Het Internationaal Muntfonds (IMF) heeft een oplossing voor de Eurowaartse vluchtelingenstroom vanuit Afrika en Azië: het geeft de ondernemers de raad van die buitenkans te profiteren, dat zijn gedroomde goedkope arbeidskrachten. Die goede raad komt er op een dag dat de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) haar jaarrapport uitbrengt waarin ze het heeft over de toenemende wereldwijde precarisering van de arbeid. Steeds goedkopere arbeidskrachten, een neoliberale verzuchting.
Migratie buitenkans
Voor het IMF is de grote migratiestroom voor de Europese economieën, bedoeld wordt voor de ondernemers, inderdaad een buitenkans. Ineens komen daar honderdduizenden, zelfs miljoenen, wanhopige mensen aan die bereid zijn voor enkele euro’s per uur – of zelfs per dag – te werken.
Het enthousiasme bij ons van de federale en Vlaamse ondernemers, VBO, VEV, ook Unizo, voor de massale toestroom, heeft weinig te maken met sociale bezorgdheid, maar veel met de berekening dat dit algemeen de lonen en arbeidsvoorwaarden onder druk kan zetten. Een kapitalist zoekt in de regel maximale winst, en lage lonen verhogen die winst. Zodat hij (zelden zij) naar landen met lage lonen trekt. Maar als de lage lonen naar hem (zelden haar) toekomen, is dat meegenomen.
Wereldwijd
En natuurlijk willen mensen die vrede nemen met (veel) lagere beloning, heel flexibel zijn. Velen hebben liever precair dan geen werk. Het versterkt de wereldwijde trend van de precarisering van de arbeid, zoals vastgesteld in een vers rapport van de IAO. De IAO is de VN-organisatie waarin werkgeversorganisatie, vakbonden en staatsoverheden vertegenwoordigd zijn.
De IAO stelt vast dat de arbeidsmarkt wereldwijd verslechtert. We gaan in 2016 naar 200 miljoen werklozen, aldus het jaarrapport. Die 200 miljoen, dat zijn dan wel de geregistreerde, want in nogal wat landen zijn er massa’s werklozen die niet geregistreerd zijn. Zelfs in de Verenigde Staten laten zeer veel jongeren zich niet meer als werkloze opschrijven, het maakt toch geen verschil. Die 200 miljoen, dat is dan in de landen waar de arbeidsmarkt min of meer normaal is.
Somber
De vooruitzichten zijn bovendien somber. Er zullen dit jaar werklozen (geregistreerde) bijkomen, en dat gaat zo nog enkele jaren verder. Allerlei factoren spelen daarbij een rol, vooral de stagnatie of recessie in de zogenaamde nieuwe groeilanden, de dalende prijzen van de grondstoffen die veel landen in crisis dompelen, de mislukking in de “oude groeilanden” van het verarmingbeleid (ook wel soberheidbeleid) genoemd. .. De IAO slaat alarm.
Met een verdere wereldwijde verslechtering van de arbeidsmarkt en verdere druk op lonen en arbeidsvoorwaarden voor ogen, is een sterke, strijdbare en internationale vakbeweging een absolute noodzaak. Wereldwijd komen de syndicale vrijheden in het gedrang, ook bij ons waar vooral N-VA aandringt op het inperken van de syndicale invloed.
1,5 miljard
Steeds meer werklozen. Tegelijk ook steeds meer broze arbeidssituaties, de “flexibiliteit” slaat alom toe. De IAO schat dat ongeveer 1,5 miljard mensen precair werk hebben, precair in de zin van zeer onregelmatig (enkele dagen per week of maand, een seizoen, valse zelfstandigen, interim, nulcontracten…). Dat is ongeveer 46 % van het totaal aantal mensen met werk. In zuidelijk Azië en in Afrika onder de Sahara ligt dat op ca. 70 %.
Dit betekent evenveel mensen die een laag tot zeer laag inkomen hebben en door geen enkele sociale zekerheid gedekt zijn. Dat geldt in zeer grote mate voor vrouwen die vooral in Afrika nog meer dan de mannen in zeer kwetsbare arbeidsposities zitten.
In de oude kapitalistische economieën zien we het verschijnsel dat werkloosheid wordt bestreden door steeds maar meer precaire toestanden. Het jongste plan van de Franse president François Hollande is daar het zoveelste voorbeeld van. Zijn minister van Economie Emmanuel Macron bazuint dat de ondernemers een veel lastiger leven hebben dan hun personeel… Vandaar dat de overheid dan ook meer moet doen voor de lijdende patroons.
Tijdbom
We leven op een tijdbom, waarschuwen de auteurs van het rapport van de IAO. Er moet dringend een effectief arbeidsbeleid komen en tegelijk moeten de ongelijkheden worden teruggedrongen. Zeker in de “nieuwe groeilanden” moet absoluut een soberheidbeleid worden vermeden maar moet er integendeel actief worden geïnvesteerd. Maar dat gebeurt niet en het ziet er niet naar uit dat dit snel verbetert.
Een tijdbom. Hoe erger de arbeidssituatie wordt in grote delen van Afrika en Azië, hoe meer er weg willen. Vijftien jaar geleden schatte de Internationale Organisatie voor Migratie dat er toen rond 200 miljoen mensen klaar stonden om, als de kans zich voordeed, onmiddellijk hun valiesje te maken om naar een van de ‘beloofde landen’ te trekken. Er is weinig perspectief op verbetering, wat betekent dat de migratiedruk tegelijk sterk toeneemt. “Desnoods steken mensen de zee over op boomstronken” waarschuwde een Italiaanse politiechef me 15 jaar terug. Het is ongeveer zo ver.
Davos
Terwijl de IAO haar rapport voorstelde in Genève, zaten de toplieden van de zakenwereld in de buurt, in Davos, ook al in een sombere sfeer bij elkaar. Maar niet om dezelfde reden. Werkloosheid en precaire situaties zijn hun werk, het is mede daardoor dat de ongelijkheden zo sterk kunnen toenemen en dat hun fortuinen alsmaar groter worden.
De sfeer is somber omdat steeds duidelijker wordt dat er niets is geleerd van de crisis van 2008. De bankwereld is in handen gebleven van haaien die uit zijn op snel winstbejag, zodat de toestand vandaag weer lijkt op die van 2008. In de meeste landen ligt het gemiddelde reële inkomen in de meeste landen nu onder het niveau van 2007. We zijn dus nog niet volledig herstel van de schokken van 2008 en er wordt al gevreesd voor nieuwe schokken.
