En vooral : verbijstering om de verbijstering. Dat de mondiale rechterzijde moord en brand schreeuwt om de veroordeling van Marine Le Pen wegens fraude en verduistering is op zich veelzeggend. Precies zoals een Vlaamse krant het schreef: zij die menen dat alle politici zakkenvullers zijn, vinden dat uiterst rechts wel de zakken moet mogen vullen. Nee, het klopt, er is met de fraude waarvoor Le Pen werd veroordeeld geen persoonlijke verrijking gemoeid, maar het is wel degelijk verduistering van geld, van de Europese belastingbetaler naar de kassa van het Rassemblement National.
Voor wie denkt dat zo iets in België niet strafbaar zou zijn, toch wel. Het reglement van het Europees Parlement is zeer duidelijk en ook het Rassemblement National kende dat reglement zeer goed. Dus ook mochten Belgische leden van het EP zich schuldig maken aan vergelijkbare feiten – door het Europees Parlement medewerkers van nationale partijen laten betalen -, ze zouden veroordeeld moeten worden. Het proces in Frankrijk kwam er trouwens na een klacht van het Europees Parlement.
Omdat het geroep van uiterst rechts op het eerste gezicht zo vznzelfsprekend lijkt – ‘gouvernement des juges’, miskenning van de democratie, ‘je suis Marine’- , even enkele feiten op een rijtje.
Iedereen gelijk voor de wet
Op de eerste en belangrijkste plaats: de rechters hebben de wet toegepast, niet meer en niet minder dan dat. Die wet is voor alle burgers gelijk, voorrechten voor politici of voor rijke, machtige mannen bestaan er niet. Le Pen heeft het dus erg fout wanneer ze verwijst naar haar plek in het politieke leven, ook politici – vooral politici -, de vertegenwoordigers van het volk, zijn geacht te wet te respecteren. Dat geldt voor kleine feiten – plassen in een bloembak in hartje Brussel bijvoorbeeld – of voor zware feiten zoals een fraude van miljoenen euro’s.
De straffen zijn ook niet willekeurig uitgesproken, maar grondig beargumenteerd en verantwoord. Het arrest is 152 pagina’s lang. Wie veroordeeld wordt voor misbruik van overheidsgeld verliest automatisch het recht om zich verkiesbaar te stellen. Het was trouwens Marine Le Pen zelf die in 2013 nog verklaarde dat die onverkiesbaarheid levenslang zou moeten gelden.
De ‘voorlopige uitvoering’, waardoor die onverkiesbaarheid meteen ingaat wordt in het vonnis verantwoord door twee argumenten die in de wet zelf worden vermeld. Tijdens het proces hebben de beklaagden op geen enkel ogenblik enige blijk gegeven van inzicht of schuld. Ze loochenden alles, zagen de ernst van de feiten niet in, deden alsof ze niet wisten wat hen werd verweten. Hierdoor, aldus de rechter, is het niet uitgesloten dat ze in de toekomst in herhaling vallen. Een risico waarvan uitdrukkelijk sprake in de wet. Ten tweede, aldus de rechter, is er een ernstig risico van ‘verstoring van de openbare democratische orde’ mocht een voor fraude veroordeelde politica zich kandidaat stellen tot het hoogste ambt of zelfs verkozen worden.
Op de tweede plaats komt het proces zelf. Wie dat enkele maanden geleden heeft gevolgd kon zijn dagelijkse portie verbijstering niet op. De fraude duurde elf jaar lang, van eind 2004 tot begin 2016, de bedoeling om de partijkas te spekken staat uitdrukkelijk in de in beslag genomen briefwisseling vermeld, ook dat Marine Le Pen er perfect van op de hoogte was en wist dat het indruiste tegen het reglement van het EP. In die tijd zat de partij inderdaad op zwart zaad. Banken wilden niet meer lenen aan het toen nog Front National en de partij moest een lening aangaan in Rusland, en terugbetalen natuurlijk (bij de volgende verkiezing kwam het geld uit Hongarije). Het totale bedrag van de fraude bedroeg volgens het EP 6,8 miljoen Euro, volgens de rechter voor de hele periode 4,1 miljoen en voor de periode zonder overleden vader Le Pen 2,9 miljoen euro. Geen kattepis. Overigens, de lonen van de Europese medewerkers lagen bijna de helft hoger dan de barema’s van de partij, dus de partij zelf hield er een aardige stuiver aan over.
De getuigenissen van de medewerkers op het proces waren onvoorstelbaar ‘eerlijk’: nee, ze wisten nauwelijks voor wie ze – formeel gezien – werkten, nee, ze waren nooit in Straatsburg of Brussel geweest. De Parlementsleden zelf konden enkel stellen loyaal de bevelen van de Le Pens op te volgen, ook al beseften ze daarmee een strafbare daad te stellen.
Een gevaar voor de democratie
Ten derde, het is niet moeilijk zich even voor te stellen hoe de reacties zouden zijn mocht, zeg maar, Jean-Luc Mélenchon zich schuldig maken aan fraude. De hele linkerzijde zou het vuile bad in moeten, de straffen, de schade en de schande zouden niet groot genoeg kunnen zijn. Overigens, dat de man nu Le Pen verdedigt zegt veel over het democratisch gehalte van iemand die ooit ‘La République, c’est moi’ riep.
Het probleem dat hiermee aan het licht komt is dat sommige politici zich inderdaad boven de wet verheven achten.
Ook Trump denkt dat door met een ruime meerderheid verkozen te zijn, hij zich alles mag mogen veroorloven. Dat is natuurlijk niet zo. Een democratie kent een scheiding der machten en in een Republiek zijn alle burgers gelijk voor de wet. Dat is waar de rechterlijke macht moet op toezien. Het is helemaal geen toeval dat sommige rechtse politici daarom in eerste instantie die rechterlijke macht monddood willen maken, het gebeurde in Polen, het gebeurt in Hongarije, in Israël, in Argentinië en in de VS.
Dat precies is het risico van uiterst rechts. Er wordt komaf gemaakt met de democratie zoals we die kennen, hoe onvolmaakt die ook presteert.
Wat deze hele zaak duidelijk maakt is hoe voorzichtig de linkerzijde met de huidige situatie moet omgaan. Natuurlijk is er kritiek op de staat van onze democratie, op de particratie en zo meer. Maar er staat veel meer op het spel. In deze tijd komt het er op aan te verdedigen wat we hebben, te proberen dat te verbeteren, maar vooral niet mee te heulen met diegenen die alles willen afbreken. Dat geldt voor de democratie zoals het ook geldt voor de internationale instellingen en de zogenaamde ‘vrijhandel’.
