China erin, Taiwan eruit
Op 10 december erkende Nicaragua de Volksrepubliek als enige legitieme macht in China en verklaarde Denis Moncada, de Nicaraguaanse minister van Buitenlandse Zaken, dat Taiwan als een onvervreemdbaar deel van China beschouwd diende te worden. Daarmee is Nicaragua bepaald geen uitzondering omdat het het zevende land in minder dan vijf jaar is, dat Taiwan voor China inruilt. Taiwan wordt als zelfstandige staat nog maar door veertien landen diplomatiek erkend, waarvan de grote meerderheid ministaatjes (waaronder het Vaticaan).
Namens Nicaragua ondertekende Laureano Ortega Murillo – de zoon van het dictatorsechtpaar – de overeenkomst met de Volksrepubliek. President Daniel Ortega verklaarde desgevraagd dat de relatie met Taiwan tot de nalatenschap van het Somoza-bewind behoorde. Daarmee doet hij de Republiek China cq. de afvallige provincie echter schromelijk tekort. De afgelopen jaren was de dictatuur namelijk niet vies van hulp uit Taiwan; met 30 tot 50 miljoen dollar per jaar behoorde Taiwan tot de grootste bilaterale donoren. 27 omvangrijke projecten in de agrarische sector, de gezondheidszorg en zelfs versterking van de politie maakte deel uit van de Taiwan-inspanningen.
Het inruilen van Taiwan voor China past in de door Ortega en Murillo ingezette trend om haar relaties met ondemocratische regimes als Rusland, Cuba, Venezuela en Noord-Korea te versterken. Tegelijkertijd bestaan er in kringen van de democratische oppositie in Nicaragua zorgen over de mogelijke consequenties van Ortega’s diplomatieke strapatsen voor het gesneefde kanaalproject (tussen de Atlantische en de Stille Oceaan). Dat project, dat binnen Nicaragua tot een boerenopstand in Zelaya en tot vertrek van 100 tot 200 Chinese experts leidde, is de afgelopen paar jaar stil komen te liggen. Dat kwam omdat de Chinese miljardair Wang Jing met zijn onderneming HKND binnen China in grote financiële – en mogelijk politieke – problemen terecht is gekomen. Onder sommige Nicaraguanen bestaat de vrees dat de omarming van de Volksrepubliek door de dictatuur uit kan monden op een nieuwe aflevering van het kanaaldrama.
Nieuwe Chileense president geeft Ortega onder uit de zak
Binnen Latijns-Amerikaans links bestaat er bepaald geen overeenstemming over hoe de Ortega-Murillo dictatuur te duiden. Binnen het Foro de Sao Paolo, dat na de millenniumwisseling met Lula (Brazilie) en Chavez (Venezuela) een activistisch platform was, zijn nogal wat vertegenwoordigers van links in het verleden blijven hangen. Vooral traditionele communisten geven types als Poetin, Kim Jong-il en Daniel Ortega nog steeds het voordeel van de twijfel als dappere voorvechters tegen het VS-imperialisme. Dat Ortega-Murillo in Nicaragua een familiedictatuur gevestigd hebben en een inspirerende revolutie om zeep hebben gebracht, wil er bij sommige fossiele krachten van links niet in.
Dit maakt de vraag relevant hoe de leiders van links, zoals de nieuwe presidenten van Honduras (Xionara Castro) en van Chili (Gabriel Boric) zich tot de Nicaraguaanse dictatuur verhouden. Wat die eerste betreft is dat meer dan een ideologische kwestie omdat Honduras en Nicaragua buurlanden zijn. Dit maakt dat uitspraken over de Nicaraguaanse dictatuur al snel consequenties kunnen krijgen op het vlak van handel, migratie en veiligheid. President Castro heeft zich tot nog toe dan ook niet helder gepositioneerd ten opzichte van haar Nicaraguaanse evenknie.
Heel anders is de relatie tussen Nicaragua en Chili. Wat beide landen gemeen hebben, is dat zij zich in de jaren zeventig en tachtig konden verheugen in sterke internationale solidariteitsbewegingen. Nicaragua vanwege de sandinistische revolutie tegen de door de VS gesteunde dictator Somoza en Chili vanwege het feit dat het regime van de linkse president Allende het slachtoffer werd van een door de CIA gesteunde fascistische coup. Maar heden ten dage bestaat een behoorlijke geografische en mentale kloof tussen beide landen. Dat laat onverlet dat de nieuwe Chileense president zich bijzonder helder uitdrukt over de verkiezingsfarce van zijn Nicaraguaanse collega: ‘Ik twijfel helemaal niet aan de schijnvertoning die Ortega-Murillo nu in Nicaragua opvoeren en die op geen enkele manier strookt met de uitgangspunten voor legitieme verkiezingen. Mijn solidariteit met Sergio Ramirez, Dora Maria Tellez, Christina Chamorro en de hele bevolking die in verzet komt.’
Sombere perspectieven
Gevreesd wordt dat de publieke vernedering die de Ortega-Murillo dictatuur heeft ondergaan doordat naar schatting 80 procent van het electoraat ‘het feest van de democratie’ aan zich voorbij heeft laten gaan, voor mensen die als tegenstanders bekend staan nare gevolgen gaan krijgen. Zo wordt gevreesd dat Ortega de naar schatting 160 politieke gevangenen in januari voor de keuze stelt ‘naar de VS en de Nicaraguaanse nationaliteit verliezen’ of wegrotten in de gevangenis. Daarmee zou een nieuwe stap worden gezet in het oprollen van alles wat oppositie is binnen Nicaragua. Ook wordt gevreesd dat grote ondernemers- twee voormannen van de werkgeversorganisatie COSEP zitten in de gevangenis – voor de keuze worden gesteld ‘mond houden’ of onteigend worden. Dit moet ertoe bijdragen dat de fractie van de sandinistische bourgeoisie – die veertig procent van de economie in handen heeft – versterkt wordt ten opzichte van de klassieke kapitalistenklasse. Tot slot bestaat de angst dat de ruimte die met name een fractie van de Katholieke Kerk pakt om zich uit te spreken tegen de dictatuur, verder ingeperkt gaat worden. Uit de eerste hand heb ik ervaren hoe bang sommige geestelijken zijn om zich uit te spreken over de mensenrechtenschendingen die in Nicaragua plaatsvinden. Een deel van hen voelde zich op 7 november gedwongen te stemmen omdat zij in de gaten worden gehouden.
Nogal wat regeringstegenstanders die nog in Nicaragua zijn houden tegenwoordig hun mond. Wat onverlet laat dat sommige burgers zich tot op de dag van vandaag op de sociale media uitspreken tegen de dictatuur.
