Deze eeuwwisseling zou in de ecologische geschiedenis moeten omschreven worden als de “Tijd van de neergang”. De laatste verkiezingen en de stuntelige manier waarop u aan de macht hebt deelgenomen zijn pijnlijke momenten in de geschiedenis van het ecologisch denken in Vlaanderen, maar hebben mij ook ten diepste geraakt.
Zeker niet voor de nederlaag van de partij “Agalev”, waar ik nooit lid van ben geweest. Partijen zijn als congregaties, waar je onderaan begint en via compromissen en onvoorwaardelijke onderwerping aan het Credo en de hiërarchische overheid het kunt brengen tot de kern-intimi die alles bepalen. Partijen in Vlaanderen zijn mooie en zuivere schoolvoorbeelden van een autoritair, onderdrukkend en on-democratisch systeem. Terecht zegt men in Frankrijk: ” On entre en politique comme on entre en religion”.
Niet zozeer vanwege de verkiezingsuitslag van de partij ‘Agalev’, schreef ik maar vooral voor de – schijnbare en eventueel tijdelijke – nederlaag van het ecologisch denken zelf. Want U hebt dit ecologisch denken zodanig geconfisceerd dat vele mensen het onderscheid tussen de ideologie en uw partij niet meer, willen of kunnen, maken. De ecologische gedachte is in ieder geval momenteel ‘schijndood’
Nochtans, in de nadagen van mei 1968, waarvan u enigszins de kinderen bent, toen de wereld nog maakbaar scheen en de vorming van het volk een prioriteit, was voor de ecologische gedachte een prachtige toekomst weggelegd. Niet alleen de Club van Rome, maar evenzeer denkers als Illich, Garaudy, Schweitzer, Ellul en vele, vele anderen hebben de ecologische gedachte een adelbrief bezorgd die velen haar zouden benijden.
Hier ten lande hebben evenzeer veel groeperingen en denkers de ruime mens-natuur problematiek aan de orde gesteld en terecht gewezen op de nefaste gevolgen van de neoliberale markt-ideologie en daarbij de ecologische ideologie gesteund en aangemoedigd. Tijdens mijn voorzitterschap van de Club van Antwerpen hebben wij aan de ecologische beweging een ruim podium geboden en in onze uitgave “Teksten voor de 21ste eeuw, Epo 1988,” is er eveneens veel aandacht besteed aan het ecologisch en lange termijn denken, want deze horen samen. Eén van onze basisstellingen luidde trouwens: “De Club van Antwerpen opteert voor een verantwoorde visie op de verhouding tussen mens en natuur.”
Ook de christelijke, atheïstische en agnostische leden van de Club, hebben elk in hun respectievelijke studiekringen en conferenties deze problematiek op de agenda weten te plaatsen. Persoonlijk heb ik altijd gepoogd op alle conferenties, theologische cursussen en preken de basisopties van de Club door te geven en dus ook het ecologisch denken. En ik weet dat de collegae van de Club hetzelfde hebben gedaan. Enkele van onze leden hebben zelfs daadwerkelijk meegewerkt aan uw beweging en later partij.
Ten slotte hebt u ook van filosofische kant alle mogelijke steun ontvangen. Dhr Vermeersch, die niet verdacht kan worden een veelschrijver te zijn, bekeek de wereld via “De ogen van de panda”. Ons medelid dhr Kruithof was een sterk stimulator en promotor van het ecocentrisme tegenover het theo- en antropocentrisme. Op p. 58 van onze uitgave schreef dhr Kruithof als slot van zijn artikel “Mens en natuur”: “Tenslotte wil ik erop wijzen dat in onze gemeenschap het ecocentrische standpunt niet autoritair mag worden opgelegd, maar via overreding moet worden verspreid om tot een meerderheidsvisie uit te groeien waardoor die zienswijze het maatschappelijk beleid effectief kan beEFnvloeden.”
Waarschijnlijk hebt u deze zin niet gelezen of niet overdacht. Want – als ik voor eenmaal zijn hermeneut mag zijn – denk ik dat dhr Kruithof met “maatschappelijk beleid effectief beïnvloeden” toch iets anders bedoelde dan hetgeen we gezien hebben van Agalev als partij en de mensen die de partij geleid hebben.
Ik neem dan ook het recht om u enkele gedachten toe te sturen.
In de eerste plaats hebt u – in de euforie van deze periode – enkele fatale tactische fouten begaan en verkeerde stappen gezet.
