Met de Europese afscheidsreis van Obama is het misschien ook het moment om even terug te kijken op zijn ambtstijd als president van de Verenigde Staten. Tijdens zijn oponthoud in Hannover had hij een ontmoeting met zijn trouwe vazallen Merkel, David Cameron, François Hollande en Matteo Renzi. Het werd een klein oorlogsberaad.
Europa moet meer doen
Obama verlangde in Hannover van zijn trouwe bondgenoten een actievere ontplooiing van hun militairen aan de oostgrens van het NAVO-gebied, aan de grens met Rusland. Dat is een schending van het akkoord met Gorbatsjov waarbij men de verbintenis had aangegaan dat de NAVO zich niet oostwaarts zou uitbreiden. Maar de Oost-Europese leiders en onze media verkopen dit als een verdedigingsstrategie tegen de Russische bedreiging. De Russische politiek is in hun ogen agressief en vereist een krachtdadig antwoord. Dat is een restauratie van de koude oorlog, met alle gevaren van dien. Het opstellen van een militaire macht voor een eventuele invasie tegen Rusland kan potentieel tot een echt conflict leiden, dat mogelijks tot een nucleaire oorlog zou kunnen uitgroeien. Het staat vast dat Moskou absoluut niet zal aanvaarden dat zijn soevereiniteit aangetast wordt. Maar het Westen zal het argument exploiteren dat Moskou een daad van agressie heeft gepleegd.
Bij deze ontmoeting in Hannover maakte president Obama ook van de gelegenheid gebruik om een belangrijke escalatie aan te kondigen van de Amerikaanse interventie in het Midden-Oosten. Het Pentagon stuurt 250 militairen van de ‘special forces’ naar Irak en zet ook Apache helikopters in. Verder werd er van gedachten gewisseld over het uitwerken van een plan B. Hiermee wil de CIA in samenwerking met het reactionaire Saoedi-Arabië en de Golf-monarchieën de wapenleveringen opdrijven voor hun ‘gematigde’ rebellen, verbonden met Al-Qaida, hun stromannen, hun strijders met volmacht op het terrein, om de ‘regime change’ in Syrië te bewerkstelligen.
De boodschap van Obama voor zijn Europese collega’s is dat het niet volstaat om diplomatiek inschikkelijk te zijn. De Europese bondgenoten moeten echt werk maken van hun eigen militaire opbouw en van deze van de NAVO in functie van interventies in het Midden-Oosten, Noord-Afrika (mogelijk een nieuwe interventie in Libië, het land dat ze voorheen tot een puinhoop hebben herleid) en de militaire omsingeling van Rusland in Oost-Europa .
Bij het aantreden als VS president werd Barack Obama ons door de media gepresenteerd als de nieuwe messias die verandering zou brengen in het politieke landschap. Vele Amerikaanse burgers waren gecharmeerd door zijn beloften voor beterschap, hij werd geliefd en wekte hoop. Maar eens geïnstalleerd als president werd hij bron van ontnuchtering en ontgoocheling. Deze president is een goede prater, maar zijn woorden zijn holle retoriek en en zijn praktijk is in feite niets minder dan de voortzetting van het Amerikaanse imperiale machtsstreven. Hij is een man van woorden voor vrede maar niet van daden, zijn hele ambtstermijn van acht jaar lang.
Obama heeft weliswaar ook enkele juiste beslissingen genomen. Zoveel is zeker. Zoals het nucleair akkoord met Iran, de terugtrekking van een groot deel van de VS militairen uit Afghanistan en Irak. Hij heeft een stap gezet naar de normalisering van de betrekkingen met Cuba.
Negatief saldo
Maar men kan en mag de ogen niet sluiten voor het negatief saldo van zijn beleid. Ook zijn humanitaire score is niet denderend. Voor het opnemen van Syrische vluchtelingen is de VS van Obama niet bepaald een toonbeeld; tot op heden werden er maar 2500 vluchtelingen binnengelaten. Wanneer moraal – waarmede hij zo graag pronkt in zijn toespraken – een kapitaal zou zijn, dan is de VS bankroet. Ondanks zijn beloften blijft het gevangeniskamp van Guantánamo open, zijn geliefkoosde drone-oorlog berooft onschuldige burgers van het leven, de whistle blowers worden genadeloos vervolgd.
