INTERNATIONALE POLITIEK

Patriot Poetin, popes en sharia

Image

Vladimir Poetin of Xi Jinping, wie blijft het langst president? Xi hoeft zich alleen iets aan te trekken van intriges aan de top, Poetin moet af en toe stembussen plaatsen. Maar met het concept van illiberale democratie lukt dat best. Poetin kent door en door de illiberale methodeom macht te verwerven en te behouden. De vergiftiging van een ex-spion in het Engelse Salisbury roept onrechtstreeks herinneringen op aan de manier waarop Poetin aan de macht is gekomen en er blijft.

Vergiftigd

De herrie rond ex-spion Sergei Skripal doet denken aan een gelijkaardig geval,: de dood van Alexander Litvinenko in Londen eind 2006. Litvinenko overleed aan vergiftiging met plutonium-210. Hij was een vroeger agent van de Russische veiligheidsdienst FSB die in het cruciale jaar 1999 werd geleid door Poetin. De Britse premier Theresa May wijst voorlopig zonder enige bewijs Moskou met de vinger, zoals dat ook gebeurde na de vergiftiging van Litvinenko. Die werd vergiftigd nadat hij onder meer een boekje wou opendoen over de gebeurtenissen van 1999, over Poetins weg naar de macht.
President Boris Jeltsin zat begin dat jaar in zeer nauwe schoentjes. Een Russische procureur, Joeri Skoeratov, was op het spoor van een enorme corruptiezaak waarbij de president en zijn familie waren betrokken. Poetin was kort daarvoor chef van de FSB geworden en in de kortste keren kwam Skoeratov in opspraak met een onduidelijk videofilmpje waarop hij zou te zien zijn met twee hoertjes. De FSB zorgde ervoor dat het onderzoek vakkundig werd ondergraven.

Tsjetsjenen

Jelstin was Poetin erg dankbaar en benoemde hem in augustus 1999 tot premier. Jeltsin zat toen nog met een Tsjetsjeens trauma. Hij was in 1994 een oorlog begonnen tegen de Tsjetsjenen die hun republiek in 1991 al zelfstandig hadden verklaard. Moskou had hen laten betijen, maar toen de pijpleiding van de Kaspische Zee naar de Russissche oliehaven Novorossiysk ineens grotere strategisch belang kreeg, stuurde Jeltsin zijn troepen erop af. Ondanks een moordende oorlog met tienduizenden doden, dolf Moskou het onderspit. En toen ontploften ineens in september 1999 op korte tijd zware bommen in Russische steden, met rond 300 doden.
Voor Poetin was dat het werk van Tsjetsjeense terroristen – ook al wees niets in die richting. Integendeel, er waren veel meer aanwijzingen dat die aanslagen het werk waren van… de FSB. Maar met inzet van de media werden de patriottische gemoederen opgezweept tegen de Tsjetsjenen. Waar de vorige oorlog in Tsjetsjenië erg onpopulair was, wist Poetin de verontwaardiging over de aanslagen een sterke patriottische draai te geven. Veel burgers van de Russische Federatie wilden de vernederingen van bijna tien jaar Jeltsin-bewind graag achter zich laten. Poetin gaf de nieuwe toon aan. Eind dat jaar droeg Jelstin hem de macht over – op voorwaarde dat hij en zijn familie definitief buiten vervolging werden gesteld.

