Jean Castex, premier ten dienste van de Franse president Macron, gaat met zijn relanceplan van 100 miljard euro voort op het elan van recente voorgangers: cadeaus voor het patronaat zonder ook maar één tegenprestatie. De Franse patroons zijn dan ook uiterst tevreden over het plan, de maatschappij moet hen maar vertrouwen inzake arbeidsplaatsen, strijd tegen klimaatopwarming en biodiversiteit, aldus de pleitbezorgers bij LRM (La République en Marche), de partij van president Emmanuel Macron.
“We zitten in een crisis die zo diep is, dat we niet kunnen beginnen met voorwaarden te stellen, we moeten de ondernemingen steunen zonder tegenprestaties”, zegt Kamerlid Fréderic Barbier, LRM. Dat is exact wat ook Geoffroy Roux de Bézieux, voorzitter van de patronale organisatie Medef, zegt. Die vindt dat de ondernemers trouwens niet zoveel krijgen na wat ze met de coronacrisis zeggen te hebben verloren.
Transitie, cohesie
Wat is niet zoveel? Het relanceplan gaat over 100 miljard euro gespreid over 2,5 jaar. Van dat bedrag is 800 miljoen euro voorzien voor mensen in precaire omstandigheden. De regering oordeelt dat ze tijdens deze corona crisis al zeer veel gedaan heeft om de koopkracht van de bevolking op peil te houden met de 28,5 miljard euro om de tijdelijke werkloosheid op te vangen. Tijdens deze crisis zijn de spaarpotten gespekt, het opgespaarde geld moet worden aangesproken. Alsof iedereen kon sparen, zoals de velen in precaire statuten.
Schiet nog meer dan 99 miljard over. Ongeveer 30 miljard gaat naar ecologische transitie. Een flinke portie daarvan zal naar de spoorwegen gaan: spoorvrachtvervoer, nachttreinen en behoud en onderhoud van kleine lijnen. Dat is nog een uitloper van de maandenlange acties van de ‘gilets jaunes’ waarin de verwaarlozing van het lokaal vervoer een rol speelde. Daarnaast voorziet het plan investeringen in energiebesparende ingrepen in overheids- en privégebouwen, in industrie en landbouw. De projecten zijn nog in te vullen, en bij het ministerie van Financiën vermoeden ze dat dit niet tijdig gebeurt. Of dat het geld voor andere doeleinden wordt gebruikt.
En dan 36 miljard voor sociale en territoriale cohesie. Sociale, zoals tussenkomsten voor langdurige gedeeltelijke werkloosheid, opleidingsprogramma’s, sociale woningbouw. Steun voor de kmo’s, steun voor de lokale entiteiten – vooral de steden en gemeenten hebben de voorbije jaren, zeker onder Macron, zwaar te lijden gehad onder besparingsingrepen.
Vertrouwen
De relance moet volgens de regering ook komen van ‘bedrijfsvriendelijke maatregelen’ die de mededingingskracht van de ondernemingen ondersteunt. Feitelijk komt dat neer op een ingrijpende belastingsvermindering. Men moet erop vertrouwen dat de ondernemers met die “verse zuurstof” arbeidsplaatsen creëren en milieuvriendelijke maatregelen nemen.
Waarop is dat vertrouwen gebaseerd? Toch niet op precedenten. Dat argument werd ook al gebruikt onder de rechtse president Nicolas Sarkozy (2007-2012) en onder zijn socialistische opvolger François Hollande (2012-2017). Die laatste pakte in 2013 uit met het plan CICE (Crédit d’impôt pour la compétivité et l’emploi) dat bestond uit een cadeau van 20 miljard euro per jaar voor de ondernemingen. De patronale organisatie Medef reageerde enthousiast en verhoogde haar mededingingspositie door haar prijzen te verlagen (of niet te verhogen). Maar de nieuwe arbeidsplaatsen waren erg schaars. Volgens optimitische berekeningen werden er tijdens drie jaar 100.000 arbeidsplaatsen gered, niet gecreëerd. De lonen van de hogere kaderleden in de bedrijven stegen, die van de rest van het personeel niet.
‘Ontgoocheld’
De vakbonden hadden toen ook geklaagd dat alles werd overgelaten aan de goede wil van de ondernemers, maar dat geen enkele tegenprestatie werd gevraagd. Diezelfde vakbonden hebben nu diezelfde klacht, de ondernemers doen met de “verse zuurstof” wat ze willen. De regering rekent erop dat ze die niet zullen omzetten in dividenden.
Die “naïviteit” lokt zelfs in Macrons eigen kamp zware kritiek uit. “Ik drong in 2013aan op wettelijk geregelde tegenprestaties”, aldus Kamerlid Stéphane Travert die van de PS naar de LRM overstapte, “Nu wil ik dat de staat minimaal garanties eist inzake tewerkstelling, opleiding en investeringen”. Andere LRM-Kamerleden zitten op dezelfde golflente. Maar er kan geen sprake zijn van amendering, luidt het bij de LRM.
“Ik ben ontgoocheld” zegt Laurent Berger, leider van de vakbond CFDT die al drie jaar erg meegaand is met Macron. Hij remde totnogtoe elke syndicale solidariteit af, onder meer tijdens de grote acties tegen Macrons pensioenhervorming. Hij rekende telkens op enkele toegevingen van Macron, maar het bleef bij eerder symbolische gestes. Nu had hij voorgesteld de koopkracht aan te zwengelen door een verlaging van de BTW en/of een verhoging van de sociale uitkeringen. Komt er dus niet. De linkse vakbond CGT vindt het niet kunnen dat er geen voorwaarden worden gesteld, zoals verbod op ontslagen en uitbetaling van dividenden.
Arbeidsrecht
De vakbonden hebben nog een andere ernstige reden tot bezorgdheid. Macrons arbeidswet heeft het statuut van personeel en vakboden al zwaar ondergraven, en daar dreigt nu nog verder te worden aan geknaagd onder het mom van “vereenvoudiging”.
Met de coronacrisis zijn namelijk enkele procedures voor overleg “versoepeld”. De regering verzekerde telkens dat het om tijdelijke afwijkende maatregelen ging. Maar nu zijn verscheidene vakbonden, ook de CFDT, ongerust. Premier Castex vindt onder meer dat de uitzonderingen moeten uitgebreid en mogelijks bestendigd worden.
Hoeft het te verwonderen dat er bij klassiek rechts mensen zitten die vinden dat rechts in 2022 geen eigen presidentskandidaat moet hebben, beter ineens Macron te steunen. De rechtse burgemeester van Nice, Christian Estrosi, liet al een proefballon op: waarom voor 2022 geen akkoord sluiten met Macron? Zeker nu die president een goede raadgever vindt in een voorganger, Nicolas Sarkozy.
Een plan
Macron wijkt dus helemaal niet af van zijn neoliberaal traject, ook al zei hij in het begin van de coronacrisis dat hij zichzelf zou heruitvinden. Er is wel een nieuwsoortig “planbureau”: France Stratégie. Hij benoemde zijn bondgenoot François Bayrou, leider van de centrumrechtse partij Modem, tot Hoog Commissaris voor het Plan. Die kan geen minister meer worden sinds hij moest aftreden als minister van Justitie omdat hij verdacht werd betrokken te zijn bij fraude met fictieve jobs.
Dat wordt geen centraal plan bureau, de coronacrisis heeft de neoliberale strategen duidelijk gemaakt hoe erg ze de staat nodig kunnen hebben om hun gaten op te vullen. Nieuw is dat zeker niet. Tot 2006 bestond er het Commissargiat général du Plan, een erfenis van 1946 toen naar planning werd gegrepen om het Franse kapitalisme herop te bouwen. De toen machtige communistische PC F werd erbij gehaald om dat mogelijk te maken. Toen het “rode gevaar” in 1948 min of meer geweken was, vloog de PCF aan de deur.
)
l
