Update 12/12/2021
De kiezers van Nieuw-Caledonië, een Frans ‘overzees gebiedsdeel’ in de Stille Zuidzee, konden deze zondag antwoorden op de vraag of ze een onafhankelijke staat willen worden. Dit was het derde referendum daarover in drie jaar tijd. Zoals verwacht, het werd “non”, met 96 %. De coalitie van de Kanaken, het FLNKS (Front de libération nationale kanake et socialiste) dat ijvert voor een onafhankelijk Kanaky, riep op tot boycot. De opkomst lag op 43,9 %, vorige keer was dat 85,7%. De helft minder dus.
Het is nochtans onder impuls van dat FLNKS dat er referendums kwamen, een gevolg van akkoorden in Parijs gesloten in 1988 en 1998. Bij het eerste referendum, november 2018, had 56,7 % nee gestemd – vooral de Franse kolonisten en hun nazaten zijn daar fel tegen. In oktober 2020 was dat nog 53,3 % nee. Het FLNKS ging ervan uit dat het, voortgaande op het elan en op de demografie – meer nieuwe Kanaakse kiezers dan andere, deze keer een meerderheid kon halen. Temeer omdat een deel van de Fransen krachtens de akkoorden geen stemrecht heeft.
Maar er kwam een en ander tussen. Het FLNKS wil dat het referendum wordt uigesteld omdat covid-19 hier sinds september zwaar heeft toegeslagen. Het vroeg uitstel tot september volgend jaar, tot na de Franse verkiezingen. Maar de vertegenwoordiger van Parijs wees dat af omdat de besmetting de jongste tijd gevoelig is verminderd. Daarop besloot het FLNKS op te roepen tot boycot.
Verdeeld Front
Wellicht heeft die aandrang tot uitstel ook te maken met interne problemen bij het Kanaakse Front, onder meer tussen de Union Calédonienne en de Union nationale pour l’indépendence, twee partijen binnen het FLNKS. Het kwam tot wrijvingen rond de overname van het grote nikkelbedrijf – dat nog altijd niet rond is. En er kwamen ook wrijvingen binnen het FLNKS over de vorming van een collegiale regering waar er plots een Kanaakse meerderheid was.
Dat heeft ook bij Kanaken zelf het vertrouwen in het FLNKS geen deugd gedaan. Dat Front had er dus wel alle belang bij uitstel te bedingen om op een beter gesternte te hopen in september volgend jaar.
De akkoorden van 1988 en 1998 voorzien in drie referendums. Maar Parijs kan niet verder gaan alsof daarmee de kous af is, tegen de Kanaakse bevolking in. Er is hoe dan ook voorzien in een overgangsperiode tot 30 juni 2023 om een nieuw voorstel uit te werken. Dat dan aan een referendum zou worden onderworpen. Nieuw-Caledonië blijft bij de VN voorlopig wel op de lijst van niet-autonome gebieden die nog moeten gedekoloniseerd worden.
