Papoea's, racisme beu, eisen onafhankelijkheid

De Indonesische president Joko ‘Jokowi’ Widodo heeft troepenversterkingen naar West-Papoea gestuurd en de Internetverbindingen met dat halve eiland werden donderdag afgesneden. Het is er de jongste dagen erg onrustig, woedende betogers eisen een onafhankelijke Papoeastaat. Hun woede komt na racistische incidenten op Java: Veiligheidsagenten bestookten Papoea studenten met traangas en scholden hen uit voor “apen” en “zwijnen”.

Morgenzon

Donderdag trokken opnieuw duizenden Papoea’s in divers steden van
West-Papoea en Papoea (de twee provincies van westelijk Nieuw-Guinea) de straat op om hun woede te uiten. Op verscheidene plaatsen trachtten betogers overheidsgebouwen in brand te steken. Nieuws over de gebeurtenissen was moeilijker te krijgen omdat Jakarta het Internetverkeer blokkeerde.
In Jakarta was er donderdag een betoging van Papoea’s en sympathisanten bij het ministerie van Binnenlandse Zaken met spandoeken als “Papoea’s zijn geen apen. Zowel in Jakarta als in Papoea kwamen de betogers op straat met de ‘Bintang Kejora’, de Morgenzon, het symbool van de onafhankelijkheidsbeweging in Papoea.
De bewoners van die twee provincies voelen zich slachtoffer van discriminatie en racisme. Hun gebied is veruit het armste van Indonesië, ondanks de vele bodemrijkdommen die er worden ontgonnen. BP ontgint er aardgas voor export naar China, elders wordt een van de grootste goudmijnen ter wereld geëxploiteerd. Maar de Papoea’s vinden dat zij zelf niets aan die rijkdommen hebben.

“Apen”

De protesten van deze week zijn een reactie op een incident in Malang en Surabaya. Veiligheidsagenten hadden er vorige vrijdag Papoea studenten aangevallen en uitgescholden voor apen. In Surabaya hadden die agenten een slaapzaal van Papoea studenten met traangas bestookt, waarop ze binnenvielen en verscheidene studenten oppakten.
Blijkkaar opgeschrikt door de woedende reacties, liet president Widodo donderdag, op de vierde dag van de onrust, van zich horen. Hij veroordeelde het racisme waarvan de Papoea studenten slachtoffer zijn. ‘Ik heb de politie gevraagd streng op te treden tegen alle discriminatie op basis van ras of ethnie’, aldus Widodo.

Oud zeer

De provincies Papoea en West-Papoea zijn de westelijke helft van het eiland, het oostelijk deel is Papoea-Nieuw-Guinea dat in 1975 een onafhankelijke republiek werd. Dat westelijk deel was tot in 1962 in Nederlandse handen. Nederland had dat gebied, dat ze eind 19e eeuw onder hun gezag brachten, erg stiefmoederlijk behandeld. Na de Tweede Wereldoorlog kondigde Nederland aan dat het “als goede kolonisator” de Papoea’s naar onafhankelijkheid zou leiden. Maar Indonesië eiste het gebied op, waarop de VN het in 1963 tijdelijk onder hun gezag plaatsten, tot Jakarta er een eigen gouverneur aanstelde.
Het gebied droeg tot 2000 de naam Irian Jaya. Voor Jakarta was het veeleer een wingewest en een migratiegebied, veel Javanen en andere Indonesiërs vestigden er zich sindsdien. Van de bijna 4,5 miljoen inwoners, zijn naar schatting twee derde nog Papoea’s.

Onafhankelijkheid

Er is al jaren een beweging voor een nieuwe onafhankelijke Papoea staat, naast Papoea-Nieuw-Guinea. Vooral na de val van dictator Soeharto in 1998, groeiden er organisaties die opkomen voor een onafhankelijke staat. Onder druk van het leger was het gebied in 2003 in provincies opgedeeld, maar dat heeft de onafhankelijkheidsbewegingen niet tegengehouden.
Ook deze week riepen de actievoerders in diverse steden van West-Papoea op zich los te maken van Indonesië dat hen toch maar als “apen” beschouwt. Twee jaar geleden ondertekenden 1,8 miljoen Papoea’s een petitie aan de VN om een nieuw referendum over onafhankelijkheid te organiseren, een dat Jakarta niet – zoals het vorige in 1969 – kan vervalsen. De Papoea’s vinden dat het dringend is, want door de immigratie uit de rest van Indonesië dreigen zij een minderheid te worden.