Giorgia Meloni en haar Fratelli d’Italia halen nog iets meer dan de hoogste voorspellingen, 26 %.. Ze doet dat vooral ten koste van haar bondgenoten, voorop de Lega van Matteo Salvini die ineenstort. Forza Italia van Silvio Berlusconi redt wat meubels, genoeg om te overleven. We hebben hier dus vooral te maken met een grondige herschikking binnen het kamp van uiterst-rechts (om onduidelijke redenen blijven Italiaanse media spreken over ‘centrodestra’, centrum-rechts, terwijl daar niets centrum aan is).
Dat kamp haalt in totaal 43,8 % van de stemmen. Door het kiesstelsel – de meeste zetels worden met één per district in één ronde toegewezen – staat uiterst-rechts echter veel sterker. Temeer omdat de concurrentie erg verdeeld aantrad: een coalitie rond de Democratische Partij (PD) met 26 %, de Vijfsterrenbeweging M5S met 15,4 % en de centrumalliantie rond de politici Carlo Calenda en Matteo Renzi 7,7 %.
Salvini
Laten we even kijken naar maart 2018: grote verrassing, de Lega (niet langer Nord) haalt met 17% meer dan Forza Italia, 14% – Fratelli d’Italia 4,4%. Nog grotere verrassing bij de Europese verkiezingen: de Lega haalt een derde van de stemmen, Salvini is de grote triomfator.
Nu likt Salvini zijn wonden. Zelfs in het noordoosten, bastion van de Lega, haalt Fratelli d’Italia dubbel zoveel stemmen als de Lega. Binnen de Lega rommelt het al langer, een vleugel wil een minder anti-Europese lijn en zoekt aansluiting bij de EVP. Een andere strekking wil weer meer het accent leggen op de regionalistische wortels, die van de Lega Nord. Salvini zei desondanks niet te zullen aftreden als partijleider.
Nieuwe oppositie
Enrico Letta zal zich daarentegen niet meer verkiesbaar stellen als leider van de PD, meestal omschreven als ‘centrum-links’, al is dat linkse ver te zoeken. Met 19 % loopt de PD een historische vernedering op. Ze hoopte alsnog de grootste te zijn, maar het verschil met de Fratelli d’Italia is groot, 7%. Zelfs in het “rode” Toscane wordt ze nu voorbijgestoken door de Fratelli. Bij de PD wordt nu alweer gedacht aan een nieuwe naam en een nieuwe leiding. De messen worden geslepen.
De bondgenoten van de PD doen het ook bescheiden. Links en Groenen samen halen 3,5%, Europa+ van Emma Bonino 2,9 %.
Bij de lokale verkiezingen van vorig jaar had ‘centrum-links’ nochtans zeer goed gescoord. Centrum-linkse kandidaten wonnen toen in de vijf grote steden waar een nieuw bestuur werd gekozen – Milaan, Turijn, Bologna, Rome en Napels. Dat heeft zich dus zeker niet doorgezet.
5 Sterren
De Vijfsterrenbeweging M5S zorgt voor een verrassing. Met 15,4 % haalt ze wel minder dan de helft van haar 33 % in 2018. Maar de verwachting was eerder dat ze nog hooguit een derde ervan zou halen. Dat resultaat nu is een flinke opsteker voor partijleider Giuseppe Conte die tweemaal een regering leidde: eerst de M5S met de Lega van Salvini, nadien M5S met de PD. Voorafgaand aan de verkiezingen, raakte M5S in zware crisis, een van de kopstukken – Luigi di Maio – vertrok en nam een pak parlementsleden mee. Zijn groep, in coalitie met de PD, haalt minder dan één percent.
Carlo Calenda (Azione) en ex-premier Renzi (Italia viva), ooit ook leider van de PD, hadden de handen in elkaar geslagen voor een zogenaamd alternatief van het centrum. Met 7,7 % iets hoger dan de meeste peilingen voorspelden, maar toch weinig zaaks. Zij rekenen er echter op dat het binnen de coalitie rond Meloni snel tot spanningen en breuken zal komen, zodat ze in dat geval toch nog een rolletje kunnen spelen.
Er zijn inderdaad nu al speculaties over mogelijke spanningen binnen de coalitie rond Meloni. Berlusconi liet zich tegenover sympathisanten al ontvallen niet zo gerust the zijn in haar beleid. Terwijl er duidelijk geen eensgezindheid is tussen Meloni en Salvini over het Europees beleid. Maar met een zwaar verzwakte Salvini, die ook intern wordt belaagd, hoeft Meloni zich voorlopig weinig zorgen te maken.
Opkomst
De opkomst lag met 63,9 % erg laag, 16,5 miljoen Italiaanse kiesgerechtigden zijn niet opgedaagd. Vorige keer lag de opkomst nog op 72,9%, wat ook al een dieptepunt was.
