De Oostenrijkers trekken deze zondag naar de stembus voor een nieuw parlement. De uiterst-rechtse FPÖ zou volgens de peilingen alweer hoog scoren, en mogelijk zelfs nummer één worden. Zal uiterst-rechts deze keer weer, zoals al eerder deze eeuw, een partner vinden om mee te regeren? Dat zou dan, alweer, de conservatieve ÖVP zijn van de huidige kanselier Karl Nehammer die al drie jaar samen met de Groenen regeert.
Partners
Oostenrijk heeft een voorloperrol gespeeld in de normalisering – in de zin van aanvaarding – van uiterst-rechts in Europa. Begin deze eeuw sloten de christendemocraten van de ÖVP een regeerakkoord met de FPÖ. Louis Michel riep toen als Belgisch minister van Buitenlandse Zaken op tot een boycotactie. Jörg Haider van de FPÖ noemde hij een neonazi en kanselier Wolfgang Schüssel (ÖVP) diens handlanger. Maar de EVP beschermde haar zusterpartij. Dat had ze eerder ook al wel gedaan in Italië waar baanbreker Silvio Berlusconi in 1994 als premier scheep ging met uiterst-rechts.
De regering Schüssel I was van 2000 tot 2003 een coalitie ÖVP-FPÖ, een coalitie die werd voortgezet na de verkiezingen van 2003. Partijleider Jörg Haider scheude zich in 2005 af van de FPÖ en richtte de BZÖ op; alle FPÖ ministers stapten over. Maar de BZÖ ging ten onder aan schandalen. De ÖVP had hoe dan ook zeven jaar met uiterst-rechts geregeerd. Al was een andere coalitie voor de ÖVP perfect mogelijk, bij voorbeeld zoals voordien met de sociaaldemocratische SPÖ.
Die SPÖ haalde begin deze eeuw nog 69 van de 183 zetels. Vorige keer haalde ze er nauwelijks 40, de FPÖ zakte in 2020 tot 51 naar 31 zetels, onder meer nadat haar leider Heinz-Christian Strache, vice-kanselier, eerder was betrapt op een schandaal (Ibizagate, ) met een “Russische agente” die positieve media aandacht beloofde in ruil voor overheidscontracten.
Bis nummer
In 2017 keerde de FPÖ terug in een regering met de ÖVP, deze keer geleid door Wunderkind, 30, Sebastian Kurz. Het schandaal met Strache leidde tot een crisis in 2019, de vorming van een regering van technocraten en vervroegde verkiezingen, die de ÖVP won.
Kurz kreeg daarmee een tweede kans in 2020, deze keer in een coalitie met de Goenen. Maar in 2021 moest hij, beschuldigd van corruptie, opstappen als kanselier. Hij is intussen zakenman en veroordeeld tot acht maanden voorwaardelijk wegens onder ede liegen voor het parlement – in Oostenrijk zowaar strafbaar.
In december 2021 werd Karl Nehammer kanselier met een kabinet van christendemocraten (ÖVP, 71 zetels) en Groenen (26 zetels). Oostenrijk heeft een Groene president, Alexander van der Bellen, die in 2016 nipt won van een uiterst-rechtse kandidaat. In 2022 werd hij met ruime meerderheid herkozen.
Kickl
Volgens recente peilingen zou de FPÖ met 27 percent de ÖVP (25 %) voorbijsteken. Terwijl de SPÖ achter blijft met 20 tot 22 %. Er wordt ter linkerzijde uitgekeken naar de resultaten van de communistische KPÖ die het in enkele lokale verkiezingen, de steden Salzburg en Graz, verrassend goed deed. Maar bij de Europarlementsverkiezingen bleef ze steken op 3 %.
Bij de EU in Brussel is men vooral bezorgd over de invloed van uiterst-rechts op buitenlands beleid. De FPÖ benadrukt in de campagne de neutraliteitspositie van Oostenrijk (geen lid van Navo) tegenover de oorlog in Oekraïne. Een petitie om in de grondwet op te nemen dat Oostenrijk nooit lid zal worden van de Navo, haalde al meer dan 100.000 handtekeningen.
In het Europarlement zit de FPÖ in de fractie “Patriotten voor Europa” samen met de regeringspartij Fidesz uit buurland Hongarije. Evenals Fidesz is de FPÖ gekant tegen militaire hulp aan Oekraïne. Daarom wil die partij een verbod invoeren op transport van wapens met bestemming Oekraïne.
De voorzitter van de FPÖ, Herbert Kickl, was van 2107 tot 2019 als minister van Binnenlandse Zaken verantwoordelijk voor de binnenlandse veiligheid. Tijdens zijn mandaat was een netwerk ontdekt van agenten die voor rekening van Moskou die dienst wilden ontwrichten. Kickl heeft altijd volgehouden daar geen weet van te hebben gehad.
Deze Kickl heeft inde campagne wel het accent gelegd op migratie, pleitend voor “remigratie”. Zijn campagne wordt deels gevoerd door de zogenaamde “patriottische ngo’s” die de theorie van de grote “omvolking” aanhangen. In die groepen zitten heel wat neo-nazi’s, vanzelfsprekend voor een partij die in de naoorlogse periode het toevluchtsoord van talrijke nazi’s was.
Zal dat de ÖVP deze keer tegenhouden om opnieuw met uiterst-rechts te regeren? Kickl kanselier? Of is dat deze keer toch een stap te ver voor deze partij van de EVP. EVP die er vroeger en elders geen graten in zag en ziet om uiterst-rechts mee aan de macht te brengen.
