EU en Turkije: het blijft een moeilijk debat
Je kan op zijn minst zeggen dat Van Miert (zoals u hier) de moed heeft om te riskeren te worden gecatalogiseerd bij de rechtse tegenstanders van de toetreding van Turkije. Het Vlaams Eigenbelang uiteraard, maar ook NV.A en verschillende CD&V’ers (al hebben de argumenten van bijv. Marc Van Peel zowel rechtse als objectief-geografische aspecten) zijn tegen toetreding omdat de Turkse cultuur een islamitische cultuur is.
U – en naar ik hoop ook Van Miert – valt niet over die betwistbare cultuurverschillen, want u verwijst terecht naar de (nog) minder geseculariseerde samenlevingen in sommige "westerse" EU-landen. En dan hebt u het nog niet over Ierland of Griekenland.
Uw argumentatie zou nog versterkt worden door de reden waarom veel linksen vroeger tegen een bevriende relatie met Turkije waren: tijdens de koude oorlog was – onder Amerikaanse druk – het lidmaatschap van Turkije in de NATO (omwille van zijn strategische ligging bovendien) het enige argument pro toenadering, want het Turkse bewind werd door de progressieven voor de rest zeer repressief en op het randje van fascistisch bevonden. Sinds de jaren negentig is die NATO-dimensie wellicht minder belangrijk.
Maar ik blijf toch aarzelen om u en Van Miert gelijk te geven:
- Hoe gaan we historisch of geografisch de grenzen van Europa vastleggen? Of wie gaat dat doen – want dan heb je dezelfde discussie om uit te maken welke instanties het recht hebben om over die afbakening mee te praten.
Het zogenaamde Europese deel van Turkije, inclusief het grootste deel van Istanbul, behoort nu eenmaal tot Europa, zoals ook het westen van Rusland. En toch zijn er momenteel weinig pleidooien (behalve misschien in Moskou) voor het aansluiten van Rusland bij de EU.
Geografisch/historisch is het altijd gebruikelijk geweest om de Oeral (of de 60ste breedtegraad – tot aan de grens met Kazachstan) als grens te zien tussen Europa en Azië. Vanuit die logica kunnen dus ook nog landen als Wit-Rusland en Oekraïne ijveren voor toetreding. En voorts zijn toch ook de landen ten westen van Kazachstan en ten noorden van Turkije – Georgië en Armenië – traditioneel tot Europa gerekend. Het puur historisch-geografische Europa kan echt nog veel groter worden dan de huidige EU van 25. - Uw argumenten en die van Van Miert zijn hoofdzakelijk subjectief-politiek: een sterke Europese eenheid, met politieke, economische en sociale samenhang die ooit de landelijke chauvinismen kan overstijgen en een door de VS gewenste machts-uitholling vermijdt, is slechts mogelijk met een beperkt aantal lidstaten. Dat lijkt mij evenwel een voluntaristische keuze en theoretisch alleen te verdedigen door de landen die zo’n hechte EU-club (nu al, binnen de huidige 25, is het een project met 2 snelheden – of is het eigenlijk al te laat voor zo’n gezellig homogeen clubje?) echt willen, dus niet geschikt voor dialoog met gelijk welke nieuwe kandidaat. En bovendien is het een optie voor de korte of middellange termijn (of… voor het verleden in de trant van "als ons koe een kat was…"). Een optie die trouwens alleen kans van slagen heeft/had als er bondgenootschappen worden aangeknoopt met de rechtse, xenofobe raddraaiers in het zgn. "kern-Europa". En dat lijken mij minstens even gevaarlijke bondgenoten als Groot-Brittannië en de VS in het andere kamp.
Herman Luyckx
Van miert en Turkije
Het is natuurlijk duidelijk dat Groot-Brittannië de EU wil uithollen. Maar is dit niet reeds een feit? Sedert de uitbreiding met de Oost-Europese landen mogen we een hechte politieke unie wel vergeten. Als de kwestie Irak ter sprake komt rent iedereen een andere richting uit. De uitholling van de unie is daarom m.i. geen argument. De scheiding kerk en staat? Maar is het niet net om die scheiding te handhaven dat men Turkije binnen de EU wil? Het argument dat men zo het fundamentalisme aanpakt snijdt hout; tenminste – zoals dhr. De Pauw ook schrijft – indien men binnen Europa een algemene visie op dit fenomeen kan ontwikkelen en maatregelen nemen tegenover alle soorten fundamentalisme.
Het demografisch argument van Van Miert weegt wel. Maar het opent ook de weg om een toekomstgerichte visie te ontwikkelen tussen Europa en de moslimwereld. Turkije is duidelijk een brug. Indien de toetreding van Turkije er komt moet dit gepaard gaan met een duidelijke stop aan elke verdere uitbreiding. Het heeft inderdaad geen zin er nog landen uit Noord-Afrika bij te betrekken. Klein-Azië behoort ondanks alles bij de Europese erfenis. Het Europa van de twee snelheden. Ik heb nooit goed begrepen waarom men dit idee van tafel heeft geveegd. Wat is er tegen een Europa met twee verdiepingen? Dan kunnen we tenminste een kern vormen die naar een politieke eenheid streeft. En dan laten we de Britten maar even buiten laten wachten tot we duidelijk weten of ze loyaal zijn tegenover de USA of tegenover Europa.
Erik Kennes