Erdogan maakt school
De Poolse regerende partij ‘Recht en Rechtvaardigheid’ (PiS) is in de leer gegaan bij de Turkse president Erdogan: onderwerp de justitie en schakel via die justitie uw tegenstanders uit. Maak daarvoor desnoods speciale wetten om een heksenjacht op opposanten te openen. Een kersverse Poolse wet voorziet in de oprichting van een commissie die de Poolse vrienden van Poetin gaat opsporen – en uitschakelen. Bijgenaamd “lex Tusk”.
Waarom die naam? Omdat het belangrijkste slachtoffer van de heksenjacht al uitgekozen is:Donald Tusk, premier van 2007 tot 2014, ex-voorzitter van de EU-Commissie en leider van PO, Burger Platform (EVP). Tusk is de belangrijkste concurrent bij de parlementsverkiezingen van deze herfst.
Willekeur
Die commissie zal bestaan uit negen door het parlement aangewezen leden. Die krijgen uitgebreide bevoegdheden om op zoek te gaan naar Poolse politici en ambtenaren die vanaf 2007 op een of andere manier Rusland goedgezind zijn geweest. Dus ook in periodes dat Warschau en Moskou normale relaties hadden.
De commissie kan ongebreideld leven en werk van personen uitpluizen zonder enige verantwoording te moeten afleggen. Ze kan optreden als zowel onderzoeksrechter, procureur als rechter. Indien schuldig bevonden, kan de betrokken persoon tot tien jaar verbod krijgen een openbaar ambt uit te oefenen. Dus ook om kandidaat te zijn bij verkiezingen.
Tusk is dus in het vizier van de PiS. Volgens de wet kan die Russische invloed breed uitgelegd worden. Handelsbesprekingen met Moskou voeren, verzoenende uitspraken doen op een internationaal forum, of gewoon – wat bijzonder redelijk is – pleiten voor een politiek van normale relaties met de oostburen. De ruime vrijheid van interpretatie laat alles toe: met buitenlandse instanties klagen over corruptie in Polen, kan uitgelegd worden als laster tegen de Poolse natie waar Moskou wel bij vaart. Iemand met een visie op de Poolse geschiedenis die afwijkt van de officiële – onder meer over de Tweede Wereldoorlog – is zo verdacht van russofilie..
Het zal dus een fluitje van een cent zijn om Tusk en zoveel andere opposanten aan te klagen en uit te schakelen. Want de ruimte tot interpretatie, komt gewoon neer op willekeur. Hoe ver de PiS wil gaan, bleek deze week al toen de partijleider, de sinistere Jaroslaw Kaczynski, een journalist van een nog (zeldzaam) onafhankelijke tv-zender toeriep een Russisch agent te zijn. De journalist had een vervelende vraag gesteld. Die journalist lijkt klaar voor de lijst van de commissie.
McCarthisme
Dat lijkt dus erg op model Erdogan die in naam van terreurbestrijding talrijkje opposanten uitschakelde. Zo zette hij de justitie aan het werk om de burgemeester van Istanbul aan te klagen wegens belediging van de kiescommissie om hem electoraal uit te schakelen.
De Poolse commissie zal naar willekeur opposanten uit de kiesstrijd kunnen zetten, temeer omdat er geen mogelijkheid is tot juridisch beroep tegen de vonnissen van die instantie. Het doet allemaal erg denken aan de heksenjacht op communisten in de VS ten tijde van de commissie McCarthy, in de jaren 1950. Ook toen ging het om het opsporen van “agenten van Moskou”.
De Poolse opposities gaan zondag op straat protesteren tegen die wet die eerlijke verkiezingen ernstig in het gedrang brengt. Tusk had voor die dag een campagnemeeting voorzien, maar gezien de ernst van de toestand hebben andere opposanten – zoals Polen 2050 en de Boerenpartij PSL – laten weten ook van de partij te zullen zijn.
De opposanten hopen dat er vanuit de EU en vanuit Washington sterke signalen komen dat deze ‘lex Tusk’ niet door de beugel kan. Van de zo al zwaar toegetakelde rechtsstaat schiet steeds minder over. Dit gaat steeds meer lijken op wat Poetin in Rusland doet, aldus oppositiestemmen.
Bezorgd
In Washington en Brussel is men wel “bezorgd” over de evolutie in Warschau, onder meer over de mogelijkheid in die omstandigheden eerlijke verkiezingen te kunnen houden.
Maar wat zouden de Poolse leiders het zich veel aantrekken; Door hun actieve en ongebreidelde steun aan Oekraïne in het verweer tegen de Russische agressie, staan ze zeker in Washington erg goed aangeschreven. Polen neemt samen met de Balten het voortouw in het “nieuwe” Atlantische Europa, Warschau is de felste verdediger van de Amerikaanse invloed in de EU-zone. Washington zal de druk dus niet erg opvoeren.
Daardoor zou de PiS van Kaczynski zich meer kunnen permitteren dan de Hongaarse collega Viktor Orban, ook al een bewonderaar van Erdogan. Orban speelt die Atlantische kaart niet, integendeel hij ligt dwars. In Warschau zou Orban al snel als Poetinofiel op de zwarte lijst van de commissie staan. En wie weet, misschien in gezelschap van Erdogan. Deze laatste heeft alvast ondanks, of dank, zijn aanpak, de verkiezingen gewonnen. De PiS wil het hem nadoen.