In de voorbije twee jaar versnelde hij het imperiale machtsstreven van de VS. Het Pentagon bouwt ijverig aan zijn hightech rakettensysteem om de defensie van Rusland te ondermijnen. Het Obama beleid steunt het destabiliseren van progressieve regeringen in Latijns Amerika. In Azië heeft hij de Amerikaanse militaire aanwezigheid opgedreven in de Chinese Zee, en moedigt hij de separatisten aan in Hongkong, Tibet en Taiwan. Hij blokkeert met alle middelen het tot stand komen van de Chinese zijderoute via Myanmar en West-Azië. Hij heeft Saoedi-Arabië vervoegd in zijn agressie tegen Jemen en zelf regelmatig Jemen bestookt met zijn drone-bombardementen. Hij steunde en bewapende volmachtstrijders via zijn vrienden van de Golf monarchieën en Turkije voor een Syrische ‘regime change’. Hij blijft bevriend met Israël, – hoewel heel wat minder dan zijn voorgangers – de vijfde kolonne van de VS in het Midden-Oosten. Hij heeft de pro-fascistische staatsgreep in Oekraïne met een pak geld gefinancierd. De Obama regering installeert zijn rakettenschild in Roemenië en Polen en provoceert Rusland met zijn VS en NAVO manoeuvres in de Baltische en Zwarte Zee. Obama pleegt een inbreuk op het non proliferatie verdrag (NPT), zelfs wanneer hij onlangs een conferentie organiseerde tegen de inbreuken op dit NPT. VS wetenschappers (FAS) publiceerden een rapport over de modernisering van Amerikaanse kernbommen B61-12, die de in België, Italië, Nederland en Turkije opgeslagen VS kernbommen moeten vervangen. Deze specifieke modernisering zal leiden tot een heel nieuw type bom. De bovenvermelde landen beweren bovendien dat ze officieel geen atoomwapens hebben: wat een groot volksbedrog. Bij een eventueel conflict met Rusland vormen ze een potentieel doelwit, of de kernbommen er nu officieel of niet officieel liggen. Met het enorm dure moderniseringsprogramma van het Amerikaanse kernwapenarsenaal wordt de hypocrisie ten top gedreven: “de anderen doen het ook”. De first-strike-strategie blijft een vast bestanddeel van de door het Pentagon ontwikkelde militaire politiek. De defensieminister van de VS, Ash Carter, heeft er tijdens een NAVO-bijeenkomst in Stuttgart bij zijn Europese collega’s op aangedrongen dat ze hun financiële defensie-inspanningen moeten opdrijven. Washington wil ten stelligste vermijden dat haar Europese vazallen hun bijdrage zouden verminderen. Zoals hierboven al gezegd verlangt de Obama regering van de NAVO een grotere militaire en financiële betrokkenheid in het Midden-Oosten. Deze vraag vond bij Reynders en onze defensieminister Steven Vandeput een gewillig oor.
Onder VS leiding wilde het westen na de tweede wereldoorlog een democratisch model ontwikkelen, als toonbeeld voor een betere wereld, tegen willekeur en tirannie. Maar democratie met bommen opleggen is geen democratie. Meer en meer wereldburgers zijn bevreesd voor de woede van de imperiale naar machtsuitbreiding strevende VS. De VS politiek is tijdens zijn ambtstijd grotendeels dezelfde gebleven als deze van zijn voorgangers. Ondanks de negatieve militaire consequenties in de voorbije jaren wil hij absoluut de VS als economische en militaire macht in de wereld bestendigen. Obama’s beleid was in feite een verlengstuk van het Amerikaanse militaire complex, zoals dat van gelijk welke Amerikaanse president. Weliswaar in een nieuwe verpakking. De kloof tussen zijn retoriek en de werkelijkheid van zijn politiek beleid wordt steeds groter. Neen Obama is geen pacifist.
Kortom, Obama heeft gedurende zijn ambtstijd in het Witte Huis onze planeet niet veiliger gemaakt.
Verdeeldheid in eigen land
Obama werd ook verkozen door de VS burgers om een intern verdeeld land te verenigen; dat is hem niet gelukt. De Republikeinen hebben alles gedaan om hem te boycotten, en hij heeft daar zo goed als geen antwoord op weten te vinden. Wanneer een huis in ruzie ligt met zichzelf kan het niet verder bestaan. Dat is een credo in de VS dat al door Lincoln in zijn beroemde to
espraak bij de afschaffing van de slavernij in de VS 1858 geciteerd werd. Obama heeft zijn ambtseed afgelegd met de hand op de bijbel van Lincoln, maar Obama is geen Lincoln. Het land blijft gekenmerkt door sociale ongelijkheid, waar 1 procent van de superrijken het leven van 99 procent burgers bepalen. Zelf de ziekteverzekering, dat zijn groot hervormingswerk moest zijn, is maar half gelukt en heeft bijgedragen tot verdeeldheid in het land. Zijn beslissing om een nieuw gezondheidsstelsel in te voeren heeft ertoe geleid dat de Amerikaanse werknemers verplicht worden om privé-verzekeringspolissen te kopen en biedt aan het patronaat de mogelijkheid om zijn werknemers niet te moeten verzekeren. De sociale ongelijkheid is nog groter geworden. Het politieke systeem blijft stevig in de greep van het groot kapitaal en zijn lobbyisten. Het politiek landschap wordt door ideologische verblinding verscheurd, blijft in de handen van de elite van Wall Street en de groot-industriëlen. De perverse mengeling van onverantwoordelijkheid, profijtdrang, religieuze ijver beheerst de vorming van de publieke opinie. Zonder het politiek beleid van de Obama regering zou er vandaag geen Trump en ook geen Bernie Sanders zijn. Want het ging Obama niet om een grote verandering tot stand te brengen maar om het redden van banken en van het globale neoliberale marktsysteem onder leiding van de VS.
Vanuit Europees standpunt komt dat alles vreemd over, het betreft een andere politieke cultuur. Schept dit alles de mogelijkheid dat Obama de laatste president zal zijn van een volgzaam Europa? Zijn opvolgers zouden dan alleen de president van de Verenigde Staten zijn, vervreemd van de wereld.
Een Afro-Amerikaan in het Witte Huis was een enorme verandering op zich, creëerde hoop en verwachtingen, maar heeft niet geleid tot een nieuwe politiek.
