De massamedia blijven koppig blind voor de ware lessen van de Wikileaks revelaties. Dat hoeft ons niet te verbazen. Meer dan een bewijs voor systematische oorlogsmisdaden in Irak is dit het bewijs van het morele failliet van de hedendaagse berichtgeving.
In de zaak van de parachutemoord werd de beklaagde veroordeeld. Zij had een motief, gelegenheid, kennis van zaken én het juiste profiel. Er waren echter géén materiële bewijzen. Als je de niet altijd even oordeelkundige reacties leest – zie ondermeer de steunbetuigingen voor de veroordeelde op Facebook – weet je het zeker: dit beroert Jan met de pet. De reacties zijn unaniem negatief tegen het vonnis. Vreemd, want zowat iedereen voelt ondertussen wel aan dat de betrokkene meer dan waarschijnlijk de dader is. De vraag is maar of ‘meer dan waarschijnlijk’ voldoende is om iemand te veroordelen.
In tegenstelling tot de jaren voor het proces reageren de media zelf eerder terughoudend op het vonnis. Bewust of onbewust beseffen zij dat zij mee verantwoordelijk zijn voor deze gang van zaken. Je kan nu eenmaal niet openlijk gaan twijfelen over de correctheid van dit vonnis als je eerst jarenlang de beschuldigde hebt aangevallen en zo mee het klimaat hebt gecreëerd waarin dit vonnis tot stand is gekomen.
De bewijzen voor de oorlogsmisdaden in Irak zijn er nu wél. Bovendien hebben de daders motieven te over, gelegenheid, kennis van zaken én het juiste profiel. Vreemd dus dat de media blijven volharden in de boosheid en weigeren de beschuldigde te veroordelen.
De feiten zelf kunnen nog moeilijk ontkend worden. Hoewel het eerste en tweede officiële motief voor de oorlog al lang ontkracht werden (herinner je de onvindbare massavernietigingswapens en daarna het verspreiden van de democratie) blijft men die gebruiken als excuus. Het is allemaal uit de hand gelopen, we hebben het niet meer onder controle enzovoort. Liever dat dan te erkennen dat het motief voor deze oorlog alles te maken heeft met de imperialistische waanzin van de economische elite in de VS en Groot-Brittannië (met de rest van het Westen in hun zog).
Gelegenheid is er uiteraard genoeg en dat de VS en zijn bondgenoten de middelen hebben om te doen wat ze doen is ook nogal evident. Profiel van de beschuldigde? Idem dito. Logische conclusie: schuldig over de hele lijn. Ja toch? Nergens komen de massamedia tot de logische conclusie: de oorlog in Irak (en in Afghanistan) is een misdaad, de VS moet zich onmiddellijk terugtrekken en W. Bush, Tony Blair en Barack Obama moeten voor het Internationaal Gerechtshof worden vervolgd om zich te verdedigen tegen de beschuldiging van het plegen van oorlogsmisdaden (tja, ook voor hen geldt het principe dat je onschuldig bent tot bewijs van tegendeel door een rechtbank).
De recente publicatie van Wikileaks is echter vooral een veroordeling van de massamedia. Zij hebben dit mee mogelijk gemaakt door eerst kritiekloos het voorwendsel van de aanwezigheid van massavernietigingswapens over te nemen, terwijl de bewijzen (!) van het tegendeel wel degelijk voorhanden waren voor wie er wel wilde naar zoeken én er over wilde berichten. Toen die ballon werd doorprikt sloeg men mea culpa, toch? Ja, we hebben ons laten misleiden door de leugens van hogerhand. Dat is geen schuldbekentenis maar een uitvlucht, een manier om zichzelf goed te praten. Nauwelijks was de schuld voor dit falen dus bij de autoriteiten gelegd of de massamedia vielen over elkaar om opnieuw kritiekloos de nieuwe these van diezelfde leugenaars te aanvaarden en te onderschrijven: het gaat over het herstellen van de democratie.
Ondertussen heb ik het nog niet gehad over de schande van het systeem van ‘embedded journalism’ (wel ‘embedded’ maar géén ‘journalism’). De bewijzen voor de misdaden in Irak werden door enkele moedige journalisten reeds jaren aangeklaagd (ondermeer in de internet nieuwsbrief van de bewonderenswaardige Dahr Jahmail). Zij raakten hun informatie echter niet kwijt aan de massamedia. Dat is logisch. Het aanvaarden van die informatie zou immers een veroordeling zijn van hun eigen ‘journalistiek’ werk.
