De Poolse regerende partij PiS ( Recht en Gerechtigheid) kan dan al op een slecht blaadje staan bij de EU in Brussel, het zal veel Polen worst wezen. De partij trekt naar de verkiezingen van deze zondag in de eerste plaats met een goede sociale balans: miljoenen Polen werden beter van haar beleid, vooral buiten de grote steden. In die laatste zal de verenigde oppositie het wellicht goed doen, maar dat weegt niet op tegen de massale steun die de PiS daarbuiten geniet. Met de actieve hulp van de katholieke clerus wiens invloed door o.m. de pedofilie schandalen wel getaand is, maar niettemin aanzienlijk blijft.
Poolse ziel
De PiS is een door en door reactionaire partij die van haar positie gebruik heeft gemaakt om onderwijs, cultuur en justitie zo veel mogelijk naar haar hand te zetten. Een goede Pool is voor de PiS diepgelovig, huldigt de traditionele familiewaarden, is een goede patriot die Rusland haat en die ontkent dat er Polen waren die tijdens de nazi-bezetting op een of andere manier, vooral in jacht op joden, zouden gecollaboreerd hebben.
De PiS deed er de voorbije maanden nog een schep bovenop met een felle homofobe campagne. Want al dat LGBT-gedoe, dat is een poging vanuit Europese kringen om de Poolse ziel te bezoedelen. De katholieke hiërarchie, tot over haar oren bezoedeld door de vele pedofilieschandalen, staat natuurlijk aan de zijde van de PiS.
Vakantie
Maar voor veel kiezers, volgens de peilingen 45 tot 48 %, verdient de PiS toch een nieuwe regeerperiode. Bij de Europese verkiezingen in mei haalde ze 45 %, 7 % beter dan bij de nationale verkiezingen van 4 jaar geleden.
Ze heeft de pensioenleeftijd verlaagd, de lonen goed doen stijgen, extra uitkeringen toegekend, kindergeld fors verhoogd. Aan de Baltische kust zagen ze massa’s nieuwe toeristen toestromen, gezinnen die zich voor de eerste keer in hun leven een vakantie konden veroorloven. Op veel plaatsen krijgt de PiS enthousiaste steun van de vakbond Solidariteit die in zijn lokalen PiS-symbolen en kruisbeeld mooi naast elkaar uitstalt.
En dan zijn er de dorpen en kleine steden die vooral (mede dankzij de EU) hebben genoten van extra-investeringen voor infrastructuur, wegen, schoolgebouwen enz. Dorpen die al 30 jaar ontvolkten, zeggen dat ze weer groeien. Dat is vooral in de armere gebieden in het oosten en zuiden het geval. Vroomheid en dankbaarheid bezorgen de PiS in die regio’s monsterscores.
Waar de PiS vier jaar geleden de verkiezingen nog won met een campagne tegen het “migratiegevaar”, tegen niet-christelijke horden die de Poolse ziel zouden ondermijnen, heeft ze het er nu vooral over hoe ze verder de welvaartstaat naar Pools model zal uitbouwen. En vooral de kiezers in de traditionele regio’s (zuiden en vooral oosten) en buiten de grote steden vinden dat een goede reden om PiS te stemmen.
De natie
Veel van die kiezers herinneren zich van de oppositiepartijen vooral het neoliberale beleid van privatiseringen en sociale afbouw. Die privatiseringen hebben veel kleine bedrijven en coöperatiegroepen ontwricht, vaak ten voordele van buitenlandse ondernemingen. Wat dan weer het nationalisme van de PiS aanwakkerde. De PiS moet ook niet veel weten van strijd tegen klimaatopwarming. Want net zoals Trump in de VS, wil ze de mijnwerkers te vriend houden.
PiS werpt zich daarmee permanent op als verdedigster van de nationale belangen, in tegenstellingen tot de “kosmopolieten” van de oppositie. Ze goot dat nationalisme onder meer in de “wet ter verdediging van de reputatie van de Poolse republiek en natie”. Die voorziet tot drie jaar gevangenis voor wie de Poolse staat of Poolse volk (mede-) verantwoordelijk stelt voor nazimisdaden ten tijde van het Derde Rijk, of voor misdaden tegen de mensheid of oorlogsmisdaden.
De Italiaanse uiterst-rechtse leider Matteo Salvini had voor de Europese verkiezingen gehoopt dat die souvereinistische PiS zou meewerken aan zijn continentale bundeling van uiterst-rechts. Maar partijbaas Jaroslaw Kaczynski heeft de boot afgehouden. Uit voorzichtigheid en wellicht ook uit nationalisme: Salvini heeft in de ogen van Poolse nationalisten véél te nauwe banden met Rusland.
Opposanten
De “kosmopolieten” doen het anderzijds goed in Warschau, de grote steden en in het minder traditionele noorden en westen. Ze haalde er successen in de lokale verkiezingen van vorig jaar, maar dat weegt onvoldoende op tegen de massale steun van de PiS in haar bolwerken.
Het grootste oppositieblok is KO, de Burgercoalitie rond de PO, de partij die het vóór PiS lang voor het zeggen had. Zij schuift Malgorzata Kidawa-Blonska naar voor als kandidaat-premier. Volgens peilingen komt die coalitie niet verder dan 25 %.
Links heeft zich verenigd in Lewica, peilingen geven 13 %. Bij de vorige verkiezingen was links uit de Sejm, de Kamer, verdwenen. Zowel Sociaaldemocraten (SLD) als het linkse Razem bleven immers onder de kiesdrempel. Met hun unie van SLD, Wiosna & Razem zijn ze zeker van zetels in het parlement. SLD was jarenlang de sterkste partij, maar haar neoliberaal beleid verwees haar naar de marginaliteit.
De PiS heeft ter rechterzijde nog concurrentie van een coalitie rond de PSL (Boerenpartij) en van de nationalistisch-libertaire Konfederacja die vooral gehoor vindt bij ondernemers.
Maar wellicht zal PiS niemand nodig hebben om na zondag lustig verder te regeren.