Emmanuel Macron heeft zonder te veel pathos zijn zege gevierd en de Fransen de waarheid beloofd in afwachting van de nakende parlementsverkiezingen. De president kan niet echt rekenen op een enthousiast elan voor zijn “République en marche” . Hij kreeg 40 % van het totale kiezerskorps achter zich, maar van zijn 20 miljoen kiezers waren er veel miljoenen die kozen met dichtgeknepen neus. Maar Macron heeft wel een troef, zowel rechts als links valt er veel puin te ruimen.
FN “vernieuwt”
Zijn rivale Marine Le Pen stelt het voor alsof haar 34 % van de uitgebrachte stemmen, ongeveer een vijfde van het totale kiezerskorps (op naam uitgebrachte stemmen, blanco, ongeldige, niet opgekomen kiezers), een groot succes is. Het Front National heeft nog nooit zoveel stemmen gehaald, en dat is waar. Maar de verwachtingen lagen wel veel hoger na de regionale verkiezingen van eind 2015. Toen haalde het FN bijna 30 % van de uitgebrachte stemmen en de peilingen gaven in november vorig jaar ook rond 30 % voor Le Pen. De 21,3 % van de eerste ronde viel tegen.
Een eerste opvallende FN-reactie zondagavond kwam van Marion Maréchal-Le Pen. Ze viel haar tante niet bij, integendeel, ze zei dat het tijd was voor bezinning. Bezinning, dat betekent dat haar strekking Marine Le Pen en haar omgeving verantwoordelijk acht voor de ontgoocheling. Want hoe ze het ook draaien of keren, er zijn vele miljoenen Fransen die Macron rauw lusten en toch voor hem kiezen om het FN ver van de macht te houden. Zoals ook al gebeurde bij de regionale verkiezingen toen in het noorden en zuidoosten zeer vele linksen voor rechts stemden om het FN te vloeren.
Marine Le Pen en haar luitenant Florian Philippot zullen aanvoeren dat zij het goed doen in hun gebieden. Marine haalt slechts in twee departementen – Pas de Calais en Aisne – een meerderheid, maar dat is in haar “noordelijk bolwerk”, in de departementen van Marion wint Macron. De discussies zullen nog wat binnenshuis worden gevoerd tot aan de parlementsverkiezingen. Daarin riskeert het FN een herhaling van het verschijnsel ‘alles beter dan FN’ zodat de oogst aan zetels mager zou kunnen uitvallen. In de bastions van noorden en zuidoosten kan geoogst worden. Maar daarbuiten kan het erg tegenvallen. Opvallend alweer de lage scores in de steden – Parijs 10 %.
Marine Le Pen heeft preventief “une transformation profonde”, een diepgaande vernieuwing, aangekondigd, een FN dat brede allianties sluit. Voor de tweede ronde vond ze echter alleen steun bij La République Debout van Dupont-Aignan, 4,7 %, waarvan de helft de leider niet volgde. Daarmee wil ze de interne kritiek voor zijn. Maar het FN komt in woelige wateren, de revolte tegen de groep Philippot is al lang bezig.
Rechtse wonden
Rechts ligt er een grote puinhoop bij de partij Les Républicains (LR) die de wonden likt na de uitschakeling van kandidaat François Fillon in de eerste ronde. LR had er moeite mee op te roepen voor Macron te stemmen, het kwam niet verder dan een stemadvies tegen Le Pen. Nog altijd beter dan de verklaring van de Franse bisschoppen die na de eerste ronde alleen wat morele adviezen rondstrooiden om angstvallig te vermijden tegen Le Pen op te roepen. De kerk wil de katholieke integristen van Sens Commun (de beweging die tegen het homohuwelijk mobiliseerde) niet tegen de haren instrijken.
Een kopstuk van LR, Bruno Le Maire, liet al vlak na de verkiezingsuitslag weten voor Macron te willen werken. De president zoekt een meerderheid? Hier ben ik, paraat om het land te dienen. Maar Michel Baroin, die de taak kreeg de verkiezingscampagne voor het parlement te leiden, tikte hem onmiddellijk op de vingers, en de radicaal rechtse Laurent Waucqiez belooft een harde oppositie tegen Macron. De radicaal rechtse campagne van Fillon heeft veel wonden geslagen. Indien LR zou nodig zijn voor een parlementaire meerderheid, is de kans op een interne breuk groot.