De grootste fout bestond erin aan de uitvoerende macht deel te nemen. U hebt de macht gewild en niet beseft dat u daardoor de macht verloren hebt. Als mevr. Vogels in een televisiegesprek stelt dat ze absoluut geen macht wil, maar wel aan de regering wenst deel te nemen, dan neemt ze haar landgenoten voor domkoppen en imbecielen. Dat was nu juist de appel waar u niet moest in bijten, want vol weerhaken en gif. Daarbij hebt u eveneens de ecologische gedachte dienstbaar gemaakt aan uw drang macht te verwerven. Het klonk en klinkt nog altijd alsof het ecologische denken uw eigendom geworden is.
Verder hebt u zich laten gebruiken door de andere partners om een meerderheid te vormen. Men heeft u aangelokt, u mocht enkele zaken regelen, voor zover ze door de partners toegestaan werden. Men heeft u zeker niet genomen voor uw ideologie of bekwaamheden. U mocht meespelen, in zoverre men u daar de marge en het geld voor gaf: tot hier en niet verder. De liberale Eerste Minister tikte meteen op de vingers van mevr Aelvoet tijdens de beroemde “Garden Party scene” en dhr Michel wist meteen de ontwikkelingshelper op zijn plaats te zetten. Het lag misschien in de aard der dingen, in de maatschappijvisie of de tijdgeest, maar u hebt aan de macht deelgenomen. Soit.
Ik zou het nog enigszins begrepen hebben mocht u in een coalitie terecht zijn gekomen met partijen die de ecologische waarden mede in haar vaandel zou hebben gegrift. Maar u ging scheep met uw natuurlijke en wereldwijde – momenteel grootste – vijand, de neoliberalen. Jullie hebben zich aangemeld als “les ramasseurs de crottes”, die met blik en borstel de stront van de goud vretende ezel oprapen en niet weten wat ermee te doen.
Een tweede tactische fout bestond erin dat u zich als intellectuelen profileerde. Ik schrijf niet dat jullie het zijn. Na een generatie Agalev twijfel ik er sterk aan, om het beleefd uit te drukken. Maar u hebt wel de allures ervan aangenomen en u hebt als het ware de titel van intellectueel geüsurpeerd. U deed alsof u wel alles wist, en zeker de toekomst van de mensheid, de geheime raderwerken en de ideale oplossingen. Maar dat is juist een contradictio in terminis. Een intellectueel twijfelt veel te veel om een goed politicus te kunnen zijn. Hij kan niet eindigen met vragen stellen – kent u ze nog? Deze van Quintillius? Daarom kan een politicus geen intellectueel, noch een intellectueel een politicus zijn. Wie van zich zelf zou zeggen dat hij het toch is, bedriegt zich zelf. Ik spreek wel van intellectuelen, niet van academici.
Daarna hebben jullie praktisch alleen maar ministeries aangenomen die niemand wilde. Wie is zo lomp om het ministerie van landbouw, generaties lang in handen van de CVP – CD&V – Boerenbond, over te nemen moet zich later niet beklagen dat die boeren toch onmogelijke mensen zijn. Het verhaal van David en Goliath is een mythe die niet voor herhaling vatbaar is.
En ten laatste hebben jullie in een vlaag van verbijsterende hoogmoed de drempelwet zelf meegestemd. Zo zeker waren jullie. Wij zijn er, voor de nieuwe kleintjes moet men de deur sluiten. Hebben is hebben en krijgen is de kunst. Van overmoed, arrivisme en politiek snobisme gesproken.
Jullie stapten dus zowel in gemeentebesturen als in federale en gewestelijke regeringen.
Over deze legislaturen wil ik eveneens enkele bedenkingen kwijt. U kunt ze afdoen als anekdotische verhaaltjes. Voor mij zijn het oppervlakte verschijnselen die toch diepere roerselen blootleggen.
Van bij de aanvang hebben velen met mij gedacht dat we nu een ernstig voorbeeld zouden te zien krijgen van een nieuwe politieke cultuur. Integriteit, standvastigheid, trouw aan de ecologische gedachte en het ontvangen mandaat. Helaas, hoe groot de verwachting ook was, des te groter was de desillusie.
Vooreerst enkele formele zaken.
Mevr Vogels gaf al zeer vlug het voorbeeld door de haar toevertrouwde taak niet te beëindigen. Na wat herrie veroorzaakt te hebben, ruilde ze de Antwerpse fiets voor de Brusselse Volvo met chauffeur.
De personencultus werd vlot door de partij aangenomen, het accentueren van de doelstellingen werd vervangen door de verregaande personen cultus, enkele idolen werden bijna verafgood en de “stille werkers ten lande” vergeten.
De Antwerpse Agalev stadsschepenen deden alsof hun neus bloedde en bleven rustig op hun plaats.
