Joseph Gerson is een van de woordvoerders van de Amerikaanse vredesbeweging. Hij werkt voor het Peace and Economic Security Program van de American Friends Service Committee (AFSC). Hij is een fel criticus van de regering Bush, maar schreef ook al eerder diverse boeken en artikels over thema’s als de nucleaire dreiging en de Amerikaanse militaire basissen in het buitenland. We spraken met hem over de Amerikaanse vredesbeweging na 11 september en de nieuwe VS-‘oorlog tegen het terrorisme’
In de VS lijkt alles in het teken van 11 september te staan. Hoe zien jullie dat?
Ten eerste zijn we zeer duidelijk over het feit dat de aanslagen van 11 september ongelooflijk brutale criminele daden waren en door niets te verantwoorden. Ten tweede hebben we voor het eerst kunnen voelen dat we net zo kwetsbaar zijn, zoals velen elders in de wereld zich al jaren voelen. De decennia van ‘onoverwinnelijkheid’ zijn duidelijk over. Na bijna 200 jaar blijkt dat de oceanen rondom ons geen veiligheid kunnen garanderen. Nu zitten we midden in een identiteitscrisis.
Als je Bush hoort lijkt hij uiterst vastberaden en is er niet veel van een identiteitscrisis te merken.
Maar spreekt Bush namens ons met zijn oproep voor een derde wereldoorlog en een nieuwe kruistocht? Neen, de aanslagen van 11 september zijn criminele daden, en dat wil zeggen dat de verantwoordelijken voor de rechtbank moeten worden gebracht. We bevinden ons daarmee verrassend genoeg op hetzelfde standpunt als dat van de verzekeringsmaatschappijen, die de aanslagen eveneens beschouwen als criminele daden en niet als oorlogsdaden. Oorlog is niet het antwoord. De oorlog heeft integendeel onze veiligheid verder ondermijnd. De waarheid is dat we die alleen kunnen garanderen door geduldig de legale, democratische en diplomatieke weg te bewandelen.
De vredesbeweging heeft het sindsdien niet gemakkelijk. Ze krijgt allerlei verwijten te slikken, grotendeels onder de noemer van onpatriottisch gedrag.
Het klopt dat de vredesbeweging het niet gemakkelijk heeft om de publieke opinie te bereiken. Tijdens de Koude Oorlog waren we nog redelijk sterk, maar de val van de muur heeft velen doen afhaken, omdat thema’s als oorlog en vrede door een Koudeoorlogsbril, werden bekeken. De kernen van de vredesbeweging zijn evenwel altijd gebleven en die hebben meteen na 11 september goed geantwoord. Zij zorgden voor alternatieve visies en analyses, acties en ook demonstraties. Maar ik ben akkoord dat er nog veel werk aan de winkel is. De vredesbeweging in de VS stond synoniem voor grijze haren met daaronder een blanke huid. Gelukkig is er de beweging van andersglobalisten van waaruit na 11 september een nieuwe impuls is gegeven aan de vredesbeweging. We zijn in elk geval optimistisch. Het is immers telkens in donkere en moeilijke dagen dat de arbeiders-, burgerrechten- of de Vietnambeweging haar overwinningen heeft behaald. Dat zal ook nu blijken. 20 april wordt voor ons een test. Dan zal een grote coalitie van organisaties op initiatief van linkse en studentenbewegingen een grote manifestatie houden.
Regelmatig verschijnen er in de pers opiniepeilingen. Daaruit zou moeten blijken dat Bush’ ‘Oorlog tegen het terrorisme’ op de steun van de overgrote meerderheid van de bevolking kan rekenen.
De bijna hysterische pers lijkt er genoegen in te scheppen om te kunnen herhalen dat 90 procent van de bevolking in de VS de oorlogspolitiek van Bush, Cheney en Rumsfeld steunt. Maar denk je werkelijk dat de opinieonderzoekers de mensen vragen of ze het doden van mannen, vrouwen en kinderen steunen? Of dat ze achter het gebruik van clusterbommen en nucleaire dreigingen staan om de daders van 11 september te straffen? Ons probleem was dat we in de pers werden doodgezwegen. Daardoor kregen jullie in Europa de indruk dat er geen verzet was tegen de oorlogspolitiek van de regering Bush.
Maar hoe doorbreek je de macht van dit oorlogskabinet?
