De Algemene Vergadering van Oxfam-Solidariteit besliste (18 april 2002) zich terug te trekken uit het Corporate Funding Program (CFP of de bedrijfsgiftenbank). De beleidsinstanties van Oxfam-Solidariteit gaven de laatste weken steeds meer uiting aan hun ontevredenheid over het reilen en zeilen van het CFP.
De oprichting van die ‘bedrijfsgiftenbank’ leidde vorig jaar tot fellke debatten binnen de deelnemende organisaties. (Zie Uitpers maart en juni 2001). Oxfam-Solidariteit gaf over zijn beslissing om uit het CFP te treden, volgende verklaring uit:
Het debat over het CFP is steeds publiek gevoerd, en dat leek ons één van de beste garanties voor het goede verloop van dit initiatief.
De belangrijkste elementen in onze beslissing geven we u graag mee. Wij hadden vorig jaar in november 2001 enkele criteria voor onze deelneming aan dit initiatief vooropgesteld. Deze tekst werd ruim verspreid en was ook beschikbaar op onze website.
Van bij het begin stelden we duidelijk dat we in geen geval meer dan 10% van onze eigen fondsenwerving wilden ontvangen van het CFP. Het was op die manier duidelijk dat onze grootste bekommernis zeker niet van financiële aard was en dat wij vooral onze onafhankelijkheid wilden vrijwaren.
Een tweede criterium was het zogenaamde "trechtermodel" : Oxfam-Solidariteit stond erop dat er een gezamenlijke financiële pot zou worden gecreëerd met giften van bedrijven, om een gezamenlijke lijst van projecten van de betrokken NGO’s te financieren. Op die manier zou vermeden worden dat een bedrijf zich kan associëren met één welbepaalde NGO om zijn imago op te smukken, én dat de NGO’s tegenover elkaar zouden worden uitgespeeld door de bedrijven.
Een derde criterium was het soort projecten dat ingediend kon worden : we verdedigden samen met de andere NGO’s dat het zeker niet alleen om economische, maar ook om maatschappelijke projecten moest gaan, als een min of meer representatief staal van het geheel van ons programma. Op die manier werd vermeden dat bedrijven ons een té economische agenda zouden opdringen vanuit hun eigen interesseveld, of erger nog vanuit hun eigen zakelijke belangen.
Een vierde criterium was de opening die dit initiatief zou bieden voor meer samenwerking met de vakbonden. We wensten uitdrukkelijk een directe relatie tussen de NGO’s en de werknemers/vakbonden, zowel hier in België als in het buitenland, en niet alleen een relatie met de directie van de bedrijven.
Een vijfde, laatste en belangrijkste criterium voor ons was het ethische aspect. Wij waren akkoord met een "mecenaatsproject", zolang er geen tegenstelling zou ontstaan tussen onze bijna veertig jaar lange traditie van internationale solidariteit en de economische en maatschappelijke praktijken van de bedrijven waarmee we ons verbonden. Dit betekende voor ons concreet dat het ethische charter dat alle leden van het CFP onderschreven, moest evolueren tot een werkbaar screeningsinstrument.
Impasse
Onze Algemene Vergadering analyseerde dat er op geen enkele van deze criteria vooruitgang is geboekt in het anderhalfjarig bestaan van het CFP. Oxfam-Solidariteit kwam tot de vaststelling dat er een situatie was ontstaan waarin de bedrijven blijkbaar "de kat uit de boom keken" en onderling tot de overeenkomst waren gekomen geen geld op tafel te leggen, zolang de NGO’s "moeilijk bleven doen" over het ethische aspect.
"Moeilijk doen" wordt gestaafd met de twee klachten die de NGO’s gezamenlijk indienden over enerzijds Umicore en het rapport van de Verenigde Naties over de plundering van bodemrijkdommen door Umicore en andere bedrijven in de conflictgebieden in Congo, en anderzijds over Siemens en de banden van dit bedrijf met de wapenproductie en –handel.
De ethische commissie, die opgericht werd om dergelijke klachten te onderzoeken, gaf geen bevredigend antwoord op het Umicore-dossier. Na negen maanden is er nog steeds geen antwoord op het Siemensdossier, ondanks het feit dat de Raad van Beheer van het CFP zwart op wit heeft verklaard dat elke band van de betrokken bedrijven met de wapenproductie of –handel "a priori" is uitgesloten.
De recente interne evaluatie die het CFP zélf realiseerde, en de daaropvolgende aanbevelingen om de situatie "recht te trekken" lijken ons weinig belovend. Op basis van de laatste discussies hierover, zien wij geen enkele reden om te hopen dat de elementen, die aanleiding zijn voor onze bezorgdheid, binnen zes maanden van de baan zullen zijn. Daarom gaan wij niet in op de vraag om nog zes maanden te wachten om een beslissing te nemen.
Wij stellen integendeel vast dat – met betrekking tot het tweede criterium – de nieuwe maatregelen die thans worden voorgesteld eerder in de richting gaan van een directe afschaffing van het "trechtermodel" : met andere woorden de directe relatie tussen één bedrijf en één NGO zal worden aangemoedigd.
Wij hebben, als betrokken NGO, nooit het gevoel gehad zélf de agenda te kunnen beinvloeden. De keuze van de bedrijven lag vast vóór onze deelneming aan dit initiatief. Wij hebben op geen enkel moment een reëel engagement ervaren vanwege de bedrijven inzake hun lidmaatschap van het CFP : niet op financieel vlak (de fondsen die tot nu toe binnenkwamen lagen onder de opbrengst van een modale mailing van gelijk welke NGO), niet op moreel vlak (Umicore en Siemens zouden een proactieve houding kunnen aannemen in plaats van een defensieve houding om hun lidmaatschap te honoreren).
Onze Raad van Beheer stelt als conclusie duidelijk dat ons ontslag uit het CFP niet mag betekenen dat we onze relaties met de bedrijven niet moeten blijven analyseren. We willen zowel in coördinatie met de andere Oxfam’s in België (Oxfam Wereldwinkels en Oxfam Magasins du Monde) als met Oxfam Internationaal verder werken aan onze relatie met bedrijven. Zowel in termen van positiebepaling en afbakening van wederzijdse rechten en plichten in het perspectief van een duurzame ontwikkeling, als in termen van concrete screenings- en controleinstrumenten, en dat we verder moeten werken aan het uitbouwen van onze relaties met de vakbonden.
* Stefaan Declercq is algemeen secretaris
(Uitpers, mei 2002)
