Roemenië, Moldavië, Georgië één patroon?
In Roemenië ging een kandidaat die tegen hulp aan Oekraïne is, de verkiezingen winnen – waarop ze werden afgelast. Omdat Moskou vals speelde? In Moldavië kon Maia Sandu slechts een referendum en herverkiezing winnen dankzij de stemmen van de diaspora, in eigen land was een Moskougezinde kandidaat favoriet. Maar ook daar de hand van Moskou? In Georgië won Georgische Droom de parlementsverkiezingen. Met de hulp van Moskou?
Drie recente omstreden verkiezingen met enkele gemene kenmerken: telkens waren er vermoedens of beschuldigingen van Russische inmenging, telkens deden kandidaten of partijen het goed die tegen steun aan Oekraïne zijn. Zeker in het geval van Roemenië en Georgië gaat het om uiterst-rechts dat de vrede predikt.
Kunnen we uit die drie verkiezingen iets leren?
Roemenië
De Roemenen twijfelen nu of hun democratisch stelsel met de afgelaste presidentsverkiezingen gered of gefnuikt is. Ze zorgden in de eerste ronde, 24 november, voor een verrassing van formaat: uit het niets dook Calin Georgescu naar nummer 1 met 23 %. Een bodemdeskundige met antivax gedachten, tegen hulp aan Oekraïne en omringd door enkele bewonderaars van de IJzeren Garde, de fascisten die met de nazi’s collaboreerden. .
Bij EU en Navo ging het alarm af. Roemenië ligt vlakbij het Oekraïense strijdtoneel en is een draaischijfl in de steunverlening aan Oekraïne. Het Grondwettelijk Hof kwam tussenbeide, beval een hertelling, bevestigde op 5 december de uitslag om die op 6 december te vernietigen. Want het Hof had intussen, dankzij de nationale veiligheidsdiensten, “vastgesteld dat de kiezers massaal misleid waren”. TikTok sloeg bijna tilt door het vele geld dat was gestort om influencers, ‘beïnvloeders’, te beïnvloeden.
Via die kanalen was op een zeer verdoken manier massaal campagne gevoerd voor Georgescu. Er werden ook massa’s valse likes en bijvalsboodschappen gestuurd – zoals de CD&V bij ons jaren geleden ook al eens deed. Enfin, genoeg om de tweede ronde af te gelasten en de eerste ongeldig te verklaren.
Dus moeten de Roemenen opnieuw naar de stembus, deze keer gewaarschuwd voor TikTok en andere “hersenspoelers”. Waarschijnlijk ook zonder Georgescu die volgens peilingen op 8 december zou gewonnen hebben met 57 %. Dat mag in geen geval gebeuren, de Roemeense kiezers moeten wijzer zijn.
Zit Moskou daar achter? Het wordt niet uitdrukkelijk met zoveel woorden gezegd. Er wordt gesproken over een “hybride agressieve campagne”, maar geen enkel bewijsbaar spoor leidt naar Moskou, wel naar onder andere een rijke Roemeen. Hybride, daar kan van alles achter schuilen, dergelijke vage term suggereert veel maar bewijst niets.
Heeft Moskou er belang bij? Zeer zeker, de verkiezing van een president die in een grensland van Oekraïne dwars gaat liggen voor steun aan de aangevallen buur, is veel geld waard. Vooral in een land dat zelfs in de communistische periode, tot 1989, niet bekend stond als Russisch-gezind, maar integendeel erg nationalistisch stond tegenover Moskou. Maar misschien sloeg een boodschap van niet-inmenging gewoon aan bij veel Roemenen. Georgescu diende zich aan als een kandidaat van de vrede, en blijkbaar hebben toch wel wat Roemenen daar oren naar. Gewoon buiten het conflict blijven.
Moldavië
In het geval Moldavië schrokken ze in Brussel heel erg bij de uitslag van een referendum op 20 oktober over toetreding tot de EU. President Maia Sandu had dat referendum geforceerd om het te laten samenvallen met de eerste ronde van de presidentsverkiezingen in de hoop daar zelf als EU-gezinde veel baat bij te hebben. Maar ze haalde het zeer nipt met 50.5 %, en dat dankzij de stemmen van de uitgebreide diaspora (Moldavië heeft nog 2,6 miljoen inwoners, ca 1 miljoen in het buitenland). In Moldavië zelf was er dus niet eens een meerderheid, wat prompt werd toegeschreven aan Russische manipulatie. Er werden talrijke gevallen gemeld van stemmenkoperij ten voordele van de oppositie, al was het effect daarvan op de uitslag moeilijk in te schatten.
