Nog een oude twistappel: Istrië

Istrië, een prachtig schiereiland in het noordwesten van Kroatië, met enkele mooie stadjes die zeer Italiaans aandoen. Het waren dan ook lang door Italianen bewoonde stadjes, tot ze na de 2e wereldoorlog een stukje Joegoslavië werden. En zoals de Oostenrijkse nationalisten weer de kwestie Zuid-Tirol oprakelen, zijn er ook Italiaanse politici die twistappel Istrië weer op de agenda zetten. Italië, Oostenrijk, Kroatië, allemaal lidstaten van de EU.
Het is niet de eerste de beste die de kwestie Istrië weer ter sprake bracht: Antonio Tajani, voorzitter van het EU-parlement, lid van Forza Italia, zelf lid van de EVP. Bij een herdenking vorige maand van een slachtpartij op Italianen bij de grens tussen Slovenië en Italië, riep Tajanai ‘Leve Triëst, leve Italiaans Istrië, leve Italiaans Dalmatië, leve de Italiaanse ballingen”.

Woedend

De regeringen van Slovenië en Kroatië waren woedend, eisten excuses en kregen ze. Maar het kwaad was geschied. Tajani heeft oude wonden opengereten. Istrië en Dalmatië (de Kroatische kust) waren tijdens de Wereldoorlog 2 bezet door het Italiaans fascisme.
Na Wereldoorlog 1 kwam Istrië, tot dan toe deel van Oostenrijk-Hongarije, bij Italië. Onder het fascisme voerde Rome er een harde italianiseringspolitiek door. Het werd verboden in het openbaar Sloveens of Servo-Kroatisch te spreken of naar een Joegoslavische radiozender te luisteren. Zelfs de namen op de grafzerken moesten veritaliaanst worden. Opposanten werden massaal in concentratiekampen opgesloten.
Dalmatië kreeg Rome niet, ook al hadden de bondgenoten dat beloofd. Want om dat te beletten gingen de Kroaten in op het Servisch aanbod om samen te gaan in het Koninkrijk van Kroaten, Serviërs en Slovenen.

Diepe wonden

De periode van het fascisme sloeg in Istrië diepe wonden. Het leidde tot wraakacties na de oorlog waarbij duizenden Italianen werden afgemaakt en minstens 200.000 werden verjaagd. De ballingenorganisaties zijn nog steeds actief, onder meer om compensaties te eisen. Dat Tajani naar de ballingen verwijst, kan geen verspreking zijn, daarmee praat hij de ‘irredentisten’ naar de mond. In 1945 kwam het tot gevechten over Triëst waarbij o.m. talrijke Italianen werden afgemaakt. De stad Triëst kwam uiteindelijk bij Italië, maar Istrië en de Dalmatische kust kon Rome vergeten.
Tajani dacht nu dat de kous af was met een excuus. Maar de zaak blijf de gemoederen in Kroatië en Slovenië beroeren. Historici aan weerskanten pleiten nu voor grondiger historisch onderzoek over wat in de jaren 1920 tot 1950 in Triëst, Istrië en Dalmatië is gebeurd.