Tientallen wachtenden bij een treinstation in Oekraïne vonden begin april de dood of raakten ernstig gewond door een raketaanval. Westerse politici en media wezen dezelfde dag nog met een beschuldigende vinger naar Rusland. Zonder bewijs. Sinds het serienummer van de raket bekend is, lijkt het er veel meer op dat de Oekraïners er achter zaten.
“Omdat het ze aan de kracht en de moed ontbreekt om de confrontatie met ons aan te gaan op het slagveld, richten ze zich op de vernietiging van de burgerbevolking,” zei president Volodymyr Zelensky over de slachting die op 8 april werd aangericht onder burgers die stonden te wachten op een trein bij het station van de Oost-Oekraïense stad Kramatorsk. Dat was kennelijk voldoende voor Washington, Brussel en andere machtscentra van het Westen om aan te nemen dat het ook werkelijk zo was. Alle ontkenningen van de Russen ten spijt.
“Ik ben er kapot van,” zei de Nederlandse premier Mark Rutte na afloop van de ministerraad van vrijdag 8 april. “Een aanval op een treinstation, dat juist wordt gebruikt door mensen om te kunnen vluchten. Dat laat wel zien hoe ver de Russen gaan. Poetin moet zijn geweld stoppen.”
Ook EU-buitenlandchef Josep Borrell veroordeelde “met klem de willekeurige aanval door Rusland” op het treinstation met vluchtelingen. “Dit is weer een poging om ontsnappingsroutes te sluiten voor degenen die deze ongerechtvaardigde oorlog ontvluchten en menselijk lijden veroorzaken,” schreef hij op Twitter. Andere westerse leiders drukten zich uit in gelijke bewoordingen. Maar dat was voorbarig.
Uit de raketonderdelen en de aangerichte schade is niet af te leiden waar de raket vandaan kwam, verklaren twee door Bellingcat geraadpleegde ballistische experts. Het onderzoekscollectief, dat verre van pro-Russisch is, concludeert daarom in een artikel van 14 april dat onduidelijk is wie de raket heeft gelanceerd. Voormalig VN-wapeninspecteur Scott Ritter gaat een stap verder. Hij concludeert in een artikel op de Russische nieuwssite RT van 19 april dat de raket uit een gebied kwam dat op dat moment gecontroleerd werd door het Oekraïense leger: tot zo’n 100 kilometer ten zuidwesten van Kramatorsk.
De Russen ontkennen dat ze nog Tochka-U’s in gebruik hebben. Dit wordt ondersteund door een bericht van het Russische persbureau Interfax van 24 juni 2020, waarin gemeld wordt dat de Russische krijgsmacht de Tochka-U heeft vervangen voor de Iskander-raket. Dit wil niet zeggen dat de Russen geen Tochka’s meer in hun inventaris hebben, maar bewijs dat ze deze hebben gebruikt in Oekraïne is er niet. Amnesty Internationaal heeft weliswaar Rusland beschuldigd van een aanval met een Tochka-raket, op 24 januari in de Donetsk-regio, maar heeft die bewering op geen enkele manier onderbouwd.
Er zijn daarentegen talloze foto’s en video’s die uitwijzen dat de Oekraïners ze hebben gebruikt in eigen land. Al sinds het begin van de oorlog in 2014 toen de bevolking in Donbas in opstand kwam. Nog in maart van dit jaar kwam een Tochka-U neer in de hoofdstad Donetsk van de door de separatisten gecontroleerde Volksrepubliek Donetsk.
De Italiaanse tv-zender TG La7toonde als eerste het serienummer van de raket die de wachtenden bij het station in Kramatorsk raakte: Ш 91579. Aan de hand van dat nummer zou het een koud kunstje moeten zijn om te bepalen wie de dader was. De raket werd namelijk gefabriceerd in het sovjet-tijdperk. Als er een Tochka-U met het nummer Ш 91579 geleverd is aan een Oekraïens onderdeel van het sovjet-leger, dan zou dit te zien moeten zijn in zowel de Russische als Oekraïense raketadministratie. Het is dan ook opmerkelijk dat tot nu toe geen van beiden met een belastend of ontlastend document heeft gezwaaid. Sowieso blijft de schuldvraag daarom onbeantwoord. Niettemin lijkt het serienummer van de raket te wijzen op Oekraïne als schuldige. Het nummer ligt namelijk erg dicht bij de nummers van andere Tochka’s waarvan zeker is dat de Oekraïense krijgsmacht ermee heeft geschoten: Ш 91565, die op 2 februari 2015 werd aangetroffen in Alchevsk en de Ш 91566, die op 15 februari 2015 gevonden werd in Logovino. De kans dat de boosdoener Russisch was, is daarmee klein geworden. Is dat de reden waarom er in de westerse politiek en media opeens niet langer gesproken wordt over het drama bij het treinstation? Sowieso wordt de media nauwelijks de tijd gegund om achterom te kijken omdat Kiev ze vrijwel dagelijks voedt met nieuwe beschuldigingen over Russische oorlogsmisdaden.
De slachting die de raket bij het stationsgebouw van Kramatorsk had aangericht was geen ongelukstreffer. Het stationsgebouw was geen militair doelwit en zowel de Russen als de Oekraïners wisten dat zich daar enkele duizenden burgers hadden verzameld om de stad te ontvluchten. Bovendien bevatte de fatale raket clustermunitie. Die wordt niet gebruikt om stationsgebouwen, spoorlijnen of andere infrastructuur te treffen. Die is bedoeld om zoveel mogelijk mensen te doden.
Als Oekraïners expres een slachting hebben aangericht onder de wachtenden op het station, waarom was dat dan? Op de raket stonden de woorden “За детей ” geschreven, hetgeen betekent: “voor de kinderen” of “namens de kinderen.” Mogelijk werd daarmee bedoeld dat het een wraakneming betrof. Maar op wie? En waarom? Dat is onduidelijk. Mogelijk is de slachtpartij aangericht om de Russen de schuld te geven en het Westen tot meer actie aan te zetten. Als dat de bedoeling was, dan zijn de Oekraïners in hun opzet geslaagd. De VS, de EU en het Verenigd Koninkrijk hebben in reactie op het drama in Kramatorsk aanvullende wapenleveranties toegezegd. Het Russische ministerie van defensie kwam op 8 april met een andere verklaring: “De aanslag van het regime in Kiev op het treinstation van Kramatorsk was bedoeld om de massale uitstroom om de bevolking van de stad te verstoren, om ze te kunnen blijven gebruiken als menselijke schild, ter bescherming van de posities van de Oekraïense strijdkrachten, zoals ook gebeurt in andere dichtbevolkte Oekraïense centra.”
Met dank aan blogger Max van der Werff voor diens advisering bij het schrijven van dit artikel. Het verscheen eerder in De Andere Krant, een wekelijks in Nederland verschijnende krant.
