De reeks aanslagen die Marokko en Algerije teisterden mogen op z’n minst als een noodkreet gezien worden van een misnoegde generatie Maghrebijnen . Tot op heden evolueert de situatie van de Arabische Maghreb van kwaad naar erger en dit vertaalt zich onder meer in de verslechterende veiligheidssituatie die de stabiliteit van de regio aardig verstoort.
De aanslag in Algerije was het werk van “Al Qaeda in de Islamitische Maghreb”, terwijl in Marokko de aanslagen nog steeds niet zijn opgeëist. Er schijnt geen rechtstreekse operationele band te zijn tussen beide gebeurtenissen. In Marokko is de aanslag voortgekomen uit een klopjacht tegen cellen die een band zouden hebben met het voorval van 11 maart jongstleden. Toen blies een persoon zich op in een cybercafé in Casablanca, waardoor er enkele gewonden vielen. Nadien startten de Marokkaanse veiligheidsdiensten een speurtocht naar mogelijke betrokkenen, waarbij het uitliep tot kamikaze-aanvallen van de verdachten toen zij ternauwernood werden omsingeld.
In Algerije heeft de gewapende groep “Groupe Salafiste de la Prédiction et Combat” zich begin dit jaar gefusioneerd met Al Qaeda en sloeg vorige maand zwaar toe met een autobom tegen een politiekantoor, gevolgd door een andere op de ministerie van Binnenlandse Zaken op 11 april. Algerije was ongeveer een decenniumlang verwikkeld in één van de bloedigste burgeroorlogen van de voorgaande eeuw. Na de verkiezingsoverwinning in 1991 van de moslimdemocratische partij FIS [Front islamique du salut, Islamitisch Heilsfront, nvdr], blokkeerde het Algerijnse leger, onder druk van Frankrijk, de electorale procedure en begon het met een agressieve heksenjacht tegen de partijleiding en de achterban van de FIS waardoor een burgeroorlog uitbrak tussen islamistische opstandelingen en het Algerijnse leger. Hoewel de huidige president Bouteflika amnestie heeft aangeboden, blijft er wantrouwen bij vele slachtoffers en opstandelingen. Bovendien gelooft de harde kern nog in de gewapende strijd tegen de Algerijnse staat.
Aan de andere kant werd Marokko reeds in mei 2003 getroffen door een terreuraanval op een hotel restaurant en een joodse begraafplaats in Casablanca. Er vielen toen tientallen burgerslachtoffers. Het is vrijwel zeker dat de recente operaties net als die van 2003 niet binnen het patroon passen van een typische Al Qaeda aanslag. Zeker als we ze vergelijken met Algerije zien we duidelijk het verschil tussen beide. Al Qaeda treft vaker symbolische doelwitten die tegelijkertijd een economische of politieke belang vertegenwoordigen en eist ze daadwerkelijk op. Deze schokgolven in Marokko zijn hoogstwaarschijnlijk acties van geïsoleerde cellen die zich enigermate ideologisch inspireren van Al Qaeda maar organisatorisch eigenhandig en amateuristisch optreden. In principe kan je de kamikaze aanvallen in Marokko eerder beschrijven als een wanhopige zelfmoord. Er waren geen relevante doelwitten en de politieke motivering van de uitvoerders is nog steeds wazig. Wel is het evident de gebeurtenissen socio-economisch te kaderen, gezien het feit dat Marokko wel vaker spontane protesten heeft gekend, zoals de broodrellen in de jaren tachtig die bloedig door de autoriteiten werden onderdrukt. Marokko behoort immers tot één van de meest onderontwikkelde landen in de Arabische Wereld. De politieke vrijheden zijn eerder decoratie voor de buitenwereld. Intern zijn”de jaren van lood “nog steeds de gang van zaken. Een ruime meerderheid van de Marokkanen is analfabeet en zwengelt qua levenstandaard onder de armoedegrens terwijl de multinationals en corrupte elites met de grote buit gaan lopen, met behulp van het IMF (Internationaal Muntfonds) en de Wereldbank. Dit geldt eveneens voor Algerije en andere Arabische landen. Het perspectief om naar Europa te emigreren blijft het enige alternatief voor een belangrijk onderdeel van de Maghrebijnse jongeren, hoewel datzelfde Europa het fundamenteel probleem stelt in de Noord-Zuid-verhoudingen.
Deze aanslagen zijn vergelijkbaar met vonken van een vulkaan die dreigt open te barsten. Het ware moment voor een omwenteling in Marokko en in vele Arabische landen is een kwestie van tijd doordat de massa verlangt naar radicale veranderingen. Zodra een verenigde oppositie op de voorgrond verschijnt met een volledige hervormingsprogramma die in staat is de massa te mobiliseren tegen het huidig onderdrukkend systeem, zal het tij in de Arabische Maghreb keren. Groeperingen als Al Qaeda kunnen wel spectaculair uit de hoek komen, maar zullen door hun fascistische denkbeelden nauwelijks terrein winnen bij het brede publiek. Het zal moeten komen van radicale democraten die opoffering niet schuwen!
Brahim Harchaoui
(Uitpers, nr 86, 8ste jg., mei 2007)
©2005 Arab-European League – Standing for the Rights of the Arab and Moslem communities in Europe
