Wat is de geloofwaardigheid van verhalen rond massagraven? Sinds het beruchte "massagraf" van Timisoara weten we dat we op onze hoede moeten zijn. Toch laten diverse media zich nog (vaak gewillig) vangen. Bij voorbeeld: Kosovo.
Even twee zaken in herinnering brengen:
Eind 1989 werd de wereld opgeschrikt door de beelden (!) van een massagraf in het Roemeense stadje Timisoara waar de opstand tegen Ceausescu was begonnen. Minstens 4.600 lijken, meldden Hongaarse en Joegoslavische bronnen. Die bronnen waren op zichzelf al niet van de betrouwbaarste, zeker de Hongaarse niet tegen de achtergrond van de historische spanningen tussen Hongaren en Roemenen. Een journalist van het Franse Libération die het hele verhaal van ter plaatse in twijfel trok, stelde later vast dat zijn hoofdredacteur op gezag van de beelden op tv zijn tekst volledig had veranderd. Na een tijdje werd het aantal lijken opgevoerd tot 12.000. Tot een half jaar later bleek dat het hele verhaal een verzinsel was, opgezet met enkele lijken uit het ziekenhuis en met gebruik van op sensatie beluste cameraploegen.
In 1999 werden de meest hallucinante verhalen over Kosovo verspreid. Alle jonge mannen waren afgeslacht, het aantal slachtoffers kon wel oplopen tot 500.000 – de helft van de bevolking. Die verhalen kwamen van persbureaus en Amerikaanse tv-zenders en werden overgenomen door Britse, Duitse, Franse, Amerikaanse leiders. Het gebied lag bezaaid met massagraven. De 45 lijken die in januari in Racak waren gevonden, was eerder door de Nato aangegrepen om de militaire tussenkomst te verantwoorden.
Wat blijkt bijna vijf jaar later: de massagraven van Kosovo zijn bijna even onvindbaar als de massavernietigingswapens van Saddam Hoessein. Bijna, er zijn in Kosovo minstens drieduizend doden gevallen. Een klein deel bestaat uit Servische politiemannen die werden afgemaakt door het UCK – het Kosovaars Bevrijdingsleger dat kort daarvoor door Washington nog een terreurbeweging werd genoemd en dat achteraf vooral een coalitie van maffiabenden bleek te zijn. Een ander deel viel in afrekeningen onder Kosovaars-Albanese groepen. Het grootste deel werd slachtoffer van Servische groepen, waaronder enkele uiterst-rechtse milities.
"We hebben graven gevonden, maar niet de grote massagraven waarvan sprake was", zegt Laurie Weisberg van het VN-commissariaat voor de Vluchtelingen. Het UCK zegt dat er te weinig wordt gezocht, maar op plaatsen waarvan werd gezegd dat er massagraven waren, vinden de delvers geen enkel bot. Het UCK is niet alleen daarom boos op de Verenigde Naties die nu onderzoeken instelt naar corruptie.
Hashim Thaci, de chef van het UCK, orgnaniseert betogingen om het vertrek van de VN te eisen en zwaait weer met de eis voor een "Groot-Albanië". Een reden te meer voor de etnische Serviërs om niet terug te keren. Het voorbije halfjaar zijn trouwens dertig Serviërs, onder wie kinderen, vermoord, onder meer het werk van Ana, een fascistische groepering. Het enige tijdschrift in het cyrillisch alfabet dat in Pristina te koop is, is de Russische editie van Playboy.
Het UCK wil vooral geen pottenkijkers op hun zeer lucratieve handel. Pristina is een draaischijf van drughandel, wapensmokkel en vooral vrouwenhandel. De weg van de Macedonische hoofdstad Skopje naar Pristina staat vol hotels met "sex workers" uit Roemenië en Moldavië aangevoerd door de Kosovaarse maffiabazen onder bescherming van Thaci – aldus VN-bronnen. De UCK-leiders hebben nu een droom: van Kosovo een fiscaal paradijs maken.
(Uitpers, nr. 48, 5de jg., december 2003)
