Provocaties in de China-VS-relaties

De laatste maanden werkte de VS hard aan nieuwe allianties in Noord-West-Azië en vooral aan het opstellen van een akkoord met de zuiderbuur van China, Vietnam. De bedoeling van Washington is duidelijk: de buurlanden opstoken tegen China. Vietnam aarzelde niet om zijn protest te versterken tegen de Chinese activiteiten in de zeegebieden die beide landen tot hun invloedssfeer rekenen. Recente berichten hebben het ook over een mogelijke overeenkomst van de VS met Vietnam rond nucleaire energie, waarbij Vietnam uranium zou mogen verrijken. De VS gooit in haar zoektocht naar allianties al haar troeven in de strijd: globale politieke invloed, technologische kennis, commerciële invloed.

De Obama administratie heeft in haar betrekkingen met China de laatste tijd een scherpere toon aangenomen. De Washington Post schreef onlangs dat dit een uitdrukking is van een evenwichtsoefening. Waarbij de VS enerzijds bepaalde aspecten van de opkomst van China begroet, maar er anderzijds niet voor terugschrikt om de confrontatie met China te zoeken wanneer andere aspecten in strijd worden geacht met de belangen van de Verenigde Staten.

Washington demonstreerde recent zijn nieuwe China-politiek door met de Zuid-Koreanen militaire manoeuvres ter zee te houden. Tegen de achtergrond speelt een machtsspel waarbij de VS de Chinese soevereiniteitaanspraken over de Zuid-Chinese Zee afwijst en deze regio als belangrijk voor de eigen veiligheid opeist. De manoeuvres van eind juli 2010 werden verantwoord als een reactie op de Noord-Koreaanse ‘agressie’ waarbij de noorderbuur een Zuid-Koreaans schip zou hebben getorpedeerd.

De Zuid-Koreaans-Amerikaanse militaire oefeningen onder de codenaam ‘Invincible Spirit’ werden op 28 juli beëindigd. Ze omvatten 20 oorlogsschepen en duikboten, 200 vliegtuigen en 8000 soldaten aan de kusten van Zuid-Korea en in de Japanse Zee (ten oosten van het Koreaans schiereiland), nabij de kusten van Noord-Korea en Rusland. Op 5 augustus kondigde het Pentagon aan dat er nieuwe Amerikaans-Zuid-Koreaanse militaire manoeuvres ter zee komen -waar het vliegdekschip USS George Washington aan deelneemt. Er wordt geoefend op controles van vijandige duikboten en op het uitvoeren van bombardementen en operaties met speciale eenheden.

Deze oefeningen uitgewerkt om te imponeren gaan door in de Japanse Zee en kennen voor het eerst de inzet van de F-22 Raptor vijfde generatie-stealth jachtvliegtuigen. De woordvoerder van het Chinese ministerie van buitenlandse zaken meldde dat China geregeld al een duidelijke houding heeft ingenomen tegenover de gezamenlijke militaire oefeningen van de VS en Zuid-Korea. China is resoluut gekant tegen het gebruik van de Gele Zee (ten westen van het Koreaans schiereiland) en andere kustwateren door buitenlandse militaire schepen en vliegtuigen die de Chinese veiligheidsbelangen schaden.

Op 28 juli verscheen er in de krant ‘Taiwan News’ een artikel onder de titel: Volgens China wil de VS een soort NAVO opzetten in Azi. Chinese nieuwsmedia, academici en analisten waarschuwden volgens dit artikel al geregeld dat de VS een nieuw bondgenootschap wil creëren om China in te dammen, zoals de huidige intense manoeuvres met Zuid-Korea en het doorstoten in de Zuid-Chinese Zee aantonen. Deze operaties samen met de expliciete interventie in Aziatische aangelegenheden onderstrepen de Amerikaanse intenties om China uit te dagen omtrent Pekings groeiende aanwezigheid in dit gebied. Geopolitieke strategen in de VS pleiten inderdaad openlijk voor een Aziatische NAVO. Zo’n organisatie moet in een gezamenlijke inspanning, China’s intimidaties en hegemonie-acties counteren, net zoals de NAVO de ruggengraat vormde van onze defensie tegen de toenmalige Sovjet-Unie.