Uitspraken van mevr. vogels waren zo van de toonbank van de kroeg geplukt, totaal ondoordacht en onwaardig om in een mensengemeenschap te worden losgelaten.
Het ergste voorbeeld van volksminachting werd ons opgevoerd door mevr. Aelvoet. Op een kabinetszitting wordt de levering van wapens aan Nepal goedgekeurd, mede door mevr. Aelvoet. Iedereen weet, en deze dame ook, dat deze levering reeds een maand van tevoren in principe was goedgekeurd. Enkele dagen later neemt zij ontslag als minister omdat zij zich niet met deze beslissing kon verzoenen. En nu komt het: op de vraag van een reporter waarom ze het dan heeft mede goedgekeurd antwoord ze: ik had tijdens deze zitting nogal wat telefoontjes en ik heb niet goed kunnen volgen. Dit betekent dat men mede beslissingen neemt, die, in dit geval voor de Nepalezen, verregaande historische gevolgen en lijdenswegen kunnen hebben voor een gans volk, zonder “erbij” te zijn.
Gelukkig weten ze dit niet in Nepal, want ik kan me zeer goed voorstellen dat ze zich neergestampt zouden voelen, quantité négligeable. En het beate, doch ideologisch verblinde en sektarisch geworden Agalev-volk laat zich dan door de partijsecretaris meeslepen om op de volgende grote vergadering mevr. Aelvoet toe te juichen.
Zo zou ik kunnen blijven doorgaan.
Wat de materiële aspecten betreft is het nog erger. U hebt op grote schaal bedrog gepleegd tegenover de ecologische ideologie en diegenen die (nog) vertrouwen in u hadden hebt u verraden.
Zo stelt dhr Deleuze in alle nuchterheid dat de Kyoto normen niet kunnen gehaald worden, maar geen nood, dan kopen we verse lucht in Rusland. Mevr Durant belooft de economische rentabiliteit van de goederenvluchten in Zaventem te bestuderen vooraleer een beslissing te nemen. Is dit geen liberale ideologie van het zuiverste gehalte? Deze dame is niet alleen over de treinsporen gestruikeld, maar heeft op de startbanen haar miserabele zwanenzang afgedanst. Maar ook mevr. Vogels heeft merkwaardige denkmeanders. Haar uitspraak over het aantal vrouwen in de volksvertegenwoordiging getuigt van een strijdcultuur – man tegen vrouw – die waar ook ter wereld haar funeste gevolgen heeft tentoongespreid.
Het ging de “moeders en vaders” van de vrouwenbeweging niet om macht te verwerven, maar om gelijkwaardigheid van man en vrouw. Mevr. Mulier schreef reeds in 1988 – in Teksten voor de 21ste eeuw, p 175, Het feminisme – “We kunnen het vandaag stilaan eens zijn over de schadelijke gevolgen die de polarisering van de samenleving met zich meebrengt…” En zij, mevr. Vogels, een van de Agalev boegbeelden graaft de polarisatiebijl terug op, onder het mom van de gelijkheid van de seksen.
Verder hebt u meegewerkt aan het tot stand komen van enkele wetten die aantonen dat u, zoals de klassieke partijen, niet alleen objectief maar ook subjectief medewerkers bent van de drugsmaffia en de gevestigde waarden. U strijdt nog voor idealen waar ik als kind mee stoeide. U beseft blijkbaar niet dat we in een totaal andere cultuur leven. Dat er andere strategieën moeten overdacht en uitgewerkt worden. U noemt zich progressief, nog zo een term van de vorige eeuw, waar u blijkbaar de diepere betekenis van vergeten bent. In de terminologie van dezelfde periode schrijf ik dan dat jullie zo reactionair zijn als de pest. Ik wil twee voorbeelden aanhalen en een mogelijke oorzaak.
In de eerste plaats het homo-huwelijk. Velen denken: dat is het nu! Emancipatie voor de seksuele minderheden. Eindelijk kunnen deze mensen ook hun verlangens waarmaken en huwen. En ik zou er kunnen aan toevoegen: en waar zijn de rechten van de “bi’s”, mogen zij dan niet met een vrouw en een man samenleven?
Maar de seksuele minderheden moeten niet geëmancipeerd worden, het zijn de gehuwden daarentegen die dringend een emancipatie nodig hebben. De seksuele minderheden hebben gelukkig niet gewacht op deze wet om samen gelukkig te zijn. Echte menselijke vooruitgang zou erin bestaan dat men het huwelijk en de samenlevingsvormen onttrekt aan de staat en het gerecht. Deze overheidsinmenging in het privaat leven is nu juist een teken van de verknechting van de mens. Men heeft nu ook de seksuele minderheden wettelijk kunnen knechten. Men heeft er nu ook greep op, en straks zullen ook zij kennis kunnen maken met de wachtkamers van de advocaten waar ze – liefst met een volle geldbeugel – hartelijk zullen ontvangen worden. En dan de ellenlange procedure voor de – gebaarde, aangenomen, gekloonde of weet ik veel – kinderen over het bezoekrecht, de alimentatie, enz..
