Nord Stream 2, betreft een tweede pijplijnproject om gas uit het Russisch poolgebied naar Duitsland te brengen. Dat is meer dan een doorn in het oog van VS president Trump. Hij legde sancties op aan de bedrijven die aan de realisatie van Nord Stream 2 meewerken. Daardoor liggen de werken al een tijdje stil. Voor hoe lang nog?
Sinds het Russische buizenleggerschip Akademik Tsjerski voor anker ligt op Rügen in Denemarken doen geruchten de ronde dat de Russische energiereus Gazprom, het project alleen wil afmaken, met eigen middelen.
Het Nord-Stream 2-project is ooit gelanceerd om via pijplijnen op de bodem van de Oostzee, de capaciteit van gasleveringen op te voeren van 55 tot 110 miljard kubieke meter gas per jaar. Maar sinds de Verenigde Staten afgelopen december sancties oplegde heeft het eerder aangestelde Zwitsers bouwbedrijf Allseas zijn buisinstallatieschepen uit de Oostzee teruggetrokken.
Internationale ruzie
De aanleg van de gaspijplijn veroorzaakt een conflict tussen Rusland, Europa en de Verenigde Staten. Washington meent dat het project Europa te afhankelijk maakt van Rusland. Tegelijkertijd zou Nordstream 2 het Moskou gemakkelijker maken ingeval van conflict met Oekraïne of de Baltische landen en Polen, de aldaar liggende transitlijnen te sluiten en toch haar gaslevering aan Dutsland en Europa te kunnen blijven verzekeren. Rusland is op deze wijze niet langer afhankelijk van de doorvoercapaciteit van derden, bespaart transitkosten en kan bijgevolg het gas aan een gunstigere prijs aanbieden. Nord Stream-2, argumenteert Washington, maakt Duitsland ook kwetsbaar voor chantage en doet Berlijn het gevaar lopen door Moskou gegijzeld te worden. Berlijn bekritiseerde op zijn beurt de Amerikaanse sancties als een inmenging in een Europese aangelegenheid.
De Republikeinee Senator Ted Cruz dreigde onlangs dat de Amerikaanse sancties ook Gazprom zelf zouden treffen als het Russische gasbedrijf zijn eigen schip zou gebruiken om de pijpleiding te voltooien. Gazprom zou dan geen zaken meer kunnen doen in de Verenigde Staten en bijvoorbeeld de toegang tot onroerend goed in de VS verliezen.
Gazprom geeft officieel geen commentaar op zijn plannen. Maar waarnemers geloven niet dat het energiebedrijf daardoor zal worden afgeschrikt. Het project is een principekwestie voor Rusland, zegt men. De Tsjerski Academic kan wellicht worden gebruikt voor de verdere afwerking van de eindfase van de gaslijn, omdat het schip eigenlijk toebehoort aan een dochteronderneming van Gazprom, die al eerder op een Amerikaanse sanctielijst staat.
onzeker
Het valt echter nog te bezien of de komst van het schip op Rügen daadwerkelijk de eindfase van Nord Stream zal inleiden. Onafhankelijke experts wijzen erop dat het schip nog moet worden uitgerust met nieuwe lasapparatuur. Maar Gazprom zou nog steeds geen bedrijf hebben gevonden dat bereid is om het renovatiewerk te verzekeren. Ook de tijdsperiode waarin het werk moet plaats vinden blijft onduidelijk. Mogelijke Amerikaanse sancties schrikken verzekeraars af. In februari zei de Amerikaanse minister van Energie, Dan Brouilette, tijdens de Veiligheidsconferentie in München, dat Rusland Nord Stream-2 niet zou kunnen realiseren zonder buitenlandse onderaannemers.
Maar Gazprom heeft momenteel economisch gezien geen haast. De milde winter, de goed gevulde gasvoorraden en de afsluitingsmaatregelen tijdens de coronapandemie hebben de vraag naar (Russisch) gas aanzienlijk verminderd. Het energiebedrijf exporteerde in maart 2020 al een kwart minder gas dan vorig jaar. Rusland heeft voor het lopend jaar de exportplanning herzien tot 166 miljard kubieke meter, in 2019 bedroeg de export circa nog 200 miljard.
