De onverwacht spannende presidentsverkiezingen in Chili werden uiteindelijk toch gewonnen door de socialiste Michelle Bachelet. Daarmee blijft de centrumlinkse Concertación, de coalitie die al sinds de val van dictator Pinochet in 1990 de plak zwaait, aan de macht. Bachelet wordt zo het eerste vrouwelijke staatshoofd van het Andesland, maar daar eindigt volgens sommigen de verhoopte vernieuwing van de Chileense politiek.
Sociale ongelijkheid aanpakken of verder uitdiepen
Het is nog bijzonder vroeg om te oordelen over het project van Bachelet, maar duidelijk is dat de voormalige minister van Defensie en Volksgezondheid een zware taak wacht. Tijdens de verkiezingscampagne werden kwistig beloften allerhande uitgedeeld, zowel aan de christen-democraten binnen de coalitie als aan de Partido Comunista. Of die vaak tegenstrijdige toezeggingen waargemaakt kunnen worden zonder de eigen principes te verloochenen is de vraag.
Bovendien mag Bachelet zich verwachten aan een keiharde oppositie van de rechtse partijen. Het machtsnetwerk van militairen (Bachelet’s vader, zelf een generaal ten tijde van Salvador Allende, werd tijdens het juntabewind doodgemarteld), katholieken en oligarchen laat weinig marge voor ingrijpende veranderingen zonder op hooggeplaatste tenen te trappen.
Een van de cruciale programmapunten betreft de energiekwestie. De Chileense economie, traditioneel sterk gericht op de export, draait dan wel behoorlijk goed, het zijn vooral de alomaanwezige multinationale ondernemingen die, samen met de voornoemde nationale elites, profiteren van de natuurlijke rijkdommen (mijnbouw, visteelt,…) – een economische kolonisatie die overgeërfd werd van het Pinochet-regime. Afgezien van Brazilië is dan ook nergens in Latijns-Amerika de kloof tussen rijk en arm zo groot als in Chili. Die flagrante ongelijkheid aanpakken zonder te tornen aan de neoliberale recepten (1) kan een resem slapeloze nachten teweegbrengen in La Moneda, het presidentiële paleis te Santiago.
Daarnaast heeft Bachelet beloofd werk te maken van een hervorming van het pensioen- en onderwijssysteem, met onder andere meer aandacht voor de inheemse bevolking, zoals de Mapuche indianen. Ook de bestrijding van de criminaliteit wordt een prioriteit, net als het creëren van banen. Belangrijk wordt ook het verbeteren van de relaties met de buurlanden.
Linkse wind in Latijns-Amerika: wordt het een storm of een briesje?
De opvolging van de populaire president Ricardo Lagos, een trouwe adept van Tony Blair, door diens partijgenoot Michelle Bachelet wordt met de machtswisselroes wel eens bestempeld als een nieuw voorbeeld van de veelbesproken ‘ruk naar links’ die in Latijns-Amerika plaatsvindt. In landen als Brazilië, Argentinië en Uruguay zijn socialisten aan de macht, Venezuela en Bolivia kennen populistische regeringen, Peru en Mexico zijn misschien binnenkort aan de beurt. Dit toont aan dat de bevolking genoeg heeft van de jarenlange uitbuiting door lokale en buitenlandse veelgraaiers en geen heil ziet in de panacee van de structurele aanpassingsprogramma’s (SAP), opgelegd door de transnationale financiële mastodonten als het IMF en de Wereldbank. Het collectieve wantrouwen in de grijzemannenpolitiek (2), alsook de corruptie en discriminatie die daar steevast mee gepaard gaan, zouden echter stilaan kunnen uitdraaien in een algehele veranderingsmoeheid (3) indien nu ook het beleid van Bachelet niet verder raakt dan een middenkoers met enkele sociale ingrepen.
Bachelet laveert vakkundig tussen links en rechts, tussen Mercosur (regionaal handelsblok) en NAFTA (Noord-Amerikaanse vrijhandelsverdrag), tussen progressief en behoudend. Maar wie ieders vriend wil zijn eindigt vaak in onmin met elkeen. Dat men in Wall Street al lang niet meer wakker ligt van dergelijke verkiezingsuitslagen is in dit opzicht veelzeggend.
(Uitpers, nr. 75, 7de jg., mei 2006)
(1) James Petras: ‘Chile’s new president – Washington’s best ally?’, Counterpunch (www.counterpunch.org/petras01252006.html)
(2) Francine Mestrum: ‘Ik zal zeggen wat ik denk en doen wat ik zeg – over de overwinning van Michelle Bachelet in Chili’, Sampol Nr. 3 ( http://users.pandora.be/samenleving-en-politiek/laatste_nummer_6.htm)
(3) Ralph Mens: ‘Ogen gericht op Peru na winst Morales en Bachelet’, Noticias.nl (http://www.noticias.nl/achtergrond_artikel.php?id=1118)
