Zo vaak komt Panama niet in het nieuws. Natuurlijk wel als VS-President Trump botweg verklaart dat het Kanaal weer onder de controle van de Verenigde Staten moet komen. En heel eventjes zie je een reportage over de Darién, de jungle waar de Pan-Amerika-weg ophoudt en duizenden migranten, op gevaar van hun leven, een weg zoeken naar het Noorden.
Panama is veel meer dan dat.
Er is nu al bijna een volle maand een grote staking aan de gang van diverse sectoren, o.m. bouwvakkers, leraren en werkers van de bananenplantage. Chiquita is daar de grote baas, met zo’n 6500 medewerkers waarvan er juist niet minder dan 5000 werden ontslagen wegens ‘onwettige afwezigheid’.
Wat zijn de klachten?
In eerste instantie een wetswijziging die de sociale zekerheid wil hervormen. Heel klassiek: op weg naar privatisering van de gezondheidszorg en van de pensioenen.
Het tweede punt gaat over het akkoord dat met de VS werd afgesloten rond het Kanaal. De twee havens aan beide kanten van het Kanaal waren grotendeels in handen van een bedrijf in Hong Kong en de verkoop daarvan is nog steeds niet afgerond. Er is ook een ‘memorandum of Understanding’ ondertekend waardoor militaire schepen van de VS gratis door het Kanaal mogen varen en hun militairen ook mogen ‘trainen’ in bestaande installaties vlakbij het Kanaal. ‘Militaire bases’ van de VS zijn niet mogelijk krachtens het Verdrag van 1977 waarmee het Kanaal werd overgedragen aan Panama, maar de militairen zijn er wel degelijk.
Voor de bevolking is zoiets ondraaglijk. Het nationalisme en de gehechtheid aan de soevereiniteit leven zeer sterk en de herinnering aan de invasie van 1989 leeft nog. Er vielen toen duizenden doden.
Tel daarbij dat de Spaanse en de Engelse versie van het MoU van elkaar verschillen. In het Spaans wordt over de onvervreemdbare soevereiniteit van de Kanaalzone gesproken, in de Engelse versie is dat weg gelaten.
Op vraag van de VS is Panama ook uit het Chinese Belt-and-Road Initiatief gestapt.
Het derde probleem tenslotte gaat over de heropening van een kopermijn die sterke milieuschade kan veroorzaken.
De repressie tegen de stakers gaat zeer ver. President José Raúl Mulino komt van de werkgeversorganisatie en heeft het niet zo voor vakbonden. De afgelopen week werden verschillende vakbondsleiders opgepakt, o.m. op een beschuldiging van witwassen van kapitaal. Bouwwerven, vervoerscentrales en winkelcentra zijn nu bezet door militairen.
De nationalistische retoriek is in dit hele conflict alom tegenwoordig. Vraag is hoe lang de vakbonden dit nog volhouden.