Het is in elk geval een fout om ons te afhankelijk op te stellen van de gezaghebbende media. We gebruiken nu meer en meer alternatieve kanalen. Internet biedt heel wat mogelijkheden. Daarnaast moeten we de relaties tussen mensen en organisaties aan de basis uitbouwen. De strijd van de vredesbeweging tegen dit oorlogskabinet moet ook een beweging voor rechtvaardigheid zijn die de gemeenschappen die hier bedreigd worden kunnen helpen beschermen: Moslims, Arabieren, Arab-Amerikanen en de Zuid-Aziatische gemeenschap. Vorig jaar in oktober vroeg een Arab-Amerikaan me in alle ernst: "zullen we in concentratiekampen geplaatst worden?" waarmee hij refereerde aan het lot van de Japanners in de VS tijdens WO II. Ik antwoordde daar toen "neen" op, meer bepaald omdat dit de VS-controle op de olievoorraden in het Midden-Oosten zou ondermijnen. Maar ik benadrukte ten overstaan van zijn klasgenoten dat de vrees van deze jonge man het belang aantoont om alles te doen wat we kunnen om de veiligheid en rechten te garanderen van onze buren die in toenemende angst en onzekerheid leven. Maar nu, na alle maatregelen van Ashcroft (de minister van Justitie), de militaire rechtbanken en hun uitgebreide bevoegdheden, de honderden die in het geheim opgesloten zitten en de voortdurende aanvallen op onze burgerlijke vrijheden, begin ik mij af te vragen of ik de student het juiste antwoord heb gegeven.
Waarom?
Wel, Bush is duidelijk ook bezig aan een oorlog op het thuisfront. Het is tijd om de woorden van Priester Neimoller boven te halen "eerst kwamen ze voor de Joden….enz". Kan ‘het’ hier gebeuren? Onlangs zei Justitieminister Ashcroft: "aan zij die vredelievende mensen bang maken met spoken over verloren vrijheden zeg ik het volgende: jullie tactieken helpen alleen maar de terroristen" en nog dat kritiek "munitie geeft aan de vijanden van Amerika" enz. En daarmee lijkt de regering er op uit om elk kritisch denken te elimineren. Ik overdrijf niet door dit een nieuw McCarthyisme te noemen, de tweede fase van wat de columnist van de New York Times, Anthony Lewis, "bijna een coup" heeft genoemd. Deze regering is bezig om ons democratisch bestel compleet te ontmantelen. Het model dat deze regering voor ogen heeft gaat in de richting van autocratische staten als Saudi-Arabië of het Rusland van Poetin. Ik vrees dat we in een soort pre- fascistische periode zitten.
U ziet parallellen tussen de huidige VS-politiek met de periode na de Tweede Wereldoorlog toen president Truman de lakens uitdeelde?
Truman deed er alles aan om tot een koude oorlog te komen. Onder Roosevelt werd tenminste nog min of meer geprobeerd om op een politiekere manier relaties aan te knopen met de Sovjet-Unie. Truman koos met zij doctrine voor de confrontatie en de daaropvolgende bewapeningswedloop en het uitbouwen van militaire bastions in landen als Griekenland en Turkije. George Kennan, de auteur van de containment-doctrine en voormalig verantwoordelijke voor een belangrijk deel van de buitenlandse politiek van de VS maakte destijds volgend advies aan Truman over: "We hebben ongeveer 50 procent van de welvaart in de wereld, maar met slechts 6,3 procent van de bevolking. In dergelijke omstandigheden moeten we vermijden het voorwerp te zijn van afgunst en rancune. Onze ware opdracht voor de komende tijd zal erin bestaan om onze relaties zodanig uit te bouwen dat ze ons in staat stellen om deze politiek van ongelijkheid te handhaven" Dat kwam drie jaar na de atoombom op Hiroshima en Nagasaki in een nutteloze poging om te vermijden dat de VS hun invloed in Zuid-Oost-Azië zouden moeten delen met de Sovjet-Unie.
Vandaag voert Bush eveneens een agressieve dominantiepolitiek. Bush, Cheney, Rumsfeld en Wolfowitz hebben de inspanningen van de onder de Clinton-regering reeds aangevatte "full spectrum dominance"-politiek verdubbeld. Terwijl alle ogen op Afghanistan zijn gericht escaleert de oorlog in Colombia. De VS weigert de atoomwapens te ontmantelen. Erger nog, met de hulp van de democraten doet onze regering er alles aan om een nieuw ‘first strike weapon system’ verder te testen en te ontwikkelen. Wat verbloemd een rakettenschild wordt genoemd is in werkelijkheid gericht tegen China en in iets minder mate tegen Rusland. Achter dat alles schuilt een constante: de absolute controle over de wereldeconomie en het behoud en uitbreiding van de eigen welvaart, exact hetzelfde als waar Truman naar streefde.
(Uitpers, maart 2002)