Popes

Patriottisme, Poetin had de toon gezet en boekte er succes mee; Na de rampjaren van Jeltsin – met de plundering van ’s lands rijkdommen en verlies van aanzien in de wereld – kwam er welvaart en orde. Nu het minder gaat met die welvaart en de sociale ongelijkheden sterk blijven toenemen, moet Poetin meer dan ooit zijn toevlucht zoeken tot het bespelen van “de Russische ziel”.
Hij kan daarbij op de enthousiaste en niet vrijblijvende steun van de Russisch-Orthodoxe kerk rekenen. Vorig jaar zei Poetin : “We zullen al het mogelijke doen om de eenheid van de Russische natie te vrijwaren”. Hij deed dat bij de inwijding van de kerk bij het Sretenski klooster, een kerk opgedragen “aan alle martelaars van anti-religieuze vervolgingen”. De plechtigheid viel ongeveer samen met de honderdste verjaardag van de Oktoberrevolutie.
De Orthodoxie wordt nu officieel bestempeld als een wezenlijk onderdeel van de nationale identiteit. Zo komen we tot de eigenaardige situatie dat de meeste Russen zich orthodox noemen, maar dat velen van hen tegelijk zeggen dat ze niet in een god geloven – de vele nieuwe kerken zitten net als de oude erg leeg. Men is orthdox om een goede Rus te zijn. Hertog Sergei Oevarov, in het midden van de 19e eeuw minister van onderwijs van de tsaar, noemde orthodoxie, autocratie en nationaal gevoel een Drievuldigheid die de kern is van het Rus-zijn.
Stalin borduurde daar vanaf 1941 op voort. Hij voerde ook de Orthodoxie op om samen met hem “het grote Russische volk” tot patriottische weerstand tegen de nazi’s aan te sporen. Lenin had Stalin er al in zijn ‘testament’ van beschuldigd zich als een Grootrussisch chavinist te gedragen. Geen wonder dat Poetin graag verwijst naar Stalins voorbeeld.

Immoreel

De kerkelijke hiërarchie boert goed. Ze mocht al van vlak na de implosie van het Sovjetsysteem deelnemen aan de grote plundering, via nepprivatiseringen onder meer. Ze geniet groot belastingvoordeel en krijgt sinds 2010 talrijke vroeger geconfisqueerde eigendommen terug in bezit. Ze hebben een gewillig oor bij minister van Onderwijs Olga Vssiljeva die vindt dat er in het onderwijs meer uren moeten vrijkomen voor religieus onderricht.
Zowel Poetin als de kerk vinden dat Rusland zich moet verdedigen tegen nefaste westerse immorele invloeden. Kerk en staat zijn twee handen op één buik om de Russen aan te sporen meer kroost te verwekken. Poetins jeugdbeweging propageerde ooit losse onderbroeken om de vruchtbaarheid aan te zwengelen. Kerk en staat zijn samen in het geweer tegen “propageren van homoseksualiteit”.

Kadyrov

In de deelrepubliek Tsjetsjenië laat president Ramzan Kadyrov het daar niet bij, die republiek kwam vorig jaar wereldwijd in het nieuws met de pogroms tegen homo’s. Poetin zat er verveeld mee, hij heeft die Kadyrov tenslotte al jaren laten betijen. Maar Moskou heeft er geen moeite mee dat Kadyrov in zijn republiek de sharia invoert en veelweverij toelaat.
Dat is de prijs die Poetin betaalt om van Kadyrov en zijn militie opperste loyaliteit te bekomen. Terwijl Poetin zegt het jihadisme te bestrijden, laat hij in republiek Tsjetsjenië een militiechef de baas spelen. Het komt wel ’s tot wrijvingen, onder meer rond de controle over de olieindustrie in de republiek. Na de moord drie jaar geleden op opposant Boris Nemtsov, werd Kadyrov ervan verdacht de opdrachtgever te zijn geweest, om Poetin buiten diens weten om een plezier te doen. Het was voor Poetin echter meteen een signaal dat zijn Tsjetsjeense satraap op eigen houtje heel ver kan gaan en een blok aan het been kan zijn.

