Hét wapen van al wat rechts is in Europa, de angst, heeft gefaald. Ochi, NEE, het is een kaakslag voor al die leiders, instellingen, media en noem maar op die zo hun best deden de Grieken schrik aan te jagen voor het onbekende. Maar de meeste Grieken oordelen dat het bekende hen meer angst aanjaagt dan het onbekende.
Geen alternatief?
Het bekende recept van de trojka of crisis? Maar dat recept is de crisis die zoveel Grieken aan den lijve hebben ondervonden. De trojka IS de crisis. De neoliberale instellingen zweren bij Thatcher’s aloude TINA, There is no alternative’? Och, antwoorden de Grieken, we hebben geen schrik van een alternatief. Waarmee ze de resultaten van de parlementsverkiezingen van januari ruim bevestigden.
Angst aanjagen werkte dus niet. Wat een opsteker voor links in Europa – en daarbuiten. Wat een tegenvaller voor de vele politici die al zo vaak hun vel konden redden door kiezers, met de hulp van meegaande media, angst aan te jagen. De Schotten die over onafhankelijkheid konden stemmen, kregen bakken waarschuwingen over zich rond mogelijke catastrofale gevolgen. Bij de parlementsverkiezingen kort daarop was de angst echter overwonnen, terwijl die in de rest van het Verenigd Koninkrijk de erfgenamen van Margaret Thatcher toch nog aan een zege hielp.
Navolging
Nu is de angst van kamp veranderd. De angst zit nu bij de EU in Brussel, bij de Europese Centrale Bank in Frankfort, bij het IMF in Washington. Ze hebben hun volle gewicht in de weegschaal geworpen uit angst voor die ‘ochi’. Ze hebben angst dat het Griekse voorbeeld navolging vindt in onder meer Spanje, Ierland, Portugal…
Nu hebben ze in Brussel, Berlijn, Parijs en ook Washington angst over wet er allemaal kan gebeuren. Het opzet was de voorbije weken zeer duidelijk: barbertjes Tsipras en Varoufakis moeten hangen. De eerste die hangt is de conservatieve ex-premier Samaras die uit de politiek stapt. Nu dreigene r vooral binnen de trojka barbertjes te zullen hangen. IMF-aanvoerster Christine Lagarde speelde het ontzettend hard, nu zullen zij en de andere neoliberale boegbeelden toch uit een ander vaatje moeten tappen om hun eigen constructie overeind te houden.
Zij kijken angstig uit naar de verkiezingen in Spanje. Wat in Griekenland gebeurt is ongetwijfeld een stimulans voor al wie een EU van de solidariteit wil in plaats van een EU dat samengehouden wordt door dogma’s, ook als die dogma’s niet werken – zoals in Griekenland.
Verliezers
De grote zege van Ochi heeft vele verliezers. De neoliberale boegbeelden, de Duitse kanselier Angela Merkel en haar minister van Financiën Wolfgang Schäuble die het voortouw namen in de angstcampagne naar de Grieken.
De Europese sociaaldemocraten, zij staan met de billen bloot. Er waren her en der wel wat blijken van sympathie, maar ook niet meer dan dat. De Duitse SPD zit ongeveer op Merkels lijn, de Franse president François Hollande hield zich op de vlakte. De sociaaldemocraten misten na de zege van Syriza in januari de kans om zich daar aan op te trekken, om links binnen de EU te versterken tegen dominant rechts. Syriza is geen extreem-linkse partij, dit is gewoon een linkse partij, maar de sociaaldemocratie is zo naar rechts opgeschoven dat gewoon links al extreem lijkt.
Peilers
In Griekenland is ook de poststalinistische communistische KKE bij de verliezers, zij viel de regering aan omwille van dat referendum en riep in zeer complexe termen feitelijk op ongeldig te stemmen. Nog grotere verliezers zijn de opiniepeilers die er alweer mijlen naast zaten – maar dat lijkt een gewoonte te worden. Peilingen zijn meer middelen om de opinie te beïnvloeden dan dat ze die opinie peilen.
En dan de wereld van de media. De Griekse die in overgrote meerderheid campagne voerden voor het ‘ja’, terwijl ze buiten Griekenland de Griekse regering verweten dat ze zo snel een referendum hield en dat ze dan nog de verkeerde vraag stelde, of een vraag die moeilijk te begrijpen was. Maar zoals peiling na peiling – natuurlijk, voor zover die wel zouden te betrouwen zijn – aangeeft, heeft de grote meerderheid van het publiek geen enkel vertrouwen meer in die media. Het zeer overtuigende Ochi is daar een indicatie van.