Een half jaar geleden verkondigde de VS-regering dat ze alle firma’s zal straffen die aan de pijpleiding meebouwen. Deze VS-sancties richten zich ook tegen ondernemingen die schepen ter ondersteuning beschikbaar stellen, zoals voor het uitgraven van de zeebodem.
De senatoren rond Ted Cruz en de Trump-regering stellen een alternatief voor om aard- of schaliegas uit Texas, Alabama of Oklahoma te leveren in de plaats van het Siberisch gas. Men wil volgens het VS-energieministerie “vrijheidsgas” over de oceaan leveren. Volgens Ted Cruz en C° staat de energieveiligheid van Europa op het spel.
Amerikaans gas
Men kan zich de vraag stellen of de VS-politici zich werkelijk zorgen maken over de afhankelijkheid van Duitsland? Of willen ze in de eerste plaats meer Amerikaans gas verkopen?
Het gaat er de Amerikaanse president niet alleen om de NAVO- bondgenoten voor de grillen van Poetin te beschermen, menen waarnemers. Hij wil de Europese landen ertoe bewegen om hun energiebehoeften met Amerikaans gas te dekken. De vrije markt is één ding, machtsuitoefening ter eigener voordeel is een ander.
Een van de duwkrachten voor nieuwe sancties is, zoals reeds gezegd, Ted Cruz van Texas. In het Perm Bekken ( West Texas en Zuid-Oost New Mexico) werd in het voorbije jaar een nieuwe gasvondst gedaan. Daar moeten nu klanten voor gevonden worden. Deze regio is ondertussen de tweede grootste gasproducent van de VS, naast het reusachtige Appalacha-Bekken. Ted Cruz en zijn vrienden willen dat Amerika een gaswereldmacht wordt. De VS gasproducenten verkopen minder dan de helft van de topproducenten.
handelsreiziger
Dat wil Trump veranderen. Hij wil de Amerikaanse industrie concurrentiëler maken. De gasbranche is voor hem belangrijk, want november dit jaar zijn er de presidentsverkiezingen en de gasbedrijven en hun arbeiders zijn belangrijke Trump fans.
Trumps plan schijnt te functioneren. In 2018 steeg de Amerikaanse gasproductie met 13 procent, in 2019 met 11 procent. Maar de gasmaatschappijen produceerden teveel, het aanbod overtreft de vraag, de prijzen zijn daarom laag. Dat komt vooral ook door de corona pandemie, die de helft van de wereldeconomie tot stilstand bracht. Maar anders dan de olieprijs de met het begin van de pandemie ook instortte, heeft de gasprijs zich (nog?) niet hersteld.
Volle gasopslagplaatsen houden dus de prijs laag. Het land moet dringend afnemers vinden en hoopt hiervoor op Europa. Maar daar is Gazprom de grootste speler. De Russische staatsenergiegigant, eigenaar van Nord stream-2, dekt 40 procent van de Europese behoefte, de Verenigde Staten leveren minder dan 15 procent.
De Russen hebben het voordeel dat ze hun gas door pijplijnen kunnen pompen, de Amerikanen moeten het met tankschepen over de oceaan transporteren. Dat is complex en duur, het Amerikaanse gas moet sterk afgekoeld worden tot minus 162 graden Celsius om het vloeibaar te maken. Eerst dan kan men het veilig transporteren. Amerikaanse presidenten hebben zich altijd al voor de producten van hun land ingezet. Enkelen stimuleerden de verkoop van Boeings, andere duwden de verkoop van sojabonen. Trump zet zich heftig in voor de verkoop van het Amerikaanse LNG.
kabeljauw
Rusland staat bijna aan het einde van de doelstelling, 2300 km van de 2460 km ligt er al. De Akademik Tsjerski moet dus nog 160 km afwerken. Ondanks de geplande sancties heeft Rusland dus misschien een weg gevonden ze te omzeilen. De Akademik Tsjerski is een mogelijk risico voor het concern, want het kan door de VS-strafmaatregel getroffen worden. Maar als Gazprom kan bewijzen dat het dit schip niet zelf in handen heeft, zou de werken toch hervat kunnen worden?
Voorlopig is het nog niet zo ver. Tijdens de maanden juli en augustus moet de Akademik Tscherski in de haven van Rügen blijven, want in deze periode zijn werken in de Oostzee verboden omwille van de kabeljauwvangst.