Jong

Veel Russen nemen dat er allemaal bij, want Poetin verpersoonlijkt stabiliteit. Velen herinneren zich de vreselijke periode onder Jeltsin toen de meesten alsmaar armer werden terwijl de oligarchen miljardenimperiums uitbouwden. Terwijl Jeltsin zich als een vazal van Washington gedroeg.
Poetin heeft de oligarchen ongemoeid gelaten op voorwaarde dat ze niet aan politiekdoen; er is intussen een pak oligarchen – uit zijn omgeving – bijgekomen. Onder Poetin is de sociale ongelijkheid een van de ergste van de wereld geworden. Maar er is orde. Voor de jongeren generatie, onder de 25, is de Jeltsinperiode echter geschiedenis. Zij zien vooral hoe door en door corrupt dit regime is, hoe reactionair bovendien. Het kan voor Poetin electoraal voorlopig geen kwaad, maar de woede over die corruptie is reëel, jongeren zijn duidelijk minder fatalistisch.
De president kan daarentegen op de trouw rekenen van de elite die zich door hem beschermd voelt. Maar toch niet honderd percent, er is altijd het risico dat een rivaal je verdringt, dat je in ongenade valt. Het is opvallend hoe meer en meer oligarchen en hun omgeving een dubbel paspoort hebben, hoe ze massaal hun ondernemingen in fiscale paradijzen registreren, hoe ze massaal investeren in vastgoed in luxeoorden buiten Rusland.

Buitenlandse vrienden

Maar voorlopig kan Poetin met zijn patriottisme en zijn patriottische bondgenoten zijn positie handhaven. Hoe meer een Theresa May en co hem verwijten maken, hoe meer de EU en de VS over de Krim blijven doorgaan, des te meer kan Poetin bewijzen dat hij van Rusland weer een geduchte grootmacht heeft gemaakt. Dat moet dan goedmaken dat de Russen de voorbije vijf jaar gemiddeld tien percent koopkracht verloren.
Poetin heeft veel vrienden buiten Rusland. Als illiberale reactionair kan hij rekenen op uiterst-rechtse partijen die het goed doen in recente verkiezingen. Zoals zopas de Lega in Italië, zusterpartij van de Russische regerende partij ‘Rusland Eén’. Ook zusterpartij van het Vlaams Belang dat goede banden heeft met het Kremlin. En dan zijn er ook nog zijn uiterst-rechtse vrienden in Washington die daar op de rem staan. Niet te vergeten zijn verse Turkse bondgenoot, president Erdogan.

Stemadvies

Dit is patriot Poetin die door een deel van links soms erg mild wordt aangepakt, alleen dan omdat hij een tegenstrever is van de VS. Zou jij in Rusland stemmen voor een man die het Kremlin openzet voor de kwezels, die homofobie aanwakkert, die de rijken nog rijker maakt, die corruptie toedekt, die de sharia in een regio toelaat?

Relevant

Een nucleaire crisis in Koersk?

Niet alleen vormt de oorlog in Oekraïne een nucleaire dreiging omdat er kernwapenmachten bij betrokken zijn (Rusland en de NAVO), maar ook omdat het oorlogsgeweld zich afspeelt in gebieden…

Poetin in Tsjetsjenië

“Zolang we mannen als jullie hebben, zijn we absoluut onoverwinnelijk”. Aldus de Russische president Vladimir Poetin woensdag bij een bezoek aan militairen die in Tsjetsjenië een opleiding volgen. Poetin…

Oekraïne bant Russische kerk

De Verchovna Rada, het Oekraïense parlement, heeft dinsdag de Oekraïense Orthodoxe kerk die banden met Moskou heeft, buiten de wet gesteld. De wet moet nog wel worden getekend door…

Laatste bijdrages

Genocide in Gaza heeft weinig impact op wapenleveringen naar Israël

Hoewel Israël beschuldigd wordt van genocide en er vanuit de VN geregeld wordt opgeroepen om geen wapens te leveren aan het land, lijkt dat weinig indruk te maken op…

Waarom Turkije (geen) lid wordt van BRICS

Kort voor de BRICS-top in het Russische Kazan (22-24 oktober 2024) diende Turkije zijn kandidatuur tot lidmaatschap in. Voor we dieper ingaan op de Turkse motieven, bekijken we eerst…

Uiterst-rechts wereldwijd in feest

Trump of Harris, het maakte om vele redenen verschil uit. Democratische vrijheden die worden bedreigd, onbegrensde verrijking van de superrijken zoals Musk, mensenjacht op miljoenen zonder de ‘juiste’ papieren……

Historische atlas Rusland

You May Also Like

×