Dat de VS inspeelt op bepaalde tegenstellingen onder de Oost-Aziatische landen om een front tegen China te creëren, is een stelling die in Chinese academische kringen veel weerklank vindt. Deze stelling trad sterk op de voorgrond als reactie op het voorstel van VS minister van Buitenlandse Zaken, Hillary Clinton, om de controverse over geschilpunten in de Zuid-Chinese Zee op te nemen in de mechanismen van het internationaal recht, zeker voor wat de VS belangen betreft in de betwiste gebieden zoals ze 23 juli tijdens een vergadering van de Associatie van Zuid-Aziatische Naties stelde. Clintons boodschap dat de VS samen met Zuid-Oost-Aziatische landen wil opkomen tegen China’s claim over de Parcel & Spratly eilanden(1), kwam er deze zomer na een zesdaagse Azië-tournee in Pakistan, Afghanistan, Zuid-Korea en Vietnam. Ze vervolgde haar reis naar gebieden aan de westelijke en zuidelijke flank van Rusland: Oekraïne, Polen, Azerbeidzjan, Armenië, en Georgië. Heel de tour stond in het teken van de hernieuwde assertiviteit van Washington: er worden geen ‘invloedssferen’ erkend van andere staten, met inbegrip van Rusland en China, waar ook ter wereld. Washington eigent zich het exclusieve recht toe om regionale conflicten naar eigen goeddunken te internationaliseren.

De betrachting is het behouden van de traditionele militaire schaduw van de VS boven Azië Naast gezamenlijk militaire oefeningen gebruikt men hiervoor ook wapenbeurzen en andere initiatieven. Van 19 tot 23 juli hield de regering van Singapore samen met US Air Force bv. het ‘2010 Pacific Rim Airpower Symposium’ waar delegaties aan deelnamen uit Australië, Bangladesh, Brunei, Cambodja, Canada, Chili, India, Indonesi・ Japan, Laos, Maleisië, Maldiven eilanden, Mongolië Nepal, Nieuw-Caledonië, Nieuw-Zeeland, Papua Nieuw Guinea, de Filipijnen, Zuid-Korea, Sri Lanka, Thailand, Tonga en Vietnam. De hele maand juli gingen de tweejaarlijkse militaire oefeningen van de ‘Pacific Rim’ (landen aan de rand van de Stille Oceaan) door in Hawai. Er participeerden 36 oorlogsschepen, vijf duikboten, 170 vliegtuigen en 20.000 soldaten uit 14 landen: Australië, Canada, Chili, Colombia, Frankrijk, Indonesië, Japan, Maleisië, Nederland, Peru, Zuid-Korea, Singapore, Thailand en de VS. India en Nieuw-Zeeland waren aanwezig als waarnemer.

Een belangrijk onderdeel van het optreden van Washington bestaat erin om China bij de andere Aziatische landen als onverantwoordelijk voor te stellen. De VS en Zuid-Korea beschuldigen Noord-Korea ervan eind maart het Zuid-Koreaans marineschip ‘Cheonan’ tot zinken te hebben gebracht. Daarbij kwamen 46 militairen om het leven. De vermeende Noord-Koreaanse betrokkenheid bij het incident werd door een team van experts uit Zuid-Korea, de Verenigde Staten, Groot-Brittannië Australië en Zweden vastgesteld. Peking noch Moskou leken erg overtuigd van de ernst van het onderzoek. Washington gebruikt de Chinese twijfels en de bijbehorende weigering om Pyongyang te veroordelen, als een nieuwe motivatie om een anti-China sfeer te verspreiden. Tot grote verlegenheid van Washington kan men de laatste tijd, zelfs in de Zuid-Koreaanse main stream media, heel wat berichten lezen van experts die op talrijke tegenstrijdigheden wijzen bij de zogenaamd onweerlegbare bewijzen van Hillary Clinton en haar internationale commissie.

Ondertussen blijft Washington doof voor de eis van China om de vlootmanoeuvres in de Gele Zee te be・ndigen. Peking bestempelt ze als een intimidatie tegenover Noord-Korea en is niet opgezet met buitenlandse militaire aanwezigheid in zijn voortuin. Volgens de Chinese veiligheidsexpert Shen Dinglu van de Fundan universiteit van Sjanghai, zijn deze militaire manoeuvres een ernstige provocatie, in dimensie vergelijkbaar met de stationering van Sovjet-atoomraketten op Cuba in 1962. Dat bracht in die tijd de wereld aan de rand van een nucleaire oorlog.

