President Trump heeft vanaf vandaag, 9 april 2018, een nieuwe veiligheidsadviseur in dienst, John Bolton. Hij volgt generaal Herbert McMaster op, die zelf de opvolger was van de in opspraak gekomen generaal Flynn. Hij staat bekend als een ware neoconservatief uit de kringen van voormalig vicepresident Dick Cheney, in de periode van G.W.Bush. Hij was twee jaar VS-ambassadeur bij de Verenigde Naties. In dit verband ging er een beroemd geworden uitspraak van hem de wereld rond: “De Verenigde Naties zou gerust tien verdiepingen minder kunnen hebben. Het zou niet anders werken dan nu, met name niet”.
Exit McMaster
John Bolton was mede-aanstichter van de Irakoorlog. Deze oorlog was nu net door Donald Trump gecatalogeerd als “Iraq was a waste of blood and treasure”. Maar ja, de veiligheidsadviseur generaal McMaster was al een tijdje in onmin geraakt met de president. De koerswijziging van Donald Trump over Noord-Korea door een ontmoeting met Kim Jong Un in het vooruitzicht te stellen, kwam niet goed aan bij zijn veiligheidschef. De druppel die naar verluidt Trumps emmer deed overlopen was het laten lekken (vanuit kringen van de veiligheidsadviseur) dat de president ondanks het expliciete advies het niet te doen, Vladimir Poetin telefonisch feliciteerde met zijn verkiezingsoverwinning. Er zijn ook geruchten gerapporteerd dat MCMaster niet zo goed overeen kwam met de Stafchef van het Witte Huis John Kelly.
Neoconservatief
Het binnenhalen van een notoire neoconservatief uit de tijd van president G.W.Bush, is misschien op zich merkwaardig. Sluit Donald Trump dan toch aan bij een Republikeinse traditie? Maar vergeten we toch ook niet dat John Bolton makkelijk broodjes kon bakken met Steve Bannon, de voormalige campagneleider en speciaal adviseur van president Trump. Bolton had in de tijd van Steve Bannon regelmatig toegang tot het Witte Huis. Op vraag van Bannon schreef John Bolton vorig jaar een plan voor een mogelijke terugtrekking van de VS uit het nucleair akkoord met Iran. Dit plan geraakte uiteindelijk niet tot bij de president omdat Bannon van het toneel moest verdwijnen. Bolton publiceerde het dan maar in ‘National Review‘, met als inleiding dat een personeelswissel het Witte Huis belet had dat de president dit te lezen zou krijgen.
Haalt president Trump nu iemand binnen die het verdwijnen van Steve Bannon moet compenseren en die hem meer moet steunen tegenover het generaalsduo Kelly en Mattis? Op zoveel plaatsen lees je immers dat bij het aanstellen van John Bolton om de nationale Veiligheidsraad te leiden, Donald Trump expliciet inging tegen zijn Stafchef John Kelly en defensieminister James Mattis. Sommige waarnemers zien dit alles ook als het resultaat van de superieure handigheid van John Bolton om op verschillende niveaus functionarissen en kabinetsmedewerkers naar z’n hand te zetten.
Wispelturige Trump
Ik schreef het al in een eerder artikel; het lijkt me dat de wispelturigheid van president Trump niet alleen te maken heeft met zijn persoonlijkheid, maar zeker ook mede het resultaat is van de erg verschillende standpunten van de leden uit zijn regering. De grootste struikelsteen blijft de lijn tegenover Rusland. Heel het inlichtingencomplex en het leger zien al vijftien jaar Moskou als de grote dreiging, maar zakenman Trump wil wel gaan praten met Poetin, en feliciteert hem met zijn herverkiezing. Daartegenover staat dat Trump dan het andere pad bewandelt met z’n sancties tegen Rusland na de Skripal-affaire in het Verenigd Koninkrijk, waarbij nog altijd niet het minste bewijs werd geleverd over mogelijke schuld. Maar John Bolton moet in zijn vijandigheid tegenover Rusland zeker niet onderdoen voor McMaster, noch voor John Kelly of James Mattis. Hij is op dit vlak een oorlogsstoker met stamboom.
Iran
De komst van John Bolton is alvast ook super slecht nieuws voor de relaties met Teheran, Noord-Korea en China. Wordt het scenario – dat naar verluidt in voorbereiding zou zijn – waarbij er een gecombineerde aanval van Saudi-Arabië en Israël tegen Iran wordt gepland, nu makkelijker werkelijkheid? John Bolton zal wellicht niet op de rem gaan staan voor dergelijke ontwikkeling. In 2010 schreef Ludo De Brabander in Vrede het volgende over John Bolton. “ Het oude, nog altijd invloedrijke neoconservatieve kamp in de VS roert al geruime tijd de oorlogstrom, ook al moeten we dat voorlopig nog weinig ernstig nemen. De voormalige VN ambassadeur onder president Bush, John Bolton, zei aan het conservatieve nieuwskanaal Fox News dat een dringende aanval op Busher noodzakelijk was. Busher is een door de Russen gebouwde kerncentrale. Midden augustus werd aangekondigd dat de Busher-centrale klaar was om geladen te worden met nucleaire brandstof. Bolton sloeg alarm want eens de centrale opgewerkt was, zou een aanval te moeilijk worden wegens het risico op nucleaire straling. Bolton vergat wel dat de centrale gemaakt is voor energieopwekking, onder toezicht staat van zowel Russen als het Internationaal Atoom Energie Agentschap en dat de nucleaire afvalverwerking in Rusland zou gebeuren.”
Anti-moslim
John Bolton zal de president ook niet tegenhouden qua anti-moslim uitspraken. Iets wat Herbert McMaster wel probeerde. Vergeten we in dit verband ook niet dat recent de minister van buitenlandse zaken werd vervangen. Rex Tillerson ruimde plaats voor CIA-baas Mike Pompeo. Pompeo beschuldigde Amerikaanse moslimleiders ervan ‘potentieel medeplichtig’ te zijn aan terroristische aanvallen. Pompeo en Bolton stonden in het verleden niet zo ver af van complottheoretici die valse beschuldigingen tegen de moslimwereld verspreidden. Rex Tillerson was iemand die in dit verband zeer gematigde taal sprak.
Pentagon
Intussen werkt het Pentagon aan een langetermijnstrategie waarin de VS op drie fronten strijd moet kunnen voeren. Het gaat om ‘great power competition‘ tegen China en Rusland. Kennelijk schuift het Pentagon weg van de ‘war on terror’ in zijn recente ‘National Defense Strategy‘. “We staan tegenover een groeiende wanorde die de afkalving inhoudt van de traditionele internationale orde die op regels is gebaseerd.” Deze afkalving wordt voor het eerst niet langer toegeschreven aan Al Qaida of ISIS, maar aan de agressieve houding van China en Rusland. Iran en Noord-Korea worden ook bij de belangrijkste dreigingen gecatalogeerd, maar eerder van een secondair niveau in vergelijking met de twee grootmachtconcurrenten. In heel dit scenario is er opnieuw een belangrijker plaats weggelegd voor het landleger, met uiteraard nieuwe noden qua militair materieel.
Zal John Bolton diegene zijn die de president zal overtuigen zich te aligneren op deze nieuwe Pentagon strategie? Deze sluit in elk geval bijzonder nauw aan bij zijn persoonlijke kijk op de wereld.
