Er ging de afgelopen maanden veel aandacht naar het lot van de laatste levende Israëlische gijzelaars, die als gevolg van een staakt-het-vuren eindelijk terug hun families konden vervoegen. Dat contrasteert met de onderbelichting van de situatie van de duizenden Palestijnse gevangenen, vaak gewone burgers, die zonder vorm van proces door Israël gekidnapt en opgesloten werden.
Als gevolg van het recente staakt-het-vurenakkoord dat voorzag in de vrijlating 1.968 Palestijnse gevangenen in ruil voor de vrijlating van de overblijvende Israëlische gijzelaars, is er eindelijk ook wat aandacht in sommige media voor de gruwelijke toestanden in Israëlische detentiecentra. De vrijgelatenen brengen schokkende verhalen over systematische folterpraktijken, uithongering en vernederingen.
Standrechtelijke executies
Er zijn ook aanwijzingen van tal van standrechtelijke executies. Dat blijkt uit de inmiddels 120 door Israël vrijgegeven lichamen die via het Internationale Rode Kruis werden overgedragen. Artsen die de lichamen onderzochten zagen duidelijke tekenen van martelingen en executies. “Bijna allemaal waren ze geblinddoekt en vastgebonden, en ze hadden schotwonden tussen de ogen. Bijna allemaal waren ze geëxecuteerd”, aldus dr. Ahmed al-Farra, hoofd van de afdeling kindergeneeskunde van het Nasser-ziekenhuis in Gaza, dat 45 van de lichamen overhandigd kreeg. In de Gazastrook beschikken de medische instanties evenwel niet over de uitrusting voor een grondig forensisch onderzoek, waardoor het ook moeilijk is om de lichamen te identificeren waarvan de namen niet werden vrijgegeven.
Israël is al vaker beschuldigd van het vermoorden van gevangenen. Toen in maart 2025 een massagraf werd ontdekt met 15 lichamen van medisch personeel en hulpverleners waarschuwde Volker Türk, de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties de VN-veiligheidsraad voor een “groot en toenemend risico dat er gruweldaden worden gepleegd” in de bezette Palestijnse gebieden.
Het Westen houdt zich doof
Hoewel er al lang toenemend bewijs bestaat van systematische folteringen en executies, houden westerse regeringen zich stil en blijven maatregelen uit om een eind te maken aan deze praktijken.
Radee, een Palestijnse ambtenaar uit Beit Lahia in de Gazastrook, is een van de vrijgelaten gevangenen. Volgens zijn getuigenis in de Britse krant ‘The Guardian‘, werd hij in december 2023 door Israëlische soldaten ontvoerd in een opvangcentrum voor ontheemden in Gaza. Hij bracht 22 maanden door in detentie, waarvan 100 dagen in een ondergrondse cel zonder dat er een officiële aanklacht tegen hem was ingediend. Zoals veel gevangen werd hij mishandeld, uitgehongerd en gefolterd. “Ze hadden een streng repressiesysteem. Wanneer de elektronische poort van de afdeling openging, kwamen soldaten met honden, en riepen schreeuwend ‘op je buik, op je buik’, waarop ze ons genadeloos sloegen.”
De gevangen leefden opeengepakt in veel te kleine en onhygiënische cellen zonder deftige medische verzorging tegen de talrijke schimmel- en huidziekten die ze opliepen. Mohammed al-Asaliya, een 22-jarige universiteitsstudent die maandag uit de Nafha-gevangenis werd vrijgelaten, vertelt hoe ze gemarteld werden. “Er was een ruimte die ze ‘de disco’ noemden, waar ze twee dagen lang non-stop luide muziek draaiden. Dit was een van hun meest beruchte en pijnlijke foltertechnieken. Ze hingen ons ook aan muren, bespoten ons met koude lucht en water en gooiden soms chilipoeder op gevangenen”, aldus Asaliya.
Beide mannen verloren tijdens hun detentie tot meer dan een derde van hun lichaamsgewicht.