Niet alleen in de Chinese media of in academische middens is men verontwaardigd over de diverse pogingen van de Verenigde Staten om China in te dammen, ook in regeringskringen wordt straffe taal gesproken. In een voor Peking ongebruikelijk scherpe verklaring, beschuldigde het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken, Washington ervan dat het wantrouwen en tweedracht probeert te zaaien onder de Zuid-Aziatische landen, door zich te mengen in het soevereiniteitsconflict in de Chinese Zuidzee. De Chinese minister van Buitenlandse Zaken, Jang Jiechi, zei dat Washington samen met andere Aziatische landen, een gemeenschappelijk front tegen China probeert op te zetten.

Kort na de uitspraken van Jang Jiechi waarschuwde de Obama-administratie in een tegenzet, dat de VS strafmaatregelen kan nemen tegen Chinese ondernemingen die hun handelsbetrekkingen met Iran zouden blijven verderzetten na de goedkeuring van het Congres van nieuwe sancties tegen Iran. Washington is hierbij vooral bezorgd over het feit dat Chinese ondernemingen de plaatsen bezetten op de Iraanse markt die door de afwezigheid van westerse ondernemingen zijn vrijgekomen. Peking is momenteel een van de belangrijkste handelspartners van Iran en voorziet het land in de helft van haar benzinebehoefte ondanks de in juli uitgevaardigde unilaterale embargomaatregelen. Volgens de verklaringen van de Iraanse viceminister voor olie en energie, Hossein Nogrehkar Shirazi, heeft Peking al voor 40 miljard dollar in de Iraanse olie- en gassector ge・vesteerd en zijn er plannen om nog 10 miljard dollar te investeren in de petrochemie, in nieuwe raffinaderijen en in pijplijnen. China is gekant tegen gelijk welke unilaterale sanctie tegen Teheran en dat botst met het westers beleid. Robert Einhorn, de speciale raadgever voor non-proliferatie en wapencontrole van het Amerikaanse departement voor Buitenlandse Zaken stelde: We willen dat China als permanent lid van de VN-Veiligheidsraad zijn verantwoordelijkheid opneemt en de genomen beslissingen niet tegenwerkt.

Washington miskent de nieuwe internationale krachtsverhoudingen volledig en gelooft dat het nog steeds eenzijdig haar wil kan opleggen, het Amerikaanse recht kan internationaliseren en naar goeddunken straffen kan uitdelen. Het is echter overduidelijk dat China meer en meer zijn eigen ‘achtertuin’ wil controleren en vrijelijk zijn eigen commerciële en andere bondgenootschappen wil kunnen ontwikkelen. Het is eigenlijk grotesk dat de bankroete supermacht Amerika dat in feite op geleend geld functioneert – zijn belangrijkste geldbezorger (China heeft de grootste dollarreserves ter wereld) niet alleen op politiek vlak provoceert, maar ook gelooft dat het Peking kan dwingen om te handelen tegen de eigen belangen in Iran, Noord-Korea en Oost-Azië in het algemeen.

Een andere reden waarom de buitenlandse politiek van de VS in Azië zo agressief op de bühne gebracht wordt, is de aanwezigheid van de Amerikaanse militaire basissen in de regio. De VS wordt er geconfronteerd met een alsmaar grotere druk van de lokale bevolkingen om de Amerikaanse basissen te ontmantelen (bv. in Okinawa in Japan). Het einde van de buitenlandse militaire basissen zou voor de machtspositie van de Amerikanen in dit werelddeel catastrofale gevolgen hebben. Het zou de Amerikaanse wapenindustrie, de VS-controle op de handelstrafiek in de regio en de positie van de dollar als internationale betalingsmunt rechtstreeks beïnvloeden. De Amerikaanse elite creëert een angstpsychose van bedreiging en onveiligheid, om haar machtspositie in de regio te kunnen behouden. Op die manier onderhoudt Washington tevens de wapenwedloop en schept het een gunstig klimaat voor het opstellen van rakettenschilden overal ter wereld. Dit lijkt de kern van het beleid te vormen van het trio Obama, Gates, Clinton.

(1) De eilandengroepen Parcel-Spratly zijn rijk aan mineralen, aardgas- en olievelden. Vanwege hun grote economische en militaire belang zijn de eilanden al jaren onderwerp van discussie tussen China en verschillende Zuid-Aziatische landen, die allemaal beweren dat de eilanden hen toebehoren.