Daartegenover stelde de oppositie rond de socialistische kandidaat Alexander Stojanoglu dat de EU zich had gemoeid met een krediet van 1,6 miljard euro vlak voor de verkiezingen toe te kennen. Die oppositie klaagde bovendien over de aanzienlijke steun die Sandru kreeg vanuit de administratie en van de media, wat de oppositie zwaar benadeelde.
Zo had de administratie in Rusland, waar 300.000 Moldaviërs tijdelijk verblijven, slechts 2 kieslokalen geïnstalleerd, terwijl er in Italië, voor 190.000 Moldaviërs, 59 waren – wat ook een groot voordeel was voor Sandru. Zij had het niet gehaald in de eerste ronde, maar won de tweede met 54 %, dankzij de diaspora, want in eigen land haalde Stojanoglu een meerderheid.
Ook hier had de oppositie, gemakshalve gecatalogeerd als pro-Russisch, gepleit voor niet-inmenging en een vredesregeling voor Oekraïne. Niet dat de Moldaviërs zich daar erg bij betrokken voelen. Maar ze worden wel aan den lijve gewaar dat de spanningen met Rusland hun energiefactuur veel zwaarder maakt en de economie geen goed doet.
Georgië
In Georgië hebben ze wel hoge economische groeicijfers, 7 percent en meer de voorbije jaren. Dat heeft veel te maken met het feit dat Georgië enerzijds de westerse sancties tegen Rusland wel naleeft, maar zelf helemaal geen sancties neemt en integendeel druk handel drijft met de noorderbuur. Tot profijt van onder andere Bidzina Ivanisjvili, een sinistere superrijke oligarch die de plak zwaait over de regerende ‘Georgische Droom’.
Die economische groei heeft misschien ook een rol gespeeld in het recente succes van de “Droom” bij de parlementsverkiezingen van 26 oktober. De Droom haalde officieel 53 % tegen 38 % voor de verenigde oppositie. Maar die erkent dat resultaat niet en wijst op talrijke onregelmatigheden waarin ook hier Moskou de hand zou hebben. Bovendien stonden zowel administratie als de meeste media volledig ten dienste van de Georgische Droom.
Georgië heeft sinds dit weekend twee staatshoofden. Salome Zoerabisjvili oordeelt dat de verkiezing door een kiescollege van Micheil Kavelasjvili tot staatshoofd, onwettig is. En wel omdat dit college grotendeels bestaat uit parlementsleden gekozen in de verkiezingen waarvan ze het resultaat niet erkent. De OVSE (Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa) bevestigt dat er geknoeid is met onder meer veelvuldige oproepingsbrieven en stemmenkoperij, zonder de zege van de Georgische Droom in vraag te stellen.
Dat de economie het goed doet, heeft Georgische Droom wellicht geholpen bij die (betwiste) zege. Maar ook dat veel Georgiërs een conflict met Rusland niet zien zitten, zij varen wel bij de huidige gang van zaken. De mislukte militaire uitval van ex-president Michail Saakasjvili in 2008, ligt trouwens nog in veler geheugen, liefst geen dergelijk avontuur meer.
Dat de obscurantisten van de Droom de volle steun kregen van de al even obscurantistische Orthodoxe clerus, was een ander pluspunt. En die clerus staat goed met de collega’s in Moskou. Voor veel kiezers die daarom niet Russofiel zijn, was Georgische Droom aldus het kamp van vrede, tegen een oppositie die voor steun aan Oekraïne is, en dat is dan het kamp van de oorlog.
Alom Russen?
Telkens weer, ook bij verkiezingen in de VS en voor het EU-parlement, wordt Rusland beschuldigd van inmenging via zijn trollfabrieken en agenten ter plaatse. Ze gebruiken effectiefallerlei “alternatieve” kanalen, zelfs gay datingsites, die goed bij kas zitten om hun boodschap rond te sturen. Met het “Chinese” TikTok als surplus.
Maar volstaat deze propaganda en inmenging om te verklaren, aldus veel van onze politici en media, dat zoveel mensen “voor de Russen” stemmen. Maar doen ze dat? Of kiezen ze gewoon tegen oorlog, zoals eerder dit jaar in het oosten van Duitsland velen deden, zonder Russische inmenging? En het misbruik van macht en media wordt alleen aan de kaak gesteld als dat, zoals in Georgië, “voor de Russen” kiest, niet als het voor het Europa van de EU gebeurt.
Natuurlijk ligt de Russische propaganda op de loer, het is voortdurend opletten om er niet in te trappen. Maar we mogen ook niet in de propaganda van eigen bodem trappen.