In een normaal rechtssysteem is het achterhouden van bewijzen voor zware misdrijven ook een misdrijf. Wat als in de zaak van de parachutemoord zou blijken dat een vriend van de beschuldigde informatie verzwegen had … Wikileaks toont aan dat de massamedia jarenlang de andere kant hebben opgekeken. Dit is schuldig verzuim en medeplichtigheid aan oorlogsmisdaden.
Dat de massamedia dat niet openlijk gaan toegeven is enigszins te vatten (vanuit hun standpunt gezien is het logisch dat ze dat niet doen). Je zou dan minstens mogen verwachten dat daar lessen uit worden getrokken voor de toekomst. Niets van. De voorbereidingen voor een oorlog tegen Iran gaan onverminderd door met de enthousiaste medewerking van de massamedia. Debatten tussen zij die vinden dat er onmiddellijk een invasie moet komen en zij die vinden dat er nog een diplomatieke weg is, maskeren een feitelijke eensgezindheid: Iran is de boeman, dat moet niet bewezen worden. Daar heb je die ‘bewijzen’ weer. Het scenario ligt klaar: na een verwoestende invasie blijkt dat Iran nooit kernwapencapaciteit heeft gehad maar tegen dan zal het wel over het herstel van de democratie gaan (de zoon van de sjah terug op de troon?).
De kans is groot dat een oorlog tegen Iran een stap te ver zal zijn. Iran zal zich verzetten. Dit gaat immers niet om een strijd tegen een klerikale dictatuur, zelfs de grootste tegenstanders van het huidige regime staan achter het nucleaire programma. Dit gaat over de soevereiniteit van een lidstaat van het Non-Proliferatie Verdrag.
Ik kan alleen maar hopen dat Wikileaks kan blijven doorgaan. Bewijzen voor de kernwapens van Israël (en waarom niet, bewijzen voor de aanwezigheid van kernwapens in Kleine Brogel) zijn broodnodig. Daarvoor moet men niet op de massamedia rekenen.
En dat laatste ziet er niet goed uit. Wikileaks is in gevaar. Zowat alle media geven gelijke aandacht aan de revelaties van Wikileaks als aan de lastercampagne tegen oprichter Assange. Dat is niet meer of niet minder dan een achterbakse poging om de geloofwaardigheid van het initiatief zelf te ondermijnen.
Geschiedenis geeft (soms) de gelegenheid tot kritische reflectie (zie het interview met Jean Bricmont in deze Uitpers). Vandaag heeft niemand er moeite mee om het feodalisme en de slavernij als gruwelijke systemen van uitbuiting te veroordelen. Ooit zal men zich verbazen over de inschikkelijkheid waarmee de hedendaagse massamedia de leugens en propaganda van het systeem bleven reproduceren ondanks de bewijzen van het tegendeel.
Het fundamentele probleem is en blijft de uitbuiting van de Derde Wereld door de Eerste Wereld in een economisch systeem dat niet zonder deze uitbuiting kan overleven. Honger en cholera in Haïti zijn geen excessen, mijnrampen in Chili zijn geen spijtige problemen, zij zijn de logische bestanddelen van een systeem dat moreel op het zelfde niveau staat als het feodalisme en de slavernij.
Dit systeem is echter zwakker dan de vorige. In beperkte delen ervan bestaat er nog zoiets als echte vrijheid van meningsuiting, beperkt maar toch. Dat legt ons in het Westen een morele verplichting op. De massamedia zijn zelf een onderdeel van het systeem en dus niet in staat dit te doen. Aan ons om die boodschap uit te dragen. Het verzet tegen het feodalisme was ook een zaak van enkelingen en kleine ‘marginale’ groepen. Het feodalisme is uiteindelijk in elkaar geklapt en aan zijn eigen contradicties bezweken.
Dat staat ook het huidige economische systeem te wachten. Of dat met een allesvernietigende oorlog gebeurt of met een vreedzame revolutie is maar de vraag. Ik denk dat we die keuze nog hebben, veel tijd om te beslissen wat het wordt is er niet meer.
(Uitpers nr. 125, 12de jg., november 2010)
