"België doet knieval voor Amerikanen", titelde de krant Metro terecht over de feitelijke uitholling van de genocidewet. Het spektakel dat erop volgde liet zelfs sterkere titels toe, want de Belgische overheid ging plat op de buik voor Washington. Willy Claes, gewezen Navo-secretaris-generaal van de Navo en ooit veroordeeld in de Agusta-affaire, toonde zich tevreden en oordeelde dat Washington dat ook kon zijn. De regeringspartijen oordeelden dat België zijn wet niet heeft uitgehold, maar op een "Europees gemiddelde" heeft gebracht.
De wet was natuurlijk al eerder, vlak vóór de verkiezingen van 18 mei, voor een groot deel uitgehold. Maar Washington wou meer, namelijk de vernedering tot de status van vazalstaat. En die is er gekomen, ook wel met een beetje steun van een groot deel van de pers die al de instorting van Brussel als internationaal centrum zag. Ook met steun van een deel van de diplomatie, van de CD&V en van enkele regeringskringen zoals de Brusselse liberalen (van VLD en MR) en Willy Claes.
Officieel luidt het nu dat de genocidewet nog zal gelden voor landen die geen democratieën zijn en/of waar geen rechtsstaat is. Dus zeker niet voor de VS en andere bondgenoten.
De VS is dus een democratie, ook al blijft de verkiezingen van George W. Bush tot president erg aanvechtbaar.
De VS is dus een rechtsstaat. Wat denken de Amerikanen die actie voeren voor de vrijlating van (vooral zwarte en indiaanse) politieke gevangenen in de VS? Wat denkt Amnesty International daarvan dat jaarlijks de executies en het gevangeniswezen in de VS aanklaagt? Human Rights Watch oordeelde alvast dat Brussel een verkeerde beslissing nam.
Misbruik?
De regering, in de eerste plaats minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel, verantwoordde de bocht ook door het "misbruik" dat van de wet zou zijn gemaakt. Misbruik, die term sloeg duidelijk op het feit dat ook vooraanstaande bondgenoten in beschuldiging kunnen worden gesteld, zoals Bush, Tony Blair, generaal Franks, minister van defensie Rumsfeld enz.
De regering Verhofstadt I was nochtans van oordeel dat de oorlog tegen Irak illegaal was, zodat een onderzoek naar de manier van oorlogsvoeren beslist op zijn plaats was. Maar hier kwam dezelfde dubbelzinnigheid naar voor als in de aanloop tot en tijdens de oorlog: de regering was tegen de oorlog, maar liet intussen toe dat via de haven van Antwerpen manschappen en materiaal naar die oorlog werden gestuurd.
Nepal
Waar Louis Michel echter volledig door de mand viel, was met de aanklacht tegen zijn persoon wegens de wapenleveringen aan Nepal. Het motief van de indiener, Bart De Wever van N-VA, was minder zuiver: de absurditeit van de wet aantonen. Maar de aanklacht zelf was minder absurd, zoals vooral bleek uit de repliek van Michel.
De minister haalde (op Radio 1) drie argumenten aan tegen die aanklacht.
- Ten eerste, zei hij, zijn er in Nepal verkiezingen geweest. We mogen toch veronderstellen dat minister Michel de toestand in Nepal enigszins volgt en weet dat de koning vorig jaar het parlement ontbond en de eerder beloofde nieuwe verkiezingen voor onbepaalde tijd uitstelde. Agalev had zich bij de wapenleveringen trouwens sterk gemaakt dat het erop zou toezien dat de democratie weer in werking kwam, maar nadien hebben we daar niet veel meer van gehoord. Hoe dan ook, Michel moet geweten hebben dat er in Nepal geen regering is die aan het parlement verantwoording is verschuldigd. Zijn uitspraak over die verkiezingen werd dan ook eerder gemompeld, wellicht in de hoop dat de journalist er niet verder zou op ingaan. Enkele dagen eerder had de koning Surya Bahadur Thapa aangewezen als nieuwe premier, terwijl de vijf partijen die in het ontbonden parlement zaten Madhav Kumar Nepal (van de communistische CPN-UML) als hun kandidaat hadden aangewezen. Er zijn vermoedens dat die aanwijzing gebeurde op "advies" van de VS en India omdat de nieuwe premier als India-gezind bekend staat.
- Michel had het ook over de noodzaak om de Nepalese regering te ondersteunen tegenover het terrorisme van de maoïsten. Michel moet o.i. op de hoogte zijn van de rapporten van mensenrechtenorganisaties als Amnesty International over de veelvuldige grove schendingen van mensenrechten door beide kampen, met voorop de koninklijke strijdkrachten. Dit argument houdt dus absoluut geen steek. Amnesty heeft de Nepalese overheid in juni o.m. beschuldigd achttien Tibetaanse vluchtelingen aan China te hebben uitgeleverd, China dat de koning steunt tegen de maoïsten. (Er kwam nogal wat kritiek op Amnesty omdat het selectief zou zijn, nl. het opnemen voor de 18 Tibetanen terwijl het zo weinig doet rond het lot van 75.000 vluchtelingen uit Bhutan die met uitdrijving worden bedreigd).
- Tenslotte voerde de minister ook aan dat grote democratieën, hij noemde de VS en Groot-Brittannië, eveneens wapens leveren aan Kathmandu. Diezelfde grote democratieën voerden toch een aanvalsoorlog tegen Irak die Michel – terecht – veroordeelde? Staat in de nieuwe wet op de wapenuitvoer soms dat België wapens mag leveren als de genoemde grote democratieën dat ook doen?
In die drie gevallen wist minister Michel wel beter. Het werpt, samen met de transporten van militairen en oorlogsmaterieel, een schaduw op de correcte houding die de Belgische diplomatie tegenover de oorlog in Irak aannam.
(Uitpers, nr. 44, 4de jg., juli-augustus 2003)