“Welcome to Hell”
De situatie in Israëlische detentiecentra is al vaker uitvoerig gedocumenteerd. De Israëlische mensenrechtenorganisatie B’tselem publiceerde in augustus vorig jaar een rapport met de titel, ‘Welcome to Hell‘, waarin het misbruik en de onmenselijke behandeling uitvoerig werd beschreven op basis van de getuigenissen van 55 Palestijnse gevangenen die sinds 7 oktober waren opgesloten en later werden vrijgelaten, bijna allemaal zonder aanklacht.
Volgens B’tselem zijn veel mensen opgepakt louter omdat ze hun medeleven hadden betuigd met het lijden van de Palestijnen. Anderen zijn in hechtenis genomen omdat ze in de categorie van ‘mannen in de strijdbare leeftijd’ vielen.
Volgens B’tselem wijzen de getuigenissen duidelijk “op een systematisch, institutioneel beleid dat gericht is op voortdurende mishandeling en marteling van alle Palestijnse gevangenen die door Israël worden vastgehouden: frequente gevallen van ernstig en willekeurig geweld; seksueel misbruik; vernedering en ontering, opzettelijke uithongering; gedwongen onhygiënische omstandigheden; slaapdeprivatie, verbod op en strafmaatregelen voor godsdienstige erediensten; inbeslagname van alle gemeenschappelijke en persoonlijke bezittingen; en weigering van adequate medische behandeling”, aldus het rapport. De beschrijvingen van de verschillende getuigen, in gruwelijke details, vertonen keer op keer huiveringwekkende overeenkomsten. Volgens B’tselem tonen de getuigenissen in het rapport “hoe Israëlische gevangenissen zijn veranderd in een netwerk van folterkampen”.
‘Palestijnse Mandela’ in elkaar geslagen
Volgens Addameer, de Palestijnse mensenrechtenorganisatie die de situatie van de Palestijnse gevangenen op de voet volgt, worden de vele duizenden gevangenen die nog steeds vastzitten systematisch onderworpen aan deze ernstige mensenrechtenschendingen. De organisatie zegt dat er meer dan 9.100 Palestijnen opgesloten zitten, onder wie 52 vrouwen, 400 kinderen en meer dan 3.544 administratieve gevangenen (d.w.z. zonder aanklacht of veroordeling), naast 115 gevangenen die levenslang opgesloten zitten. Onder hen ook de Palestijnse leider Marwan Barghouti, die al 23 jaar vastzit.
De enorme populariteit van deze ‘Palestijnse Mandela’ is wellicht de reden waarom Israël hem weigerde vrij te laten in de recente gevangenenruil – hoewel Barghouti eerst wel op de lijst met namen van vrij te laten gevangenen stond, maar van zodra Hamas akkoord was met de deal, werd hij er weer van geschrapt. Vrijgelaten medegevangenen hebben zijn familie laten weten dat Barghouti de afgelopen maand in elkaar is geslagen, waarbij hij tal van verwondingen opliep met inbegrip van drie gebroken ribben. Volgens zijn zoon is zijn leven in gevaar. De extreemrechtse Israëlische minister van Veiligheid, Itamar Ben Gvir, zou hem tijdens een bezoek in de gevangenis -waarvan hij zelf het beeldmateriaal verspreidde- een foto getoond hebben van een elektrische stoel met de boodschap dat dit zijn lot was.
Het rapport van B’tselem stelt: “Gezien de ernst van de daden, de mate waarin de bepalingen van het internationaal recht worden geschonden en het feit dat deze schendingen gericht zijn tegen de gehele populatie van Palestijnse gevangenen, dagelijks en gedurende langere tijd, kan alleen maar worden geconcludeerd dat Israël zich met het uitvoeren van deze daden bezondigt aan foltering, wat neerkomt op een oorlogsmisdaad en zelfs een misdaad tegen de menselijkheid.”
De organisatie roept alle landen en internationale instellingen op om “alles in het werk te stellen om onmiddellijk een einde te maken aan de wreedheden die het Israëlische gevangeniswezen de Palestijnen aandoet, en om het Israëlisch regime dat dit systeem hanteert, te erkennen als een apartheidsregime dat moet worden beëindigd.”
