Macron speelt met vuur
De Franse vakbonden hebben voor deze donderdag, 19 januari, opgeroepen tot stakingen en manifestaties. Het kan de start zijn van een “hete winter” van verzet tegen de pensioenwet van de regering,. President Emmanuel Macron wil met die hervorming zijn stempel op de geschiedenis
drukken. Hij rekent erop dat het verzet wel zal meevallen, al is bijna 80 % van de Fransen tegen de verhoging van de pensioenleeftijd tot 64 en de verlenging van bijdragen tot 43 jaar. Maar peilers en politologen waarschuwen: een gelaten reactie komt op termijn uiterst-rechts ten goede..
Waarom
Wat drijft Macron tot deze onnodige hervorming? Onnodig, want het argument dat de pensioenkassen leeg raken, snijdt zelfs volgens officiële berekenaars geen hout. Trouwens, Macron zelf zei eerder dat de opbrengst van de hervorming moest dienen voor de grote transitie en dies meer. Tot premier Elisabeth Borne onder druk van de nog rechtsere Les Républicains (LR) benadrukte dat het alleen om de pensioenkas zelf ging.
De beoogde hervorming is dus hoogst onpopulair. Maar zal dat leiden tot een winter van stakingen en grote manifestaties? Er is zeer veel opgekropte woede, wijst elk onderzoek uit. Maar tegelijk is er een wijdverbreid gevoel van gelatenheid, wat levert actie op? Alle massa-acties van de voorbije 15 jaar hebben weinig of niets uitgehaald. Het felle wekenlange protest van de ‘gilets jaunes’, van de vergetenen van de mondialisering zoals ze werden genoemd, doofde na de uitbarsting zonder meer uit.
Nederlagen
De vakbonden, de vanzelfsprekende verdedigers van de belangen van al wie van loonwerk leeft, leden nederlaag op nederlaag. Ongeacht of er een rechtse (Sarkozy, Macron) dan wel een socialistische (Hollande) president was. Zij botsten op dezelfde neoliberale halsstarrigheid.
Op het gebrek aan resultaat, het ondermijnen van sociale dialoog, kwam bovenop de hervorming van de personeelsvertegenwoordiging in de bedrijven. Geen aparte vertegenwoordigers meer voor veiligheid, wat het aantal afgevaardigden van het personeel drastisch inkromp.
Precies door het ondergraven van de al zo verdeelde vakbondswereld, worden diezelfde vakbonden verder verzwakt. Met als gevolg dat er meer en meer sociale acties komen buiten hen om, zoals de gilets jaunes. Zoals eind vorig jaar de acties van de spoorwegcontroleurs. Die organiseerden hun acties volledig buiten de vakbonden om, en vroegen die alleen maar omwille van de wetgeving om in hun plaats een stakingsaanzegging te doen.
Opgekropt
Dat heeft tot in het Elysée de alarmbel doen rinkelen. Macron is als de dood voor een herhaling van protesten zoals die van de gilets jaunes, bewegingen zonder duidelijke structuur, woordvoerders, leiding.
Het zet tegelijk de vakbonden onder druk zelf het voortouw te nemen, en deze keer met het oog op succes. Na lange tijd van nederlagen, van zwakte, moeten ze zorgen dat de woede het haalt op de gelatenheid.
Zelfs Macron en zijn kamp hebben daar baat bij. Want gelatenheid betekent niet dat de woede wegebt. Integendeel, zo uit zich dan op een ander terrein, dat van de verkiezingen. Ofwel in massale niet-opkomst, of in de stembus.
Dat manifesteerde zich trouwens reeds vorig jaar bij de presidents- en parlementsverkiezingen: zeer lage opkomst en succes voor enerzijds de linkse Jean-Luc Mélenchon, anderzijds de uiterst-rechtse Marine Le Pen. Mobilisatie speelt in het voordeel van links, maar de opgekropte frustraties zijn volgens onderzoekers in het voordeel van uiterst-rechts.
Nachtmerrie
Voor Macron is het een nachtmerrie dat hij de geschiedenis zou ingaan als degene die de weg naar het Elysée heeft geëffend voor uiterst-rechts. Hij zit van in het begin met het dat imago “président des riches”. Het is niet alleen een imago, hij is dat ook, de president van en voor de rijken die al zo vaak liet horen en voelen ‘les pauvres gens’ te misprijzen.
Al doet hij de jongste tijd veel moeite “pour sentir le pays”, om te voelen wat er in het land gebeurt. Staatssecretaris voor verenigingsleven Marlène Schiappa brengt hem voortdurend verslagen over wat er aan de uitgang van de scholen wordt verteld. Anderen worden de boer en de bakker opgezonden om te horen wat er daar leeft. Maar aan het beleid is niet te merken dat dit invloed heeft.
“In 2027 zal ik Le Pen niet kunnen tegenhouden”, zegt Macron aan zijn ministers en medewerkers. Hij kan dan immers geen kandidaat meer zijn. Hij gaat er dus van uit dat hij ze wel zou kunnen tegenhouden. Le Pen heeft tussen de verkiezingen van 2017 en 2022 meer dan 2,7 miljoen stemmen bijgewonnen. Vooral buiten de grote stedelijke agglomeraties waar het protest links ten goede komt, maar daarbuiten, in de periferie waar haar Rassemblement National (RN) 89 zetels haalde, waar zo veel Fransen de indruk hebben “nous sommes délaissés”, we zijn aan ons lot overgelaten, we worden niet geregeerd, maar genegeerd.
De pensioenhervorming, in se erg asociaal, maakt het alleen maar erger, er wordt niet naar de meerderheid van de bevolking geluisterd, Macron weet het beter.
Afwachten
Er staat dus met het komende sociaal protest veel op het spel: indien Macron en zijn regering halsstarrig hun project blijven verdedigen en met de hulp van de rechtse LR doordrukken, indien het protest niets uithaalt, indien de vakbonden en links opnieuw een nederlaag lijden, is dat een groot cadeau voor uiterst-rechts. Le Pen moet intussen alleen maar geduldig garen spinnen en bij de volgende ronde de vruchten plukken.
