“Vers gebakken broden van bij ons” lees ik op de zak waarin ik in de supermarkt mijn brood stop. Tja, is brood dan niet altijd van ‘bij ons’? Eet je brood niet de dag dat het gebakken wordt? Ja, er is het sponzige bimbobrood, gaat wel een week mee of zelfs langer, maar is dat geen uitzondering? Waarom benadrukken dat dit brood ‘van bij ons’ is? Zou Brussels brood anders smaken of betrouwbaarder zijn dan Antwerps brood?
VS-President Trump heeft afgelopen week een groepje ‘illegale criminelen’, lees migranten zonder papieren, naar Zuid-Soedan uitgewezen. Zuid-Soedan, dat is het land waar sinds de onafhankelijkheid in 2011 nog nooit vrede is geweest, waar hongersnood volgt op droogte en gewapend conflict en omgekeerd. Geen ‘veilig derde land’ dus. Maar goed, andere migranten zitten in Guantanamo en nog anderen in de gruwelijke CECOT-gevangenis in El Salvador. Stel dat je moet kiezen.
Vreemdelingenhaat is geen nieuw verschijnsel. Het heeft altijd bestaan, in meer of mindere mate. De jongste jaren loopt het echter de spuigaten uit, in Europa zowel als in de Verenigde Staten. Niet dat overal elders mensen liefdevol worden opgevangen, je zal maar in Libië of Tunesië terecht komen, maar toch. Rijke landen hebben de mogelijkheid mensen gewoon uit te wijzen, ze op een vliegtuig naar ‘elders’ te sturen. Mensen die ‘misbruik maken van onze gastvrijheid’.
Die mogelijkheden zijn nog niet groot genoeg, zo blijkt nu. Uitpers meldde al enkele weken geleden dat Italië en Denemarken een initiatief hadden genomen om nog meer mensen naar ‘elders’ te kunnen uitwijzen, nu blijkt dat ook onze ‘eigenste’ Eerste Minister die brief mee heeft ondertekend.
Negen Eerste Ministers van de Europese Unie willen graag het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens aanpassen. U leest het goed. Een internationale tekst van bijna tachtig jaar oud is volgens deze heren en enkele dame niet goed genoeg meer.
Dat is bijzonder gevaarlijk. Men wil meer mogelijkheden creëren om mensen uit te wijzen, maar voor hetzelfde geld kunnen dus ook andere bepalingen gewijzigd worden. Waarom niet opnieuw dwangarbeid mogelijk maken gelet op de barre economische omstandigheden? Of aangeven dat in sommige gevallen van terroristische daden er moet kunnen gemarteld worden om de problemen op te lossen? Is ook dat niet een zaak van bescherming van de democratie en van de ‘eigen’ bevolking?
Waar halen Europese en Noord-Amerikaanse landen het recht vandaan om mensen zonder papieren naar ‘elders’ te deporteren? Wat moeten die landen ‘elders’ er mee? Hebben die dan geen rechten? Moeten die bevolkingen dan niet ‘beschermd’ worden? Brengen ze daar de ‘democratie’ dan niet in gevaar? Albanië, Rwanda, El Salvador, nu Zuid-Soedan. Is het niet gewoon een mensenhandel, wij betalen als U mensen van ‘bij ons maar niet echt van ons’ overneemt?
De Belgische Eerste Minister die de brief mee-ondertekende heeft ‘overleg gepleegd met zijn regering’, schrijft De Standaard. Zou er dan ook overleg zijn geweest met Vooruit? Met Conner Rousseau die zich in Molenbeek al ‘niet meer in België voelt’? Zal die dan beloond worden omdat de partij ‘haar verantwoordelijkheid neemt’? Om het ergste tegen te houden? Het ergste? Raken aan een mensenrechtenverdrag?
Ik ben geen jurist en wil hier geen juridische conclusies uit trekken. Wel weet ik, als burger, dat het principe van ‘non-refoulement’ heilig is. Je kan niet zeulen met mensen en ze naar een of ander land sturen waar hun veiligheid geenszins gegarandeerd is, laat staan dat ze er recht hebben op ‘onderwijs en gezondheidszorg’. Rechtbanken hebben dit de afgelopen jaren herhaaldelijk bevestigd, in het V.K. zowel als in Italië. Het werd ook uitvoerig besproken en bevestigd toen de Europese Commissie werkte aan de richtlijn over de ‘terugkeer’ van migranten in 2008. Er wordt nu gefluisterd dat Premier Meloni van Italië haar Europese bemiddelingsdiensten is gaan aanbieden bij Trump enkele weken geleden in overleg met Ursula van de Europese Commissie en in ruil voor een belofte van ‘Brussel’ om iets te doen aan die juridische bezwaren tegen outsourcing naar Albanië. Zou kunnen.
