Het is verleidelijk om leedvermaak te koesteren nu de Amerikaanse troepen en hun bondgenoten in Afghanistan zwaar worden aangevallen door groepen die ze indertijd met man en macht en geld hebben gesteund. Bovendien gebeurt dat vanuit Pakistan waar die gevaarlijke vijanden, onder wie de Taliban, kunnen rekenen op de ISI, de militaire geheime dienst van Pakistan. Die ISI was jarenlang het troetelkind van de Amerikaanse geheime dienst CIA.
Maar leedvermaak is hier niet op zijn plaats. Een bewind van Taliban en Al Qaida betekent een zware maatschappelijke terugslag. We moeten er toch even bij stilstaan dat dit gevaar voor een nieuw Talibanbewind resultaat is van een lange verbeten oorlog tegen een bewind in Kaboel dat geleid werd door de Afghaanse communisten, maar hoe dan ook in Afghanistan voor de eerste keer een vooruitstrevende politiek voerde.
Voor Washington telde echter alleen dat er in Kaboel een Sovjetgezind regime was en daarom moest het kapot. Het is uiteindelijk in 1992 gevallen omdat een van de generaals, Rashid Dostom, met zijn troepen naar de andere kant overliep. Deze Dostom werd later een van de beruchtste krijgsheren van Afghanistan, het was onder het nieuwe bewind dat hij massamoorden pleegde.
Pionnen
Tot daar deze korte historische noot om er toch even aan te herinneren hoe de huidige situatie is gegroeid. Washington, en bij uitbreiding het “Westen”, steunde islamfundamentalistische groepen in Afghanistan; in Pakistan steunde het opeenvolgen de militaire dictaturen, waaronder die van Musharaf die nu ontslag heeft genomen als president.
Vooral na de aanslagen van 11 september 2001 werd Musharaf een pijler van de Amerikaanse politiek in de regio. Washington rekende op de dictator om de islamisten in eigen land te bedwingen en om de basissen van de Taliban, Al Qaida en compagnie uit te schakelen. Maar Musharaf kwam nu een maal zelf uit een leger met sterke islamistische invloeden, en dat leger bleef zijn achterban, zijn machtsbasis. Musharaf mocht dan nog zo vaak beloven dat hij de ISI zou hervormen of uitzuiveren, hij was daar – als hij het al wilde – niet toe in staat.
Zijn onmacht – en dus ook zijn onbruikbaarheid voor de Amerikanen – bleek het voorbije jaar steeds duidelijker. Het Pakistaan leger bleek niet in staat de grensgebieden bij Afghanistan “te zuiveren”. Al keerde de bevolking zich in de verkiezingen zeer resoluut tegen de fundamentalisten, toch slaagden de militairen er niet in het gezag van Islamabad in deze tribale gebieden te vestigen. Washington had vorig jaar gemikt op een samenwerking tussen Musharaf en Benazir Bhutto. De moord op Bhutto trok daar een streep door.
Er is voor de Amerikanen in Pakistan geen alternatief voorhanden. Het is erg twijfelachtig of de huidige (verkozen) coalitieregering de macht en/of de wil heeft om van de strijd tegen de Taliban (Afghaanse en Pakistaanse) een prioriteit te maken.
Wijlen Bhutto speelde trouwens in het midden van de jaren 1990, in samenspraak met Washington,ook onder één hoedje met de ISI om de Taliban in Afghanistan te steunen. De huidige regering kan (of wil) al evenmin als Musharaf die ISI onder controle brengen. Het is een openbaar geheim dat deze “geheime’” dienst achter de aanslag van 7 juli op de Indiase ambassade in Kabul zit.
India
Voor de Pakistaanse regeerders, ongeacht wie, komt het erop aan zo snel mogelijk de groeiende invloed van India in Kaboel te stoppen,. India staat op een zeer goed blaadje met de Afghaanse regering van president Karzai. De aanslag op de ambassade was een duidelijk signaal.
