Russische militairen strijden in het oosten van Oekraïne. Vrijwilligers? Er zijn al maanden strijders uit de Russische Federatie in Oekraïne, o.a. leden van Tsjetsjeense milities die als huurlingen voor de Russisch gezinde separatisten opereren. Of Russische Kozakken die in hetzelfde schuitje zitten. Aan de andere kant zitten, naast Oekraïense Kozakken, nazibenden en compagnie, Amerikaanse en andere westerse huurlingen. Russen en Amerikanen die elkaar rechtstreeks onder vuur nemen, een opwarming van de koude oorlog als mogelijk gevolg van een regelrechte westerse, hoofdzakelijk Amerikaanse, provocatie.
Zijn die Russische vrijwilligersstrijders tegen een door het Westen in het zadel geholpen uiterst-rechts regime? Deze eenvoudige voorstelling van zaken klopt weinig met de werkelijkheid. Dit is alweer een conflict waarin het voor links toch wel erg moeilijk is meer dan een principieel standpunt in te nemen, hier valkt geen kant te kiezen. Uiterst-rechtse elementen staan in beide kampen erg sterk, dit is geen strijd meer voor democratie of tegen fascisme. Aan beide kanten zegenen popes de strijders in naam van het Vaderland.
Defensief
Het is wel een defensieve strijd van de Russischtalige Oekraïeners tegen een regime dat hen tot tweederangsburgers wou degraderen. En dat met een door de EU opgelegd neoliberaal beleid de economie van de oostelijke regio’s wil afbreken.
Het op 18 augustus ingezette offensief van het Oekraïense leger kostte sindsdien al meer dan 2000 doden, Die komen bovenop de ca 2000 doden tussen het begin van de “anti-terroristische operatie in april en augustus. Onder al die duizenden doden een groot aantal burgers, wellicht evenveel als tijdens de Israëlische aanval op Gaza. De overheid in Kiev koos duidelijk voor de wapens in plaats van een ernstige dialoog aan te gaan met tegenstanders die gemakshalve terroristen worden genoemd.
Een probleem is wel dat Oekraïense leger, verzwakt door deserties en gehandicapt door het bestaan van vele milities waarvan enkele, vooral uiterst-rechtse, zich al op het Maidan-plein manifesteerden. De strijd tegen “de terroristen” is niet alleen het werk van het leger, maar ook van milities en “vrijwillgersbataljons”, kleine huurlingenlegers, vaak gefinancierd door oligarchen, voorop Igor Kolomoïsky van Dnjepropetrovsk die Kiev zo zijn loyauteit wil bewijzen en daar voor bellond wordt met de heerschappij over zijn regio.
Opblazen
Kiezen voor de aanval in plaats van dialoog kon alleen met de zegen van EU en VS. Het Westen goot tijdens de hete winter in Kiev de ganse tijd olie op het vuur, wetend hoe gevoelig dit was voor Moskou.
De VS speelden de EU er in februari-maart even uit, zij drongen hun keuze op, met de enthousiaste steun van Polen waar de oude anti-Russische gevoelens dagelijks worden aangewakkerd. Polen heeft een nationale zaak gemaakt van Oekraïne, onder invloed van de katholieke kerk die op zeer goede voet staat met de Uniatenkerk in het westen van Oekraïne, bastion van uiterst-rechts. De Poolse houding steekt schrik af tegenover de oerconservatie Hongaarse regering die bijzonder goed opschiet met Moskou.
Het opblazen van de Russische betrokkenheid bij de gevechten in oostelijk Oekraïne dient om in Polen en elders, ook bij ons, Moskou als de grote agressieve boeman voor te stellen, net als in de lange jaren van de Koude Oorlog. Poetin mag zeggen wat hij wil, onmiddellijk wordt dat in het Westen afgeschilderd als loense manoeuvres om het Westen zand in de ogen te strooien.
Het komt zeker de Navo goed uit. Rasmussen zei jaren geleden dat het lot van de Navo afhing van succes in Afghanistan. Nu dat succes niet op de agenda staat, komt het conflict in Oekraïne als geroepen om het nut van de Navo te bewijzen. De vijand staat aan onze grenzen en dreigt zelfs binnen te vallen… Rusland mag zich niet mengen in de aangelegenheden van Oekraïne. Maar het Westen mag dat wel? In naam van welke princiepe? Omdat het Oekraïense volk voor de EU kiest, zegt het Westen. Waar en wanneer is dat gebeurd? Maidan ging tegen corruptie en machtsmisbruik maar was geen opstand ten gunste van het neoliberalisme van de EU. En Maidan was niet de ganse Oekraïne, zoals intussen wel bleek.
Ontgoocheling
Het regime in Kiev profiteert van de oorlogsstemming om het ongenoegen onder de bevolking het zwijgen op te leggen. Wie nu kritiek uit is immers een verrader van het vaderland. En kritiek is er veel. De meeste mesnen die tijdens de winter op Maidan en elders tegen gewezen president Janoekovitsj manifesteerden, waren vooral boos over de enorme corruptie en over de macht van de enkele oligarchen die de economische buit onder elkaar verdeelden.
Maar daar is geen verandeirng in gekomen. Het enige dat hen nu te wachten staat, is een politiek van sociale afbraak. De oorlog kost geld, iedereen moet offers brengen om het vaderland te redden, Dat betekent knagen aan de lonen van de ambtenaren, aan de pensioenen en andere sociale uitgaven, dat betekent al langer – op bevel van de EU – de subisdies voor energie drastisch verminderen zodat elektriciteit en verwarming fors duuurder werden. Dat betekent ook, alweer op bevel van de EU, een plan voor privatiseringen zonder weerga. Kortom, de coup van februari is niet alleen ant-Russisch, maar ook neoliberaal. En dat zullen de meeste Oekraïeners nog erger gewaar worden.
Maar omwille van de oorlog, de verdediging van de territoriale integriteit, moeten ze zwijgen. Oekraïne moet en zal opengesteld worden voor buitenlands kapitaal, met zijn rijke landbouwgronden, enkele belangrijke industriële activiteiten, met zijn ondergrond rijk aan schaliegas (vooral in de Donbass).
Hysterie
En de wil van de bevolking daarin? Geen kat die durft betwisten dat de terugkeer van de Krim naar de Russische Federatie niet gebeurde met de enthousiaste instemming van de overgrote meerderheid van de bevolking. Maar de rest van het land? Er valt niet aan te twijfelen dat zeer veel bewoners van oostelijk en zuidelijk Oekraïne de nieuwe overheid in Kiev niet zien zitten uit terechte vrees tweederangsburgers te worden. Willen ze zich afscheiden? De gevechten hebben weinig van een volksopstand, het zijn aan weerskanten gewapende benden die in naam van hun respectieve “natie” de wapens laten spreken. Aan beide zijden heerst nationalistische hysterie waar de respectieve naties niet bij gebaat zijn.
Dat de Navo daar met vuur speelt, mag links niet onverschillig laten. Haviken als Guy Verhofstadt hebben al te veel onheil aangericht. Links zou binnen EU en Navo op zijn minst die haviken moeten afremmen. Geen rekening houden met de frustraties van miljoenen Oekraïeners die zich afzetten tegen discriminatie of met de frustraties van Moskou dat zich door de Navo belaagd voelt, is olie op het vuur gieten. Washington, Warschau en oorlogsstokers als Verhofstadt moeten weerwerk krijgen. Maar waar zit links in deze?