Linkse puinhopen
En dan zijn er de puinhopen links. Wat met de PS, met de groene EELV, met de communistische PCF? Deze partijen vechten nu gewoon om te overleven, alleen weten ze niet hoe dat nog kan.
Na het debacle met kandidaat Benoit Hamon, 6,3 %, zit de PS geprangd tussen aan de ene kant de République en marche van de president, aan de andere kant de aanzuigkracht van la France insoumise van Jean-Luc Mélenchon, 19,6 %. Gaan de kandidaten die Hamon steunden, naar de verkiezingen als PS? Of komt er een nieuw, rood-groen, etiket?En vooral, wat doen ze na de verkiezingen? Macron eventueel aan een meerderheid helpen, of samen met la France insoumise oppositie voeren. De vraag is met hoeveel ze nog zullen zijn om onderling strijd te voeren.
De groep rond ex-premier Manuel Valls wil niet buiten de prijzen vallen en aast op ministerportefeuilles. Maar Macron doet geen cadeaus. Ofwel komen ze op als kandidaten van zijn République en marche, of als PS, maar in dat geval krijgen ze een kandidaat tegen zich. Macron mikt dus op de implosie van de PS.
En wie is er momenteel in staat om dat tegen te houden? Misschien Anne Hidalgo, burgemeester van Parijs, die zich loyaal achter Hamon schaarde en zich meer en meer opwerpt als mogelijke redster van de partij. De PS heeft nog enkele ‘olifanten’ die wat meubels kunnen redden, zoals Martine Aubry in Rijsel. Maar na vijf jaar president Hollande en het debacle van Hamon, staan ze voor een zeer ondankbare taak. Er is immers ook de sirenenzang van la France insoumise dat drie keer sterker uit de eerste ronde van de presidentsverkiezingen kwam. De PS dreigt nu ook nog het imago te krijgen dat het links gevaarlijk verdeelt als het overal met eigen kandidaten uitpakt.
Groene crisis
Bij het groene EELV is de toestand zo mogelijk nog hopelozer. Voorverkiezingen schakelden favoriete Cécile Duflot uit ten gunste van Yannick Jadot. Die trok zich dan terug na een akkoord met de PS ten voordele van Hamon. Andere groene kopstukken riepen intussen al in de eerste ronde op voor Macron te stemmen.
Dat is echter, zoals bekend, een fiasco geworden, de Franse groenen staan nu met lege handen. Ze zijn met weinig en dan nog hopeloos verdeeld over wat verder te doen. Wat met het akkoord met de PS over de verdeling van kiesdistricten? Waarom niet beter met Mélenchon in scheep gaan, zoals zoveel groene kiezers deden? Met deze cacofonie smelt de groene achterban aan snel tempo.
PCF
En wat met de bijna honderd jaar oude communistische PCF. Die partij besliste eerst een eigen kandidaat te hebben bij de presidentsverkiezingen. Maar het risico dat het alweer tussen 1 en 2 % zou worden, was groot met Mélenchon als concurrent. Na raadpleging van de basis werd dan, zeer nipt, besloten Mélenchon te steunen. Maar die eiste volledige onderwerping. Geen rode vlaggen of PCF-spandoeken op zijn meetings, de PCF mocht niet insoumis zijn.
Nu maken Mélenchon en de PCF ruzie over geld en over de verkiezingen. La France insoumise wil overal kandidaten aandragen, ook tegen uittredende PCF-parlementsleden. De PCF loopt gevaar volledig uit beeld te verdwijnen, er blijven nog nauwelijks enkele lokale bastions over.
In de komende parlementsverkiezingen staat dus het voortbestaan van veel partijen op het spel. Ingrijpende veranderingen bij het FN, mogelijke scheuring bij rechts, verdampingen bij links. Het is nu aan Mélenchon en la France insoumise om uit dat puin een sterke linkse oppositie te bouwen en te beletten dat het FN de rol van enige sterke oppositie speelt.
Nu Macron stemmen is het FN binnen vijf jaar aan de macht krijgen, opperden voorstanders van blanco of wegblijven. Links moet er snel voor zorgen dat er ook de optie is dat links over vijf jaar aan de macht komt. Als links de kansen die er nu zijn verspilt, zal het niet alleen de schuld van Macron zijn, maar vooral van links.