De Pakistaanse leiders hebben zich vanaf het einde van de jaren 1970 erg met de oorlogen in Afghanistan bezig gehouden om dat buurland in hun invloedssfeer te brengen. Ze mikten daarbij ook op een etnische factor, de Pathaanse. De Pathanen vormen de grootste bevolkingsgroep van Afghanistan, maar er wonen evenveel of nog meer Pathanen in Pakistan – onder meer ook in Karachi waar veel gevluchte Afghaanse Pathanen zich hebben gevestigd. Nu moet Pakistan met lede ogen toezien hoe het zijn invloed in Kaboel is kwijtgespeeld, hoe Karzai er Pakistan al maanden openlijk van beschuldigt Afghanistan te ontwrichten door allerlei hulp aan de Taliban.
Washington ziet die groeiende Indiase invloed niet met lede ogen. De relaties tussen New Delhi en Washington zijn onder Bush sterk verbeterd – het is misschien wel het grootste diplomatieke succes van Bush in acht jaar. De stemming over het nucleair samenwerkingsakkoord tussen India en de VS leidde in New Delhi trouwens tot een regeringscrisis, de linkse partijen hebben hun steun aan de regering als protest opgezegd. Maar voor Washington telt vooral dat het India kan in schakelen om de Chinese invloed in Azië af te remmen en om de regering in Afghanistan te ondersteunen.
Oorlog uitbreiden
Intussen wordt de situatie in Afghanistan politiek en militair voor Karzai en de internationale troepenmacht zo hachelijk, dat er in Washington meer en meer wordt gespeeld met een uitbreiding van de oorlog naar Pakistan. Barack Obama is een van die voorstanders van uitbreiding van de oorlog, blijkbaar niet beseffend dat dit niet gemakkelijker zal zijn dan in Irak. Maar gespierde oorlogstaal spreken is blijkbaar een must in deze Amerikaanse verkiezingscampagne.
Intussen blijkt het ondanks alle middelen al zo moeilijk om zelfs maar Kaboel en omgeving onder controle te houden. De dood van tien Franse militairen nabij Kaboel heeft nog maar eens onderstreept hoe onveilig de omgeving van de hoofdstad is. Het gebeurde bij gevechten in een regio die een bolwerk is van Gulbuddin Hekmatyar. Diezelfde Hekmatyar was meer dan tien jaar de grote lieveling van de CIA. Zijn groep maakte deel uit van een zevenledige coalitie die in het Pakistaanse Peshawar zat. Die groep kreeg heel veel geld en wapens van de Amerikanen, zelfs Stingerraketten waarmee gemakkelijk vliegtuigen kunnen worden neergehaald. De Amerikanen hebben later grof geld betaald om die te kunnen terugkopen.
Karzai
Intussen blijkt Karzai ook geen stevige bondgenoot voor de Amerikanen. Hij staat in eigen land erg zwak, ook bij de bevolking. Karzai kreeg op een donorconferentie in juni in Parijs te horen dat hij dringend werk moet maken van strijd tegen corruptie. Maar de meest corrupte figuren zitten in zijn eigen omgeving. Hij wil graag volgend jaar herkozen worden en heeft daarbij de steun nodig van de krijgsheren die nog altijd ganse gebieden controleren. De bevolking ziet ongeveer niets van al die hulp voor de wederopbouw. Ze ziet wel dat voortdurend tientallen burgers omkomen bij Amerikaanse bombardementen.
Ook van de strijd tegen de opiumteelt komt in die context niets terecht. Er wordt wel voortdurend gezegd dat de Taliban grote opbrengsten uit die teelt halen. Waarom vinden de Navo-bevelhebbers het dan geen prioriteit om die drugsproductie aan te pakken? Omdat zoveel topfiguren van het regime in Kaboel er rijker van worden. Vandaar dat Afghanistan een van de grootste narco-staten van de wereld is, beschermd door buitenlandse troepen waaronder Belgische!
(Uitpers, nr 101, 10de jg., september 2008)
