Hieronder vindt u wat ik uit notities puurde bij een gesprek met Stefaan Declercq, algemeen secretaris van Oxfam-Solidariteit over het Tweede Sociaal Forum dat in Porto Alegre werd gehouden van 31 januari tot 5 februari 2002. De ideeën en de redenering zijn de zijne, de woorden zijn van mij. (Georges Spriet)
Wereld Sociaal Forum
Het Wereld Sociaal Forum staat tegenover het Forum van Davos, het Wereld Economisch Forum, dat al verschillende jaren belangrijke managers van de transnationale ondernemingen en heel wat politieke leiders en beleidsverantwoordelijken bijeen brengt. Er is geen dialoog tussen beide, wel een debat. Premier Verhofstadt werd niet zomaar geweigerd in Porto Alegre, zoals in sommige media wat al te eenvoudig werd medegedeeld. Het Wereld Sociaal Forum geeft niemand in de hoedanigheid van regeringsverantwoordelijke het woord, en politici zijn welkom, op voorwaarde dat ze de beginselverklaring van het WSF ondertekenen. Wie dat niet doet, blijft weg.
Porto Alegre 2 was een enorm succes qua opkomst: 51.300 deelnemers, die in 26 conferenties en 800 werkgroepen met mekaar de discussie aangingen. Er was een specifiek forum voor parlementairen, een voor gemeentemandatarissen en een voor mensen uit de magistratuur.
Er is geen slotverklaring gekomen noch een actieprogramma. Wel is men trouw gebleven aan de beginselverklaring die het heeft over ruimte scheppen voor zij die werken aan een andere wereld. Men wilde niet met vertegenwoordigingen werken, en er is kennelijk geen nood aan een of ander centraal comité. Er is echter wel een verschuiving opgetreden van analyse naar voorstellen. Er was meer discussie over strategieën om machtsrelaties te veranderen, dan in de vorige editie. Er is een duidelijke wil om mee te werken aan een wereldwijde beweging, maar men hield toch vast aan het forumkarakter.
In vergelijking met Porto Alegre 1 viel het op dat er een veel grotere aanwezigheid was van vakbonden. Het anti-oorlogsthema stond sterk op de voorgrond naast het anti-neoliberalisme. Er werd veel gesproken over de ‘gemeenschapsgoederen’ als bijvoorbeeld water. Er waren kampen voor jongeren, voor sociale bewegingen. Inheemse volkeren waren meer aanwezig. Er waren ook veel meer mensen uit Afrika en Azië, maar in het geheel waren ze toch nog ondervertegenwoordigd.
"Ik zou het beeld willen gebruiken," zegt Stefaan Declercq, "van het water dat via irrigatiesystemen naar beken en rivieren vloeit, die overgaan in een stroom naar de oceaan. Het is een samen komen in acties: iedereen voelt Porto Alegre aan als zijn of haar forum. De betrokkenheid van de deelnemers is groot."
Evolutie
De eerste tekenen van deze beweging moeten we gaan zoeken bij de de Zapatisten in Zuid-Mexico, en de wereldwijde solidariteit die zich gedurende een paar jaar rond hun zaak heeft georganiseerd. Ze kaderden hun optreden expliciet in de strijd tegen het neoliberalisme. Vervolgens hebben we Seattle gehad. De vergadering van de WTO daar werd een flop dank zij de combinatie van drie elementen: er waren de massale acties in de straat, er was een uitgesproken tegenstelling tussen de grootmachten USA en Europese Unie, en er was een duidelijke eigen houding van de derdewereldlanden.
Er zijn intussen enorme stappen gezet in het onderling netwerken van de verschillende componenten van die internationale protestbeweging. Wat we nu ook in Porto Alegre Twee vaststellen is dat we uit het defensief treden, en offensieve alternatieven naar voren schuiven. En dit ondanks 11 september, waarbij zovele regeringsleiders zich onvoorwaardelijk achter elk punt van de Bush-administratie schaarden: "wie niet voor ons is, is tegen ons". Daaruit was trouwens intussen ook een nieuw thema gegroeid dat op grote eensgezindheid kon rekenen, met name "stop de oorlog".
Vervolg
Een aantal organisatorische afspraken zijn genomen om het Wereld Sociaal Forum te blijven gestalte geven. Er komt een derde uitgave van de Porto Alegre bijeenkomsten. Nadien neemt India de taak over en de vijfde editie moet in Afrika plaats vinden. Tussenin moeten fora per continent deze mondiale beweging nog meer laten wortels ontwikkelen in de eigen politieke realiteit. Voor Europa is afgesproken dat in oktober of november 2002 er een Europees Continentaal Forum in Italië wordt gehouden. We zullen dat bij ons voorbereiden met een eerste Belgisch Sociaal Forum in de maand september, en later nog een tweede in mei 2003, voor de parlementsverkiezingen.
Het is belangrijk dat die dynamiek van Porto Alegre goed kan worden omgezet in een nationale dynamiek. We hebben met onze acties rond het Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie (tweede helft 2001) wel al interessante stappen gezet in dit verband.
Afspraken
De hoofden werden al even bij elkaar gestoken en enkele afspraken werden reeds gemaakt. Ik noem ze even:
- informeren over het proces van het Wereld Sociaal Forum;
- oprichten van een Belgisch Sociaal Forum;
- een lichte structuur garanderen rond enkele belangrijke referentiepunten zoals de principe verklaring van het WSF, de oproep van de sociale bewegingen, en de slotverklaring van het Belgisch Ngo-forum van 8 december;
- terugkoppelen en kaderen binnen een Europese en internationale dynamiek;
- het debat met de Belgische en Europese politieke leiders voorbereiden;
- oprichten van een verbindingscomité
Voorlopige agenda
de concrete punten waarrond we gezamenlijk zouden kunnen optreden met het geheel van de beweging:
- openbare diensten
- sociale en economische rechten en macht van de transnationale ondernemingen
- duurzame ontwikkeling, aandacht voor de RIO+10 conferentie rond milieu en ontwikkeling in Zuid-Afrika in het najaar 2002
- schuldenlast
- Tobin-taks
- Europese conventie
Uitdagingen
Het zal er op aan komen onze radicaliteit niet te verliezen in verschillende allianties. We moeten strategieën vinden om voldoende verbreding te kunnen waarmaken om een kritische massa te krijgen die échte veranderingen kan afdwingen. Hierbij zijn de vakbonden cruciaal. Op 13 december brachten ze 85.000 betogers in de straten van Brussel! Hoe moeten we omgaan met de aankondiging dat Brussel in de toekomst de vaste plaats zal worden voor Alle Europese topontmoetingen? En tenslotte, maar niet in het minst, moet de beweging haar openheid kunnen behouden, waarin jongeren en niet-georganiseerde individuen ten volle hun plaats hebben.
In de discussie zullen we ook aandacht moeten hebben voor de samenwerking tussen NGO’s, sociale bewegingen, vakbonden, partijen. En op inhoudelijk vlak dient een tweesprong zich aan: ànders globaliseren of de-globaliseren, kwestie van de manier waarop democratie kan georganiseerd worden.
(Uitpers, maart 2002)