Regeringen willen zich legitimeren
Ik heb wel een paar algemene bedenkingen bij deze brief van de Eerste Ministers.
Ten eerste is het angstwekkend te zien hoe zeer alles, meer en meer, van ‘bij ons’ moet zijn om aanvaardbaar te zijn. Binnen onze grenzen (welke?) is alles goed, alles wat van ‘elders’ komt is twijfelachtig, op zijn minst, zelfs het brood. We willen best naar een tropisch strand, maar als er daar ook een Vlaamse bed and breakfast is, mooi meegenomen. Een vreemde vaststelling voor landen die de rest van de wereld in koloniaal bezit hebben genomen om er ‘beschaving’ te brengen. Allemaal mislukt, blijkbaar, ze blijven hun eigen brood bakken. Kennis van ‘de ander’? Het interesseert ons niet meer. Worden ze ‘elders’ uitgemoord? Kan ons niet raken. Genocide? Hoezo? Dat ze eerst eens zien wat wij ‘democratie’ noemen. ‘Brood van bij ons’ en ‘democratie van bij ons’ en ‘mensenrechten van bij ons’. Alsof de wereld kan draaien, alsof mensen vooruit kunnen, alsof de wetenschappen kunnen bloeien zonder al die ‘anderen’. Alsof we elkaar niet broodnodig hebben.
Ten tweede, in hun brief stellen de Eerste Ministers dat al die criminele illegalen die ‘besloten hebben misdrijven te begaan’ onze democratie en onze maatschappelijke cohesie in gevaar brengen. Tja. Waar begint het? Is er een migrant die aankomt en denkt ‘nu ga ik hier misdrijven begaan’? Als een mens zonder papieren in Brussel aankomt en geen opvang krijgt, honger moet lijden en op straat moet slapen, hoe moet die dan overleven? Wat zou ik zelf doen? Eten stelen, dat is duidelijk. Misdrijven begaan. Gaan werken in het zwart. Drugs dealen. Verkeersovertredingen begaan. Allemaal fout. Maar wat voor kansen geven we mensen? Worden mensen echt ‘disproportioneel beschermd’ zoals de brief zegt of worden ze ‘disproportioneel gestraft’ omdat ze willen overleven?
Drie, soms zegt één lettertje heel veel. In die brief wordt gesteld dat internationale conventieS misschien niet meer zijn aangepast aan de uitdagingen van vandaag. Dus wil men niet enkel het Europese Verdrag aanpassen? Ook de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens? En wat nog? Hoe gevaarlijk zijn dergelijke uitspraken? Hoe ver kan of wil men gaan? Vergt dit geen bijzonder grondig maatschappelijk debat in plaats van ‘overleg met zijn regering’?
Vier, het is duidelijk dat niet alleen onze ‘eigenste’ regering maar ook die van andere landen bezig is met het creëren van angst, voor alles wat ‘vreemd’ is, van ‘elders’ komt, dingen waar we geen vertrouwen in kunnen hebben. We zoeken bescherming tegen wat ons bedreigt. De regering wil ons die bescherming bieden. Alles van ‘elders’ moet weg. Knus onder elkaar, met onze ‘eigen’ buren. Er zijn té veel beperkingen op wat onze ‘eigen democratieën’ (sic) kunnen beslissen, wij zelf weten best wie we willen/moeten van het grondgebied wegsturen. Tja.
Wat ik denk, eens te meer: wat onze regeringen aan het doen zijn is zichzelf legitimeren om te verhullen wat aan het gebeuren is. Het is de taak van de overheid om het ‘algemeen belang’ te beschermen en traditioneel, in onze contreien, gebeurt die bescherming met economische en sociale rechten. Dat is afgelopen. Vandaag moeten we bewapenen. En zoals ik al jaren zeg en schrijf is onze sociale zekerheid ter dood veroordeeld en de terechtstelling staat nu voor de deur. Het is ook wat Paul Goossens dit week-end schreef in De Standaard. Wapens, om ons te beschermen. Migranten buiten, om ons te beschermen. Om onze democratie te beveiligen. De overheid doet wat ze moet doen, maar met totaal andere middelen. Dat de sociale zekerheid sneuvelt, ach, zo erg is dat niet in het licht van die veel grotere gevaren die van ‘elders’ komen. De overheid beschermt de ‘eigen’ bevolking. Met ‘eigen brood’. Met ‘eigen wapens’. Met ‘eigen’ mensenrechten.
Een zeer gevaarlijk ‘eigen’ hellend vlak.
