De zogenaamde generatie van Mei 68 krijgt al langer de schuld voor wat er misloopt in de samenleving. Tot voor kort kwamen de aantijgingen uit de hoek van rechts en van enkele verbitterde sociaal-democraten. In de aanval op het “politiek correcte denken” sleuren ook “linksen” Mei 68 door het slijk.
Gewezen toppoliticus Leo Tindemans stak vaak een beschuldigende vinger uit naar die van Mei 68 die de media beheersten en dat misbruikten om hem zwart te maken. Toename van drugsverslaving, gebrek aan discipline op school, tolerantie tegenover misdaad, het uiteenvallen van de klassieke gezinsbanden, en noem maar op. De jongste tijd wordt het in sommige “linkse” kringen ook mode de “generatie Mei 68” de “verzuring” van de samenleving in de schoenen te schuiven.
Vooreerst, wat is dat, die “generatie Mei 68”? Een simplisme, want die generatie kende vóór, tijdens en na 1968 dezelfde breuklijnen als de maatschappij; niet alle jongeren van die tijd namen deel aan de contestatiebewegingen en aan de solidariteitsacties met de Vietnamezen. Aan de universiteiten waren de studenten ingenieurs en rechten bolwerken van conservatisme of zelfs van uiterst-rechts (bijv. rechten in Parijs). In het ene land, zoals Frankrijk en Italië, namen jonge arbeiders en bedienden massaal en actief deel aan contestatiebewegingen met soms uitgesproken antikapitalistisch karakter. In andere landen bleven ze passiever. Leerkrachten waren opvallend aanwezig in de contestatie, maar veel van hun collega’s, ook jongere, stonden aan de andere kant.
De critici van Mei 68 hebben meestal een karikatuur voor ogen. Hét Mei 68, de beslissende gebeurtenis, was de algemene staking in Frankrijk waar de arbeiders zich op 13 mei massaal aan de kant schaarden van studenten die slachtoffer waren van brutale repressie. Het was een staking waar op het hoogtepunt twaalf miljoen mensen aan deelnamen, niet voor een loonsverhoging maar voor een andere maatschappij. De leidingen van de grote vakbonden trachtten de acties te kanaliseren naar kwantitatieve eisen, maar faalden. Ook in Italië namen miljoenen mensen aan de acties van de ‘lange mei’ – die ver tot in 1969 duurde – deel. In landen als België waren het overwegend scholieren, studenten en allerlei jeugdbewegingen die “1968” maakten.
De verwijten richten zich natuurlijk tegen de “geest van Mei 68”. Nu luidt het, vooral uit sociaal-democratische hoek, dat Mei 68 door zijn libertair karakter verantwoordelijk is voor de sterke individualisering van de maatschappij. Rechts had het eerder meestal over het collectivistische gedachtegoed van die contestanten, nu zijn ze de grondleggers geworden van een extreme individualisering, van een liberalisering die schuld draagt aan de verzuring binnen de samenleving.
Het is natuurlijk één manier om de eigen verantwoordelijkheden af te schudden. Vanwaar komt die beruchte verzuring? De burgers voortdurend angst aanjagen met de gevolgen van de vergrijzing, met de dreigende onbetaalbaarheid van pensioenen en gezondheidszorgen, daar bovenop de structurele massale werkloosheid en de precarisatie van het bestaande werk, het instandhouden van een klassenjustitie, de dreigende afbouw van openbare diensten, het heeft meer te maken met die verzuring dan wel de “geest van Mei 68”.
Die kritiek gaat uiteraard voorbij aan de positieve gevolgen op termijn van die contestatiebewegingen. Abortus was nog een zaak van engeltjesmaaksters, de staking van de 3.800 vrouwen van FN vestigde in 1966 scherp de aandacht op de enorme discriminatie van de vrouwen, van holebirechten was geen sprake, van milieuthema’s evenmin. Diverse ontvoogdingsbewegingen raakten met “Mei 68” in versnelling. Allerhande ngo’s die nu een actieve rol spelen tegen repressie en discriminatie en voor een rechtvaardiger wereldorde, groeiden in het zog van “Mei 68”.
Gebrek aan discipline in het onderwijs? Het heeft ongetwijfeld meer te maken met de atomisering van de samenleving ten gevolge van het economisch liberalisme, dan met denkbeelden van “Mei 68”. Tenzij men zou aannemen dat dit liberalisme voortvloeit uit Mei 68 en niet uit de evolutie van het kapitalisme en zijn zoeken naar maximale winsten?
Ik denk dat Mei 68 – in de zin van een globale contestatiebeweging van de kapitalistische marktmechanismen en hun gevolgen op de samenleving – vooral veel bewindvoerders en hun ideologen hindert. De essentie van Mei 68 bestond in een revolte van massa’s individuen tegen een autoritair gestructureerde maatschappij, een revolte voor individuele vrijheden en collectieve rechten, tegelijk. Mei 68 belasteren, er een karikatuur van maken, is deel van een ideologische campagne ter verdediging van een autoritair liberalisme. Een contradictio in terminis? Een vooraanstaand kapitalist als Carlo De Benedetti zei onlangs dat de ontwikkelingen in Azië nogmaals bewijzen hoe autoritarisme en economisch liberalisme zeer dikwijls hand in hand gaan. Prins Filip en zijn gevolg hebben er zich misschien in China kunnen van vergewissen.
Freddy De Pauw
(Uitpers, nr. 59, 6de jg., december 2004)
