Het is bijzonder pijnlijk om te zien, ook al is het in Europa wellicht nog veel veel erger. Maar honderden, duizenden mensen op de vlucht voor armoede, honger en geweld worden onthaald op traangas. Dit in een land dat zogenaamd een linkse president heeft die alles zou veranderen…
Het is moeilijk te begrijpen en tegelijk is het een logisch gevolg van de akkoorden die zijn afgesloten met de Verenigde Staten. En, toegegeven, President Lopez Obrador doet alles om de migratiestromen zo geordend als mogelijk te laten verlopen en doet elke dag een oproep om de mensenrechten te respecteren. Maar ondertussen stuurt hij zijn Nationale Garde naar de grens tussen Mexico en Guatemala, want de migratiediensten zelf kunnen het al helemaal niet aan.
Tussen wal en schip
Toen de nieuwe President in december 2018 aan de macht kwam, volgde een mooi discours over migranten die welkom waren en in Mexico op een menselijk onthaal, werk en veiligheid konden rekenen. Dat was enigszins optimistisch, want meteen kwamen talrijke karavanen uit Midden-Amerika aan en die werden genadeloos tegen gehouden aan de grens met de Verenigde Staten. Trump bouwde een muur. AMLO moest inbinden.
Terwijl de Verenigde Staten een ernstig tekort aan arbeidskrachten hebben overweegt de racistische en xenofobe benadering van President Trump. Mexico werd verplicht een akkoord te ondertekenen, op straffe van hogere tarieven voor zijn export naar de V.S. – en tachtig procent (80 %!) van de export gaat naar het Noorden – om migranten die uit andere landen komen, in dit geval Midden-Amerika, en asiel aanvragen in de V.S., op zijn grondgebied te houden. Ook de landen uit Midden-Amerika zelf moesten een dergelijk akkoord ondertekenen.
Deze akkoorden werden niet eens in het Spaans vertaald en houden impliciet in dat deze landen als ‘veilig derde land’ worden beschouwd. Het betekent dat mensen die aan de Noord-Amerikaanse grens aankomen, en daar asiel aanvragen, gewoon worden teruggestuurd, in afwachting van de afhandeling van hun dossier. Dat kan naar Mexico zijn, maar net zo goed naar Guatemala of Honduras, terwijl die landen zich er krachtens de akkoorden toe verplichten die mensen op hun grondgebied te houden tot dat moment. Het kan zijn dat Mexicanen weer worden afgezet in Honduras of dat Guatemalteken in Mexico worden vast gehouden … En nog steeds worden kinderen van hun ouders gescheiden.
De Midden-Amerikaanse landen en in iets mindere mate Mexico zijn echter straatarm en hebben gewoon de middelen niet om vluchtelingen op te vangen en onderdak te geven.
Mexico zit gewoon gevangen tussen de armoede en het geweld van zijn zuiderburen en de economische overmacht van zijn noorderbuur. Terwijl net de Verenigde Staten een verpletterende verantwoordelijkheid dragen voor de ellende in Midden-Amerika.
President AMLO stelde vorige week aan vierduizend migranten voor om asiel aan te vragen in Mexico. Hij beloofde hen zelfs een baan in het zuiden van het land. Het kan niet anders of de vele werkloze en informele Mexicanen moeten er vreemd van opgekeken hebben.
AMLO doet er alles aan om mensen af te raden naar het Noorden door te reizen en hij heeft niet helemaal ongelijk als hij wijst op de gevaren van enkele Noord-Mexicaanse deelstaten waar migranten in handen kunnen vallen van criminele bendes die mensen kidnappen, aan het werk zetten en daarna vermoorden en doen verdwijnen. Elk jaar komt een karavaan van Midden-Amerikaanse moeders naar Mexico, op zoek naar hun verdwenen kinderen (zie foto).
Scheiding tussen Kerk en Staat?
Alle middelen zijn goed om mensen te helpen, denkt AMLO, en dus doet hij een beroep op de Kerken om migranten bij te staan. De katholieke priester Solalinde, die zijn hele leven in dienst stelde van hulp aan migranten, houdt nu een discours van ‘Mexicanen eerst’. En de evangelische Kerken, met meer geld en middelen, stellen hun gebouwen open voor de opvang van migranten. In feite nemen ze het migratiebeleid van de regering in het hele land over.
Ook dat levert AMLO veel kritiek op, aangezien de scheiding tussen Kerk en Staat hiermee geschonden wordt. Niemand twijfelt eraan dat ooit een prijs moet worden betaald voor de ‘hulp’ die vandaag wordt gegeven. Maar nogmaals, de migratiediensten zijn gewoon overbelast en hebben geen middelen.
In 2019 kwamen nagenoeg 180.000 ‘illegale’ migranten Mexico binnen, 80 % daarvan werden teruggestuurd. Maar wie weet dat de aantallen Afrikanen en Haïtianen voortdurend toenemen, begrijpt ook dat dit lang geen duurzame oplossing is.
De enige mogelijkheid is een ernstig veiligheidsbeleid in de Midden-Amerikaanse landen om de ‘maras’, de plunderende en moordende jeugdbendes, aan te pakken. Er is een echt ontwikkelingsplan nodig, een ernstige democratisering en kansen op werk en sociaal beleid.
Zo lang dat er niet is, zal het probleem blijven etteren. Mensen die vluchten kennen de risico’s van hun gevaarlijke tocht zeer goed, maar hebben gewoon geen keuze. Het is verhongeren of vermoord worden in eigen land, of ergens onderweg in handen vallen van andere criminelen. Vrouwen weten dat ze ergens onderweg zullen verkracht worden, en vertrekken nooit zonder voorbehoedsmiddelen.
Mexico en zijn President doen hun best, maar staan machteloos. Als je daarenboven weet dat alle infrastructuur en ontwikkelingsprogramma’s die er wel degelijk zijn in Mexico, op zwaar protest stuiten van groenen en inheemsen, dan pas begin je te begrijpen hoe totaal vast ons economisch systeem wel zit.
