Het boterde al een tijdje niet meer tussen de VS en Pakistan, nochtans decennia lang trouwe partners. VS-president Donald Trump luidde begin dit jaar al twitterend een crisis in: de VS draaien de geldkraan voor militaire hulp dicht. Pakistan doet volgens Washington veel te weinig in de strijd tegen het terrorisme. Een jaar eerder had de VS-president Pakistan één jaar gegeven om het roer om te gooien en dat is niet gebeurd, vindt Trump. Hij heeft niet altijd ongelijk, het is waar dat de Pakistaanse militairen de Afghaanse Taliban de hand boven het hoofd houden. Maar Pakistan repliceerde ook terecht dat de VS grote schuld hebben in het islamistisch terrorisme.
Dwaas
“De VS zijn zo dwaas geweest Pakistan de voorbije 15 jaar meer dan 33 miljard dollar te hebben gegeven, en Pakistan heeft ons terugbetaald met leugens en bedrog. Ze bieden een veilige plek aan de terroristen die wij in Afghanistan bestrijden”, aldus de tweet van Trump. De VS-president heeft gelijk, zijn voorganger Barack Obama dacht er ook zo over. De beslissing van Trump om militaire hulp op te schorten, zal Pakistan ongeveer 900 miljoen dollar kosten. Dat is ongeveer hetzelfde bedrag dat Obama introk nadat een VS-eenheid in 2011 in Pakistan Osama bin Laden, leider van Al Qaida, had omgebracht.
De Pakistaanse militairen, en dan vooral de inlichtingendienst ISI, hebben een lange geschiedenis van steun aan islamistische groepen in Afghanistan. Voor hen is Afghanistan van strategisch belang in de rivaliteit met grote vijand India. Maar de grote groeiperiode van de islamistische groepen in Afghanistan kwam er vanaf 1979 toen Sovjettroepen het bevriende regime in Kaboel kwamen steunen.
Sponsors
Amerikanen, Britten, andere westerlingen en de Saoedi’s stroomden toe om diverse islamfundamentalistische groepen geld, wapens, opleiding enz. te geven in de strijd tegen het communisme. Onder die diverse groepen Al Qaida en de groep van Gulbuddin Hekmatyar die later de wapens die ze hadden gekregen, op de Amerikanen en de Navo-troepen zouden richten. Pakistaans leger, CIA en compagnie, het waren zo veel handen op één buik. Toen de Afghaanse groepen na hun overwinning in 1992 elkaar gingen bevechten, doken in Pakistan de Taliban op. Die met actieve steun van het Pakistaanse leger, zoals tanks en manschappen, in 1996 in Kaboel aan de macht kwamen. De VS zagen er geen graten in.
De Pakistaanse regering heeft dan ook gelijk als ze Trump antwoordt dat de VS schuld hebben aan de opbloei van terreurbewegingen in de regio. Het is wel gedeelde schuld. De Pakistaanse regering pakt uit met een balans van wat de strijd tegen terreur het land gekost heeft. De moordpartij van 16 december 2014 op een school in Peshawar waar 122 kinderen het leven lieten, kwam fel onderde aandacht. Maar er vielen in 14 jaar meer dan 74.000 doden en er was voor 123 miljard dollar economisch verlies, aldus de regering.
India
Inderdaad. Maar het gaat hier om Pakistaanse terreurgroepen waar het Pakistaanse leger oorlog mee voert, waaronder delen van de Pakistaanse Taliban. De Afghaanse Taliban en de terreurgroep van Haqqani (ooit bondgenoot van VS, nu van de Taliban) worden ongemoeid gelaten, evenals terreurbewegingen die in de eerste plaats India bestrijden. De VS hebben vorig jaar samen met India geprotesteerd tegen de vrijlating van Hafiz Saeed van de groep Lashkar-e-Taiba (Leger van de Zuiveren) die bij de oprichting ervan in 1987 financiële steun kreeg van Osama bin Laden. Volgens India is deze groep verantwoordelijk voor de aanslag van 2001 op het Indiase parlement en van 2008 op hotel Taj Mahal in Mumbai (minstens 174 doden). Deze groep heeft militaire basissen in het Pakistaanse deel van Kasjmir om van daaruit India te bestoken.
De factor India speelt wellicht meen in Trumps besluit. De VS bakken al jaren zoetere broodjes met India. In tijden van koude oorlog zat India in de ogen van Washington teveel op de lijn van Moskou en was Pakistan een zeer trouwe Amerikaanse bondgenoot. Dat laatste is tot enkele jaren geleden zo gebleven.
Maar Washington is erg gefrustreerd door de tegenslagen in Afghanistan, waar de Taliban in volle opmars zijn, mede door de steun vanuit Pakistan. De Indiase regering Modi wil graag nauwer samenwerken met de VS om de invloed van grote rivaal China in te perken. China heeft al decennia lang zeer goede relaties met Pakistan, de jongste tijd vooral economische. Pakistan heeft een topplaats in China’s nieuwe Zijderoute.
Zenuwoorlog
Sommige Pakistani vermoeden ook de hand van Saoedi-Arabië in de tweet van Trump. De Saoedi’s hebben indertijd zeer veel geld gepompt in Pakistan. Deels om islamistische groepen te ondersteunen, ook om er massaal Koranscholen op te richten – in een land waar het openbaar onderwijs massaal analfabeten voortbrengt. Maar Riyad is niet opgezet met de goede verstandhouding tussen Pakistan en Iran, twee buurlanden. Die steunen wel tegengestelde groepen in Afghanistan, maar ze hebben een lange gemeenschappelijke grens met aan beide zijden Baloetsji’s waar ze last mee hebben. Gezien Riyad en Washington tegenwoordig innige vrienden zijn, vermoeden Pakistani een Saoedische inspiratie.
Hoe dan ook, Islamabad beseft dat het in Washington erg weinig vrienden heeft die bereid zijn naar de Pakistaanse argumenten te luisteren. Trump voert een zenuwoorlog waarin Pakistan weinig troeven heeft. Tenzij het inderdaad de Afghaanse Taliban en de groep van Haqqani laat vallen. Pakistan kan als tegenzet de transporten tussen Karachi en Kaboel afsnijden, wat de bevoorrading van de Amerikaanse troepen bemoeilijkt. Of het zou luchtmachtbasissen in het zuidwesten van het land kunnen blokkeren.
Trump zelf had vorig jaar liever de Amerikaanse troepen volledig teruggetrokken uit Afghanistan, zijn generaals overtuigden hem er echter van nieuwe troepen te sturen. Hij weet nu al wie hij de schuld kan geven voor de verwachte mislukking : Pakistan.
µ
