Sjeik Hamad Ben Khalifa Al-Thani heeft tijdens de Israëlische aanval op Gaza zijn exploot van vorig jaar met Libanon willen herhalen. Toen werd in Doha, de hoofdstad van Qatar, een politieke regeling uitgewerkt voor Libanon waardoor een einde kwam aan een politieke crisis die gewelddadige vormen aannam. Hij riep ter aanloop een Arabische conferentie bijeen in Doha, maar Egypte en Saoedi-Arabië stuurden hun kat. De emir heeft het bij hen en hun Amerikaanse vrienden al een tijdje verkorven.
Het was in Doha dat de Libanese partijen tot een akkoord kwamen, waarop generaal Michel Soeleiman Libanese president kon worden. Dat maakte een einde aan anderhalf jaar strijd tussen het pro-Amerikaanse kamp en een coalitie met o.m. de sjiïtische Hezbollah. Qatar kon die rol spelen omdat het met nagenoeg alle betrokken partijen op goede voet staat. Het feit dat de leiders van Qatar immens rijk zijn, is daar niet vreemd aan. In juli 2007 zei Nicolas Sarkozy dat een “humanitair gebaar” van de emir van Qatar had bijgedragen tot de vrijlating van de vier Bulgaarse verpleegsters in Libië.
Qatar speelt in verhouding tot zijn omvang – één derde van België, 250.000 Qatari en minstens 750.000 buitenlandse werknemers – wel een bijzonder actieve rol. Emir Hamad, die in 1995 aan de macht kwam na zijn vader te hebben afgezet, ziet Qatar als een Arabische niet-gebonden staat.
Al Jazira
Hij zette Qatar al snel op de kaart met de oprichting van de pan-Arabische zender Al Jazira. Die zender bestrijkt de ganse Arabische wereld, maar wordt ook daarbuiten druk bekeken, onder meer door de vele Arabischtaligen in Europa. Die zender is een doorn in het oog van Washington. Zowel in Kaboel als in Bagdad bestookten de Amerikaanse militairen de installaties en journalisten van Al Jazira.
Die zender hangt immers een ander beeld van de actualiteit op dan de meeste andere Arabische media die spreekbuizen zijn van autoritaire regimes, zoals die van Egypte en Saoedi-Arabië. In al die landen krijgen de burgers een andere klok te horen dan de klok van de gecensureerde media. Dat kwam weer naar voor tijdens de Israëlische oorlog tegen Gaza. Al Jazira stuurde onafgebroken beelden rond die een schokkend overzicht gaven van de Israëlische terreur.
De zender bracht ook in beeld hoe de Arabische straat van die misdaden walgde en naast Israël ook de schuld legde bij Washington, terwijl de meeste Arabische leiders lijdzaam toekeken, in tegenstelling tot president Chavez van Venezuela die de Israëlische ambassadeur uitwees.
Washington
Geen wonder dat de Amerikaanse regering Al Jazira liever het zwijgen zou opleggen of andere taal zou doen spreken. Pogingen om de emir onder druk te zetten mislukten. Geld helpt ook niet, want de emir beschikt dankzij de olie en het gas over een immens fortuin waarmee Qatar onder meer in de VS koopjes doet.
Washington heeft anders een goede reden om niet te hard van stapel te lopen tegen de emir: Qatar herbergt de grootste Amerikaanse militaire basis uit de regio. Dit is het militair commandocentrum voor de Amerikaanse operaties in Irak en Afghanistan. Na de terugtrekking van de Amerikaanse gevechtstroepen uit Irak, zal het belang van die basis nog toenemen en moeten de Amerikanen het maar voor lief nemen dat de emir ook goede relaties heeft met Hezbollah, Hamas, Iran… en Al Jazira in de ether houdt.
Qatar heeft ook zeer andere goede relaties, namelijk met Israël. In Doha is er, zeer discreet, een Israëlische handelsvertegenwoordiging. Verscheidene Israëlische leiders hebben Qatar bezocht, onder hen president Shimon Peres die begin 2007 op bezoek was.
Vandaar dat de emir wellicht dacht dat hij ook kon bemiddelen tussen Israël en Hamas – waarmee hij ook goede relaties heeft. Maar zowel Egypte als Saoedi-Arabië lagen dwars, ze namen het Qatar vorig jaar erg kwalijk dat het een akkoord in Libanon bewerkte dat naar hun zin teveel tegemoet kwam aan de Hezbollah. Bovendien hoopte de Egyptische president Mobarak dat hij voor Gaza wel iets zou regelen, maar Israël liet hem in de kou staan.
Gas
Qatar speelt ook buiten het Midden Oosten een belangrijke rol. Met zijn deviezenreserves koopt het andermans staatsschulden en ondernemingen. Die reserves komen voort uit de olie en meer en meer uit gas. Qatar heeft een zevende van alle gasreserves van de wereld.
Eind 2008 kwamen de gasproducerende landen in Moskou samen om er een nauwer samenwerkingsverband op te richten. De zetel ervan is Doha dat aldus de draaischijf wordt van een gaskartel in wording, in de eerste plaats samen met Rusland en Iran. Ook door die centrale rol in de gaswereld, zal het belang van Qatar nog verder groeien. En kan de emir het zich permitteren zowel Al Jazira als de Amerikaanse troepen te herbergen.
Hij herbergt ook rond 750.000 burgers uit andere landen – vooral uit Pakistan, Bangladesh, India, de Filippijnen en de rest van de Arabische wereld. Die hebben weinig deel aan de rijkdommen van Qatar, ze leven in allerlei vormen van uitbuiting. Zo is het de gewoonte dat de werkgever het paspoort van zijn personeelsleden bijhoudt, zodat die hun bewegingsvrijheid erg beperkt is.
(Uitpers, nr 106, 10de jg., februari 2009)
