Rusland heeft vier regio’s van Oekraïne geannexeerd. De bevolking heeft daar zelf om gevraagd, aldus Moskou na een vernederende schertsvertoning in oorlogszones waarover Moskou niet eens de volledige militaire controle heeft. Integendeel zelfs, om de Russische president Vladimir Poetin helemaal in zijn hemd te zetten, rukken Oekraïense troepen in twee van de “geannexeerde” gebieden op. Niemand hoeft Poetin te vernederen, hij zorgt daar zelf voor.
De Oekraïense verovering van de stad Lyman en het Oekraïense offensief bij Cherson, maken van de annexatie van de vier regio’s een lachertje. Rusland is zelfs niet in staat de dag van de annexatie weerstand te bieden in het nieuwe stuk Rusland.
Exodus
Had Poetin die annexatie nodig voor binnenlands gebruik? Om toch maar aan te tonen dat de “speciale militaire operatie” in Oekraïne succesrijk verloopt? Ook op dat vlak is hij eraan voor de moeite: steeds minder Russen (nog 53% aldus peiling van Levada) denkt dat die operatie naar wens verloopt. Ondanks dus de strakke controle over de media en het lachwekkende (tegelijk beangstigende) spektakel rond de annexaties waarin Poetin het westen van ‘satanisme’ beticht. Intussen stemmen massa’s Russische jongeren met hun voeten: ze verlaten het land.
Alleen al de manier waarop de zogenaamde volksraadplegingen zijn verlopen, ondermijnen Poetins geloofwaardigheid in eigen en buitenland. Een referendum in oorlogsgebieden. Een referendum waarbij de tegenpartij geen enkele campagne kan voeren, waar geen enkel extern toezicht op is? Wie kan in dergelijke omstandigheden geloven dat de bevolking in alle vrijheid en met kennis van zaken haar wil heeft uitgedrukt?
Blokkering
Met de annexatie maakt Moskou onderhandelingen om de agressie te beëindigen, des te moeilijker. Het gaat voor het Kremlin nu om de verdediging van eigen Russisch grondgebied. Er is praktisch geen weg terug, tenzij het Oekraïense leger de Russische troepen volledig kan verjagen of er in het Kremlin een volledig nieuw leiderschap komt dat minder oorlogsgezind zou zijn dan Poetin – een vrome maar zeer onwaarschijnlijke wens.
Hoe dan ook, iemand in Moskou zal boeten voor deze moeilijk te verbergen vernederingen. De messen worden volop geslepen, met als uitgesproken kopstukkeni twee beruchte criminelen: de Tsjetsjeense krijgsheer Ramzan Kadyrov en Jevgeni Prigozjyn, de baas van de militie Wagner. Beide zetten een grote oorlogszuchtige mond op tegen de militaire leiders die verantwoordelijk worden geacht voor de tegenslagen op het strijdtoneel. Kadyrov beperkt zich al lang niet meer tot zijn rol als president van een Kaukasisch republiekje, hij wil een grote rol spelen in Moskou. Wat op zichzelf al erg angstaanjagend is.
De annexaties betekenen intussen wel dat de “voorlopig” best mogelijke uitkomst een bestand en het zoveelste bevroren conflict in en aan de rand van Europa is (Verdeling van Cyprus, de van Georgië afgescheiden republieken Abchazië en Zuid-Ossetië, Transnistrië, Armenië-Azerbeidzjan, Kosovo). Daarmee heeft Poetin gewoon in eigen voet geschoten, hij blokkeert zelf een mogelijke weg terug. Want welke Rus durft te onderhandelen over het opgeven van “eigen grondgebied”.
Minsk?
Maar anderzijds zou de eventuele terugkeer van die vier geannexeerde gebieden onder Oekraïens gezag, ook voor een bevroren conflict zorgen. Niet omwille van Russische aanspraken. Maar omdat daarmee het conflict over rechten van minderheidsgroepen niet wordt opgelost.
De origine van dat conflict ligt al bij de onafhankelijkheid van 1991. Als binnengrenzen staatsgrenzen worden, zijn er voorzorgen te nemen. Hoe zijn die grenzen tot stand gekomen, zijn er geen correcties gewenst. Waarom zat de Krim bij Oekraïne ondanks zijn duidelijke Russische meerderheid? Omdat Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov in een groot gebaar in 1954 de Krim, deel van Rusland, cadeau had gedaan aan Oekraïne om 300 jaar unie te vieren. Dat was een grens binnen de Sovjet-Unie, bijna niemand :maalde daar om. Op de Krim-Tataren na die door Sttalin naar Centraal-Azië waren verbannen en na hun rehabilitatie slechts met mondjesmaat mochten terugkeren.
Als binnengrenzen staatsgrenzen worden, is het ook uitkijken naar de bescherming van minderheidsrechten. Dat dit bij de implosie van Joegoslavië niet gebeurde, heeft erge gevolgen gehad. In Oekraïne werd het probleem vooral acuut vanaf 2014, met de toenemende discriminatie van Russischtaligen en het saboteren, mede onder westerse impuls, van de akkoorden van Minsk om dat op te lossen.
Indien dit na een hypothetisch herstel van de Oekraïense soevereiniteit over de geannexeerde gebieden bij het oude blijft, zitten we gewoon met een ander bevroren conflict. Dat onder impuls van Moskou rap opnieuw zal ontdooien tot nieuwe explosies. Jammer genoeg heeft men (Kiev, het westen) de akkoorden van Minsk niet ernstig genomen. Nu is het te laat.
Zie ook:
