Obama’s uitgaven

In 2009 werd naast het gewone budget nog ’s 700 miljard dollar toegewezen om Wall Street te redden en nog een andere 787 miljard (over twee jaar verspreid) via de wet voor economische stimulansen. Het budget 2009 dat al loopt van 1 september 2008 komt dan uit op een record uitgaventotaal van 3 940 miljard dollar met een deficit van 1750 miljard dollar. Het deficit zou voor de volgende vier jaar (2009-2012) 4 420 miljard totaliseren, waardoor de totale openbare schuld van de VS-overheid zou oplopen tot 11000 miljard dollar. In de budgetvooruitzichten wordt geen melding gemaakt van waar dit geld vandaan zal komen. Er kan dus worden van uitgegaan dat de VS-overheid zal moeten lenen. Obama lanceerde de doelstelling om het deficit in 2013 tot 533 miljard te plafonneren, ofte 3% van het BNP. In de projectie over 10 jaar is er sprake van een totale nationale schuld van 13 800 miljard dollar in 2019, evenveel als het BNP van de VS in 2008 .

Een goeie 44% van het voorgestelde nationaal totaalbudget voor het werkjaar 2010 (vanaf september 2009) zoals Obama het heeft voorgesteld, gaat naar defensie: 671,1 miljard dollar met name. Onderwijs komt op de tweede plaats met 127,8 miljard dollar waarvan bijna tweederde via de Recovery Act, dit is een van de speciale wetten die werden aangenomen om de crisis te lijf te gaan. De openbare scholen worden extra ondersteund en men wil de toegang tot hoger onderwijs verbeteren. Het ministerie van Transport krijgt 120,6 miljard dollar waarin extra geld is opgenomen voor verbeterde luchtverkeerscontrole en voor een efficiënt en groen sneltreinnet.

Wat defensie betreft gaven de VS in het werkjaar 2008 666 miljard uit met inbegrip van de kosten voor de oorlogen in Irak en Afghanistan. Het Witte Huis gaat voor een Pentagon-budget 2009 van 533,7 miljard dollar, dit is 4% verhoging. Daarbij komt nog zo’n 130 miljard dollar voor de oorlogen in Irak en Afghanistan, wat het totaal budget voor de periode september 2008 – augustus 2009, dus op 664 miljard dollar brengt. De totale militaire uitgaven vertegenwoordigen dan 4,2% van het BNP, hetzelfde percentage als in 2007.

Voor 2010 heeft Obama het Pentagon niet gevolgd in de vraag om 6,7% budgetverhoging te voorzien. De Generale Staf wil 584 miljard in 2010 en een minimumdrempel van 4% van het BNP voor de Pentagon begroting op zich, zonder Irak en Afghanistan te rekenen. Het Witte Huis gaat voor 3,7%, en de planning op halflange termijn voorziet eerst een vermindering en nadien een stagnatie. Republikeinse criticasters van president Obama wijzen erop dat de VS ondervonden hebben met nine-eleven dat 3% absoluut te weinig is om de Amerikaanse engagementen en de oorlog tegen het terrorisme te financieren. Progressieve kritiek spreekt dan weer over budgettaire fictie omdat men uitgaat van een sterke daling van de uitgaven voor Irak. Obama heeft de opdracht gegeven om binnen de 18 maanden de troepen uit Irak terug te trekken. Maar zowat een derde van de 142000 soldaten zal zeker tot eind 2011 in Irak blijven. Het ritme ligt ook anders, want de grote terugtrekkingen zullen er niet komen voor de Iraakse verkiezingen van december 2009. Anderzijds heeft president Obama aangekondigd dat 17000 manschappen de huidige aanwezigheid in Afghanistan gaan versterken. Er is ook meer geld voorzien voor Pakistan, in het kader van een nieuw beleid dat beide buurlanden – Afhganistan en Pakistan – overkoepelend wil benaderen.

Qua gezondheidszorg wordt er een reservefonds opgericht dat op tien jaar tijd 634 miljard dollar zou moeten tellen. Bij de goedkeuring in het Congres werd ook afgesproken om de nieuwe wetgeving snel door de nodige stemrondes te loodsen. De helft van dit fonds moet komen uit nieuwe belastingen (zie verder), en de andere helft moet van meer efficiëntie komen in het huidige systeem. Er wordt verwezen naar een systeem van concurrentiële prijsaanvragen voor bepaalde delen van het Medicare programma voor ouderen, het kiwi-model als het ware.

Op zich betreft dit een indrukwekkend bedrag, maar eigenlijk is dat maar klein bier vergeleken met de huidige kost die de Amerikaanse burgers voor gezondheidszorg betalen, met name 2 300 miljard per jaar. De jaarlijkse gemiddelde kost van Obama’s gezondheidsinitiatief draait rond de 60 miljard, maar dat is minder dan 3% van de jaarlijkse totale uitgaven in deze sector. Of anders gesteld zijn hervorming voorziet 1000 dollar per jaar voor elke niet-verzekerde Amerikaan, en dat wordt door specialisten en schromelijk ontoereikend verklaard.

Qua klimaatverandering zitten er in Obama’s budget vanaf 2012 honderden miljarden dollars inkomsten gedurende jaren van uit het systeem voor verhandeling van uitstootrechten. Hij wil de uitstoot van opwarmingsgassen zoals CO2vanwege de grote industrieën plafonneren, om hen dan toe te staan om polutierechten te verhandelen.

In 2013 moeten de belastingen op 19 procent van de economie vertegenwoordigen, komende van pakweg 16 procent nu. Obama deed een betekenisvolle toegeving aan de Republikeinen door de belastingsvoordelen voor de superrijken (zij die meer dan 250.000 dollar per jaar verdienen) van de voormalige president Bush hun normale looptijd te laten duren tot 2011, en ze niet onmiddellijk in te trekken zoals zijn verkiezingsbelofte luidde. Deze toegeving wordt dan gecompenseerd door een reeks belastingsaftrekken voor de rijken af te schaffen. Deze inkomsten moeten dienen voor de financiering van het systeem van gezondheidszorg.

Anderzijds zet men bepaalde belastingsverminderingen van G.W.Bush verder voor de gezinnen die onder de 250.000 dollar te rangschikken zijn, alsook de tijdelijke belastingsvermindering voor arbeidersgezinnen die een onderdeel vormen van het stimulansenplan. Deze zullen opgevangen worden door de verwachte 637 miljard dollar bijkomende inkomsten als gevolg van het uitdoven van de taxcuts voor de superrijken na 2011.

De totale belastingsverhoging voor de rijken bedragen slechts een vierde van de nieuwe uitgaven voor intresten op obligaties die voornamelijk door deze hoge inkomenscategorie worden gekocht.

(Uitpers, nr. 110, 10^de jg., juni 2009)

Bronnen:

Facts and figures from Obama’s 2010 US budget, Reuters

Obama budget projects record deficits and borrowing, Patrik Martin http://www.wsws.org