen als Rusland, China, Iran, Saoedi-Arabië? Beslist niet. Vandaar dat het zo belangrijk wordt om die ‘westerse waarden’ met klem te verdedigen, want ja, ze worden bedreigd.
Ze worden bedreigd door de oorlog in Gaza, gevoerd door Israëlisch extreem rechts. Iedereen weet dat Hamas door Iran wordt gesteund en dat Iran maar wat blij is dat de bevolking nu de straat opkomt tégen Israël en niet langer tegen de eigen regering met een claim op ‘Vrouwen, leven vrijheid’. Dat is de vreselijke valstrik van Hamas waar Israël nu is ingevallen, aldus Ivan Segré, een Frans Israëlisch filosoof. Deze oorlog, zo stelt hij, is politiek en strategisch volkomen fout. Het lijkt er op dat Israël een pakt met de duivel wil sluiten, joods fascisme aan de ene kant en petromonarchie aan de andere kant. Maar zelfs al wordt de oorlog in Gaza gewonnen, de oude situatie komt niet meer terug, deze genocide betekent een kolkende afgrond die niet met een ‘nieuwe dialoog’ kan overwonnen worden.
Daarom, aldus nog Ivan Segré, dat de oplossing moet liggen in een alliantie met de progressieve krachten in Noord-Afrika en het Midden-oosten, met zij die tijdens de Arabische lente en vandaag in Iran opkomen voor datzelfde licht wat in Europa en Israël kan schijnen maar nu verduisterd wordt. De oorlog tegen Hamas kan maar gewonnen worden als iedereen ‘ Vrouw, leven, vrijheid’ gaat roepen en niet langer ‘Dood aan Israël’. Helaas hebben de westerse mogendheden nooit het Arabisch nationalisme, noch de moderne linkerzijde gesteund, wel integendeel.
De identitaire tegenstelling die de obscurantistische krachten nu in het leven roepen zijn dodelijk voor iedereen, voor de bevochten vrijheid in ‘het Westen’ en voor de democratische verlangens in het Midden-Oosten. Het is tragisch dat er op het Tahrir plein in Kairo opnieuw een volkstoeloop is die echter niet langer ‘brood, vrijheid, sociale rechtvaardigheid’ roept, maar wel ‘brood, vrijheid, Arabisch Palestina’.
Of nog met andere woorden, en nog steeds volgens Ivan Segré, Israël heeft bestaansrecht maar alle aandacht zou nu moeten gaan naar het uitbouwen van een progressief zionisme. De sterkte van dat zionisme, zo stelt hij, ligt in het feit dat de Israëlische Arabieren wel degelijk vechten voor gelijke rechten maar tegelijk Israëlische burgers willen blijven. In een tweestatenoplossing zal een joodse minderheid in Palestina gelijke rechten moeten hebben, maar eveneens Palestijnse burgers willen zijn.
Uiterst rechts en radicalisering
Onze zogenaamde ‘Westerse waarden’ worden vanuit een nog andere hoek bedreigd. Zowat overal in Europa liggen uiterst rechtse partijen op de loer en vallen meer en meer in trek bij een bevolking die de besparingen beu is, die openbare diensten wil, die verder op city trip wil gaan en niet langer gelooft in ‘links’ en ‘rechts’, laat staan in maatregelen om het leefmilieu te beschermen. Uiterst rechts zit in een breed spagaat en tracht garen te spinnen bij deze genocide. In Frankrijk gaat de van oorsprong anti-semitische partij van Le Pen mee in een betoging tegen het anti-semitisme. Ze blijft zich verzetten tegen de ‘islamisering’ van de samenleving. In Vlaanderen ziet Hind Fraihi het tegendeel gebeuren. Een deel van uiterst rechts mikt op een jonge allochtone bevolking die niets moet hebben van ‘de joden’. Er zijn, zo stelt ze, drie raakvlakken tussen uiterst rechts en het islamisme: tegen het feminisme, tegen LGBT en tegen de overheid. De ‘moslimhaters gebruiken nu pro-Palestijnse standpunten uit politiek opportunisme’. Dries van Langenhove zou aan een identitaire rechtse blokvorming werken.
Rechtvaardigheid
De oorlog in Gaza, de oorlog in Oekraïne, de voorbije oorlogen in Afghanistan, Irak, Jemen en Syrië, ze maken één ding duidelijk. Dit bloedvergieten veroorzaakt immens veel verdriet en pijn en brengt geen enkele oplossing.
De Villepin heeft overschot van gelijk. Alleen met rechtvaardigheid, voor alle strijdende partijen, kan een duurzame vrede tot stand komen. Voor hem betekent dit een tweestaten opdeling, met zelfbeschikkingsrecht voor Palestina in Gaza, de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem. De journalisten die beteuterd en verongelijkt moeten toekijken op de welbespraakte diplomaat vragen voorzichtig of dit dan betekent dat de kolonisten moeten opkrassen in Jeruzalem en in Cisjordanië. Wel, aldus de Villepin, na de Algerijnse onafhankelijkheid zijn één miljoen Fransen moeten opkrassen in dat land en het is gelukt. Met wat goede wil en het besef dat dit de prijs is voor duurzame vrede en veiligheid voor Israël én Palestina, kan het ook daar lukken. Misschien niet morgen, maar wel overmorgen.
Ook in Europa en in eigen land moet worden gewerkt met alle progressieve krachten, tegen uiterst rechts en tegen het obscurantisme. Het is bijzonder ontgoochelend dat de Europese groenen zich zo mak achter het oorlogsgeweld hebben geschaard. En het is beslist geen toeval dat het filmpje waarin Petra De Schutter voor een wapenstilstand pleit internationaal viraal is gegaan.
Het vele verzet is hoopgevend. De grootste bedreiging komt van de gewelddadige oorlog én van het dovende licht. Dat zou de linkerzijde bij elkaar moeten brengen met een boodschap voor sociale rechtvaardigheid en, wel ja, voor die echte ‘Westerse waarden’. In de praktijk.