Huwen moet terug een persoonlijke zaak worden.
Wil je huwen dan kan dat in een van de vele christelijke, joodse, islamitische, boeddhistische, humanistische en andere logetempels. Of in de feestzaal om de hoek. Laat de mensen zelf hun leven regelen. Geeft ze, indien ze dit willen, een aantal mogelijke contracten die de verschillende aspecten van het samenzijn regelen, o.a. het materiële leven. Laat de mensen wonen waar en met wie ze willen. Eén voorbeeld: vele ouderen leven samen maar moeten toch nog een “ander” adres hebben en er meestal voor betalen, en kunnen niet huwen want… het pensioentje en de belastingen. Wat is dat voor onzin.
Echte progressiviteit – om in die terminologie te hervallen – zou erin bestaan de mens als zelfstandig, geëmancipeerd, volwassen en verantwoordelijk wezen te aanzien. Nee, jullie hebben het integendeel gepresteerd om een ‘loslopende’ minderheid te knechten in plaats van de meerderheid te verlossen. Zoals de roomse kerk het huwelijk heeft ingepalmd in de 13de eeuw, zo hebben jullie nu geholpen om de seksueel anders geaarden in te palmen en in een gareel op te sluiten.
Een tweede voorbeeld van jullie progressiviteit: de drugswet. Een man van 68, prostaat- en darmkanker patiënt rookt twee marihuana sigaretten per dag, om de eetlust op peil te houden en nog een beetje gezellig te kunnen leven. Zuiver zonder tabak, want hij is ook een zwaar longpatiënt. Hij mag een plantje wiet kweken, maar kan nergens op een legale manier aan zaadjes komen en mag ook niet oogsten. Hij mag blowen maar kan nergens op een legale manier aan de basismaterie geraken. Hij kan naar Nederland gaan, maar mag niets meebrengen, import noemt men dat. Eventueel 3 gram mag hij op zak hebben. Deze man moet dus om de twee dagen naar Nederland om zich in de illegaliteit te bevoorraden. Wie is dan de objectieve en subjectieve medewerker van de drugsmaffia? Jullie of die oude man? En dan de politie die er prat op gaat om nog maar eens 375 gr. te hebben onderschept. Door het ordenen van deze zachte genotmiddelen kon u duizenden banen scheppen in Vlaanderen. Nooit aan gedacht dat onze overgrootvaderen deze plant kweekten. Er werden touwen, zakken enz van gemaakt. Tot de chemische industrie deze edele
plantaardige vezel in onze contreien heeft gedood. U hebt de kans verkeken om een klein stukje terrein terug te winnen op de chemische industrie. Deze vezel zou in onze Antwerpse modehuizen waarschijnlijk voor de nodige vernieuwing en zelfs sensatie kunnen zorgen.
De oorzaak is misschien wel omdat jullie een sekte geworden zijn. In de omschrijving van dhr Boerwinkel: een groep die zich afscheurt en het accent legt op een deelwaarheid. U bent zodanig gefocaliseerd op het groene denken, in de meest enge betekenis van het woord en hebt geen oog meer voor de totaliteit van de mensengemeenschap. Maar daar ga nu niet verder op in.
Jullie hebben vergeten dat men een ideologie kan promoten zonder aan de onmiddellijke macht, de regering of het stadsbestuur, deel te nemen. Men kan deelnemen aan de volksvertegenwoordiging van stad en staat, kennis hebben van alle dossiers en zodoende invloed uitoefenen op de uitvoerende macht, door bijv schaduwkabinetten te vormen die met constructieve en evenwichtige ecologische voorstellen komen. Hebt u er niet op gelet dat de opeenvolgende regeringen grote delen van het Vlaams Blokprogramma hebben uitgevoerd, ja, nog verder zijn gegaan door bijv.
het oprichten van concentratiekampen. Mocht het VB dit hebben uitgevoerd, dan zou de helft van de bevolking op straat zijn gekomen.
Jullie zouden terugkomen, las ik in een interview. Nee, a.u.b. liefst niet. En zeker niet in deze vorm.
Cesar Lecompte. Antwerpen 17.06.2003
(Uitpers, nr. 44, 4de jg., juli-augustus 2003)
